Πάτρα – Σανατόριο Ζάστοβας: Ενα «φάντασμα» ζητάει… δεύτερη ζωή!

Παναγιώτης Ρηγόπουλος

Στους πρόποδες του Παναχαϊκού, κοντά στη Ζάστοβα και σε υψόμετρο 650 μέτρων, ορθώνεται επιβλητικό ακόμα το παλαιό Σανατόριο, ημιτελές δημιούργημα του ευεργέτη των Πατρών, Βασίλειου Μαραγκόπουλου, που πλέον μοιάζει με «φάντασμα» του παρελθόντος!

Ενα εντυπωσιακό κτίσμα, που δημιουργήθηκε για να αντιμετωπίσει την έξαρση της φυματίωσης, η οποία μάστιζε την Ελλάδα στις αρχές του 20ου αιώνα. Χαρακτηριστικά πέθαιναν 35.000-40.000 ασθενείς ηλικίας 18-40 ετών κάθε χρόνο. Ως το 1930 η χώρα μας έχασε 1.000.000 συνανθρώπους μας εξαιτίας της νόσου. Η επιστημονική ιατρική κοινότητα εκλήθη να αντιμετωπίσει μια απειλητική και μεταδοτική ασθένεια. Το 1909 ιδρύθηκε στην Ελλάδα το πρώτο σανατόριο στο Πήλιο της Θεσσαλίας. Στην Πάτρα, το Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος δημιουργήθηκε αρχικά (1929), με σκοπό τη νοσηλεία πασχόντων από φυματίωση.

Η ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΜΑΡΑΓΚΟΠΟΥΛΟΥ

Μπροστά σε αυτή την κατάσταση, ο πατρινός βιοµήχανος Μαραγκόπουλος ήταν εκείνος που ανέλαβε στις 13 Μαΐου 1936 την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του Σανατορίου, κινητοποιώντας τους φορείς της πόλης. Ηταν ο ίδιος που θα ανελάμβανε τη χρηματοδότηση του μεγάλου για την εποχή εκείνη, έργου. Και μάλιστα, με υπέρογκο κόστος, αφού είχε οπλισμένο σκυρόδεμα και λιθόχτιστους τοίχους. Το έργο προχωρούσε κανονικά και μάλιστα για την πρόσβαση στο κτίριο κατασκευάσθηκε και δρόµος µήκους 15χλµ., έχοντας μάλιστα προβλέψει την πρόσληψη εργατών από τις όμορες περιοχές, ώστε να προσφέρει δουλειά και ανακούφιση στους φτωχούς χωριάτες.

Ομως το Σανατόριο δεν θα λειτουργούσε ποτέ, αφού το χτίσιμό του διακόπηκε το 1940 από το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και την εμπλοκή της χώρας σε αυτόν. Ο Μαραγκόπουλος θα απεβίωνε το 1944, οπότε το έργο ναυάγησε οριστικά, ενώ ταυτόχρονα η φυματίωση αντιμετωπιζόταν με νέες για την εποχή μεθόδους, θέτοντας σε δεύτερη μοίρα τα σανατόρια, που είχαν ανεγερθεί σε πολλά σημεία της Ελλάδας. Εκτοτε, το κτίσμα παραμένει ανεκμετάλλευτο, έχοντας μετατραπεί σε… στάνη και καταφύγιο περιθωριακών ατόμων.

Σήμερα η «Π» φέρνει στο προσκήνιο τη συζήτηση για την ανάδειξη του Παναχαϊκού Ορους, την ανακατασκευή και τουριστική αξιοποίηση του Σανατορίου. Βρίσκεται σε ένα από τα πλέον προικισμένα από τη φύση βουνά, που διαθέτουν μοναδική θέα και βρίσκονται πολύ κοντά στη θάλασσα. Πλην όμως παραμένει σχετικά «απρόσιτο» στους πατρινούς φυσιολάτρες.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΤΡΙΠΟΛΗΣ

Το συγκεκριμένο κτίσμα μπορεί να μετατραπεί σε τοπόσημο της περιοχής, όπως περίπου συνέβη στην Τρίπολη, στην καρδιά του δάσους του Μαινάλου. Εκεί βρισκόταν, λίγα μόλις χιλιόμετρα από την πανέμορφη και γραφική Βυτίνα, ένα παρόμοιο κτίσμα: Το Σανατόριο της «Μάνας» ή «Κορφοξυλιάς», σκαρφαλωμένο σε υψόμετρο 1.200μ., κοντά στο χωριό Μαγούλιανα και χτισμένο με ντόπια γκρίζα πέτρα από λαγκαδινούς μαστόρους. Με συνολική επιφάνεια 2.500τ.μ. περίπου, κατασκευασμένο από πλάκες με οπλισμένο σκυρόδεμα.

Χρονολογείται από το 1929 και είναι γνωστό ως «Το Σανατόριο της Μάνας». Το κτίριο πήρε το όνομά του από την Αννα Μελά, αδερφή του Μακεδονομάχου Παύλου Μελά, που ήταν και η δημιουργός του Σανατορίου. Σκοπός της ήταν να δημιουργήσει το μεγαλύτερο Σανατόριο στα Βαλκάνια. Για τον λόγο αυτό πήρε χρηματική βοήθεια από πλούσιους Ελληνες της Αιγύπτου και της Αμερικής. Η Αννα Μελά ήταν μία αριστοκράτισσα της εποχής, που αφιέρωσε τη ζωή και την περιουσία της στη θεραπεία τραυματισμένων στρατιωτών και ασθενών με φυματίωση. Λόγω της απόλυτης αφοσίωσής της στους ασθενείς, αλλά και της εκτεταμένης φιλανθρωπίας της, χαρακτηρίστηκε ως «Μάνα του στρατιώτη». Από εκεί πήρε και το όνομά του το Σανατόριο.

Το «Mάνα» λειτούργησε ως Σανατόριο μέχρι το 1938. Στη συνέχεια, με την εισαγωγή της πενικιλίνης ως θεραπεία κατά της φυματίωσης, το Σανατόριο έκλεισε, λεηλατήθηκε και μετά εγκαταλείφτηκε.

Αυτό το εμβληματικό κτίριο του 1929, που βρίσκεται σε έναν τόπο όπου η θεραπευτική δύναμη της φύσης είναι γνωστή εδώ και αιώνες, μέσα στην καρδιά του Αρκαδικού Ιδεώδους, γεννήθηκε το 5αστερο ξενοδοχείο «Μάννα». Ενα καταφύγιο υψηλής αισθητικής και υπηρεσιών, περιτριγυρισμένο από δάση, λίμνες και ποτάμια με κρυστάλλινα νερά, που προσφέρει εμπειρίες απόλυτης ευεξίας, όλο τον χρόνο. Την αναβίωση του διατηρητέου κτιρίου ανέλαβαν οι διακοσμητές και οι αρχιτέκτονες του K-STUDIO. Σε συνεργασία με αρχαιολόγους και με σεβασμό στην αρχική του αρχιτεκτονική και στο ιστορικό παρελθόν του, το ξενοδοχείο «Mάννα» ξεκίνησε να κτίζεται το 2015 και σήμερα αποτελεί ένα περιώνυμο θέρετρο, που προσελκύει μεγάλο αριθμό επισκεπτών.

ΠΟΥ ΑΝΗΚΕΙ ΤΟ ΣΑΝΑΤΟΡΙΟ;

Η περίπτωση αυτή δείχνει τον δρόμο αξιοποίησης και για το Σανατόριο της Ζάστοβας. Το κτίριο λέγεται ότι ανήκει στο Νοσοκομείο Νοσημάτων Θώρακος της Πάτρας, το οποίο με τη σειρά του υπάγεται στην 6η Υγειονομική Περιφέρεια. Ομως ο διοικητής της, Γιάννης Καρβέλης, ερωτώμενος σχετικά από την «Π» απάντησε ότι το Σανατόριο δεν ανήκει στην 6η ΥΠΕ και παράλληλα δήλωσε άγνοια για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του.

Σε κάθε περίπτωση το ερώτημα παραμένει: Πώς θα μπορούσε αυτό το θρυλικό κτίριο να ανακατασκευαστεί και να αναζωογονήσει ολόκληρη την περιοχή και κατά προέκταση το Παναχαϊκό;

Η «Π» ανοίγει τον φάκελο και περιμένει τις τοποθετήσεις των αρμοδίων…

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω