Φόνοι μόνο για κυρίες

Κωνσταντίνος Μάγνης

Γυναίκες. Από όλες σχεδόν τις ηλικιακές ομάδες. Ανδρες ελάχιστοι. Οι γυναίκες είναι πιο ανήσυχες, πιο ευαίσθητες. Ή μπορεί τα φύλα να μοιάζουν, αποκλίνοντας. Ευαίσθητοι είναι και οι άνδρες, αλλά δεν θέλουν να έρχονται αντιμέτωποι με ερεθίσματα που παροξύνουν την ευαισθησία τους. Οι γυναίκες, αντιθέτως, τα αποζητούν. Η ενεργοποίηση και η σίτιση της ευαισθησίας τους μπορεί να ενεργοποιεί το συναισθηματικό τους ανοσοποιητικό, μέσα από τη φαντασιακή ομοιοπαθητική. Αλλά μπορεί και να τις έχει ρυμουλκήσει η Καραμπέτη. Ακούς Καραμπέτη και ξέρεις ότι θα δεις κάτι εγγυημένο. Όπως με τη Λαμπέτη ή την Κοτοπούλη παλιά. Χωρίς να πουλάει σταριλίκι, κορμοστασιά, παρηγορητική μυθοπλασία φούμαρο. Πέφτει στον πατσά βουρ, με το πρόσωπο, τσαλακωμένη, ρυτιδιασμένη, πληγωμένη και μεγαλύτερη από την ηλικία της. Αν και η Φραγκογιαννού ίσως και να ήταν στα χρόνια της Καραμπέτη. Το 1900 οι γυναίκες στα 50και κάτι ήταν γιαγιάδες, αποκαλούνταν γριές, και φέρονταν στον εαυτό τους σαν να είναι.

Φόνισσα, Καραμπέτη, Παπαδιαμάντης, ωραία ταινία λένε: Οι άντρες σε όλα αυτά λένε Ωχου, με παρατεταμένο τον δίφθογγο. Ετσι, όταν βρεθήκαμε στο ΠΑΝΘΕΟΝ για την ταινία της Νάθενα, οι άντρες έδιναν την εντύπωση του σοφέρ σε εκδρομή κυριών.

Πώς μεταφέρεις Παπαδιαμάντη στο σινεμά; Ο Παπαδιαμάντης περιγράφει την ψυχή σαν τοπίο και το τοπίο σαν ψυχή. Δεν τα ξεδιαλύνεις. Αλλά βέβαια ο άνθρωπος είναι ο τόπος του, ιδιαίτερα στην Ελλάδα του 1900, όταν και δενόσουν στον τόπο με την αλυσίδα της μοίρας σου, παρεκτός και μετανάστευες προς το επίφοβο, το μακρινό, το σκληρό, η φυσική συνθήκη καθόριζε την ανθρώπινη, τον βιοπορισμό, την αναμέτρηση με τη φύση, το εύρος της συνείδησης, την οικονομία της διαβίωσης και τις σχέσεις, τους ρόλους, τα έθιμα, το εξουσιαστικό σύστημα και τα όριά του. Αρκεί να ξεναγηθείς στο τοπίο της Φόνισσας και των άλλων έργων του Παπαδιαμάντη και θα καταλάβεις. Η Νάθενα, λοιπόν, φαίνεται ότι κατανοεί τη διάσταση αυτή. Δεν μεταφέρει τις παραγράφους του συγγραφέα- σχεδόν δεν υπάρχει Παπαδιαμάντης πουθενά παρά σε ορισμένους σποραδικούς διαλόγους- αλλά υποκαθιστά τον λόγο με φυσικό ντεκόρ. Σου αρκεί να περιηγηθεί το μάτι σου στο χωριό, στα σπίτια, στα σκοτάδια των χώρων, στην παγωνιά των υψωμάτων, στα ραντεβού της βουνοκορφής με τα σύννεφα, για να Παπαδιαμαντο-ποιηθείς: Ένα τέτοιο περιβάλλον δεν γεννά αγνότητα, αλλά πρωτογονισμό και μια αυθεντικότητα η γραφικότητα της οποίας δεν έχει ίχνος γλαφυρότητας, αλλά πίεση, βία, άγχος, στέρηση, σκληράδα και ελάχιστα ψυχικά αντίβαρα. Ποιο είναι το σαββατόβραδο του χωρικού; Ποια είναι η διασκέδαση της γυναίκας σε ένα 24ωρο γεμάτο οικοτεχνική δράση, νοικοκυρικά, βιοπάλη και εμπειρική μαιευτική, γυναικολογία, παιδιατρική;

Η ταινία πετυχαίνει να μας παρουσιάσει τη Φόνισσα όπως τη συνέλαβε και την απέδωσε ο δημιουργός της. Η Καραμπέτη δίνει μια ερμηνεία οσκαρική και βάλε, ανώτερη της Παξινού στην «Καμπάνα», πλαισιωμένη από ηθοποιούς έναν κι έναν, μία και μία. Μπαίνουμε στις σελίδες του βιβλίου, σε μια ύπαιθρο βάρβαρη, σχεδόν κανιβαλιστική, στην οποία απαντά με κανιβαλισμό η ηρωίδα, λανσάροντας μια αγιοσύνη της λυτρωτικής ανθρωποκτονίας. Μια Μήδεια της φουστανέλας και της λαχανόπιττας. Ο Παπαδιαμάντης διδάσκει ότι μπορείς να φτιάξεις τραγωδίες χωρίς συμφεροντολόγους βασιλείς και αφελείς βασιλοπούλες, χωρίς από μηχανής θεούς, καθώς ο θεός, ενώ καλείται, μένει σιωπηλός και αφήνει την ηρωίδα να αυτοσχεδιάσει στην ερμηνεία των βουλήσεών του. Αιχμάλωτη στις δαγκάνες του ανθρώπινου, του φυσικού και του θείου νόμου, θα βρει το τέλος που από την αρχή υπήρχε μέσα της, σαν θρήνος, σαν παράπονο, σαν ανάγκη για πτήση.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω