Περιμένοντας τους βαρβάρους

Κωνσταντίνος Μάγνης

Θα αφανίσει λοιπόν το δημοσιογραφικό επάγγελμα η τεχνητή νοημοσύνη; Είθισται η προέλαση των τεχνολογιών να διεγείρει αισθήματα ανασφάλειας. Τα οποία έχουν ιστορική βάση, αν αναλογιστούμε κάθε εκδοχή προόδου πόσες ανατροπές επέφερε και πόσες δουλειές έκλεισε. Τα επαγγελματικά αντικείμενα όμως δεν εκλείπουν ποτέ, εφόσον αφορούν τις ανάγκες του ανθρώπου και των κοινωνιών. Μεταφορά, ένδυση, εκπαίδευση, σίτιση, ψυχαγωγία, ενημέρωση. Με όποια σειρά προτεραιότητας ισχύει για τον καθένα μας.

Την παραγραφή που διαβάσατε- και τις άλλες που θα ακολουθήσουν- μας την ενέπνευσε η πρωτοβουλία της οικείας Ενωσης Συντακτών (Ημερησίων Εφημερίδων Πελοποννήσου- Ηπείρου- Νήσων) να διοργανώσει ημερίδα για τις συνέπειες που θα έχει η τεχνητή νοημοσύνη στην επαγγελματική δημοσιογραφία. Άλλος προεξοφλεί ότι θα την υποκαταστήσει, άλλος ότι θα την απογειώσει, άλλος ότι θα την αλλάξει εκ βάθρων. Μπορεί να έχουν όλοι δίκιο.

Η αλήθεια είναι ότι κανείς μας δεν μπορεί να ξέρει πώς ακριβώς θα εξελιχθούν οι δυνατότητες, οι χρήσεις, οι εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, σε σχέση με το επάγγελμά μας όπως και σε οποιονδήποτε άλλον τομέα. Η επιστημονική φαντασία ήδη κάνει οργιώδη άλματα. Υποθέστε ένα μέλλον, ας πούμε, κατά το οποίο ειδήσεις δεν θα υπάρχουν γιατί δεν θα χρειάζονται: Η αυτοματοποίηση όλων των λειτουργιών και των διεργασιών θα είναι τόσο ολοκληρωμένη, ώστε δεν θα προκύπτουν ούτε γεγονότα, ούτε εξελίξεις. Τα ζητήματα θα τα ρυθμίζουν απολύτως οι ειδικοί λογάριθμοι. Το τέλος της ιστορίας.

Ας δούμε όμως το σχετικά πιο προβλέψιμο μέλλον. Πώς ακριβώς θα επηρεάσει η τεχνητή νοημοσύνη τη δημοσιογραφία; Λογικά- ήδη συμβαίνει- με αυτόματη παραγωγή δημοσιογραφικού υλικού η οποία δεν θα χρειάζεται ανθρώπινη μεσολάβηση. Το υλικό αυτό είτε θα αφορά την τρέχουσα επικαιρότητα είτε ζητήματα αρχειακού ενδιαφέροντος. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να παράγει δημοσιογραφικό κείμενο με μια αρκετά προχωρημένη επίφαση υποκειμενισμού: Ένα άρθρο για το περιβάλλον, μια νεκρολογία, μια πολιτική άποψη με στερεοτυπικά χαρακτηριστικά. Σύντομα, θα μπορεί να επεξεργάζεται ηχογραφήσεις και να τους δίνει δομή δημοσιογραφικού κειμένου, κάτι πολύ χρήσιμο σε μια συνέντευξη τύπου ή σε ένα συνέδριο. Σε μεγάλο βαθμό, οι χρήστες του υλικού θα είναι καλυμμένοι από τέτοιες υπηρεσίες, στο μέτρο που τους αρκεί μια στοιχειώδης, έστω και επιφανειακή ενημέρωση. Τι είπε χθες ο πρωθυπουργός. Ποια ταινία παίζεται σήμερα. Ποιοι είναι οι δημιουργοί της. Τι έχει γραφτεί γι’ αυτήν. Πέθανε κανείς σημαντικός; Γιατί θα έπρεπε να τον ξέρουμε; Βγήκαν νέα χάπια, νέες θεραπείες, νέα προϊόντα αισθητικής. Το υλικό θα εικονογραφείται τεχνητά- επιτέλους, να μη μας τυραννά η έλλειψη μακετίστα- ή με αυτόματη επιλογή φωτογραφίας, αυθεντικής ή κατάλληλα επεξεργασμένης.

Βαθμιαία, ειδικά προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης θα μπορούν να υποκαταστήσουν το επιτελικό στέλεχος ενός ΜΜΕ: Φτιάξε μου μια πρώτη σελίδα με γνώμονα τα κριτήρια του κοινωνικού ενδιαφέροντος και την ενδεικνυόμενη δοσολογία επί των επιμέρους τομέων.

Σας πήγαμε πολύ μακριά; Καθόλου: Αυτά ήδη γίνονται εδώ και καιρό στο διαδικτυακό πεδίο, στις διάφορες ενημερωτικές και ψευδοενημερωτικές πλατφόρμες που συνδυάζουν πληροφόρηση με ψυχαγωγία και ίντριγκα, μέσω ειδικών αλγορίθμων που συναντούν το εικαζόμενο ενδιαφέρον του χρήστη, δυνάμει των ακούσιων οδηγιών που δίνει ο ίδιος, με τα ποικίλα ψαξίματά του στο ψηφιακό περιβάλλον. Προφανώς και η ενημέρωση αυτή είναι αδόκιμη, παραπλανητική, επιδερμική, ενίοτε και αποβλακωτική, αλλά ο χρήστης τη διασκεδάζει και τη νομιμοποιεί, δεδομένου ότι είναι και δωρεάν. Και ήδη, εδώ και χρόνια, επαγγελματικοί, ημιεπαγγελματικοί και πειρατικοί ιστότοποι σερβίρουν ενημερωτικό υλικό που συντάσσεται και ψευδοαξιολογείται ρομποτοειδώς, μέσα από ειλωτική, σχεδόν, γραμμή παραγωγής που απαρτίζεται από τροφοδότες υλικού που σπανίως επεξεργάζονται τα κείμενα με επαγγελματικά κριτήρια, άλλωστε κατά κανόνα δεν διαθέτουν τη σχετική ικανότητα, εμπειρία και κατάρτιση, που επιπλέον δεν τους ζητείται ούτε από τα αφεντικά τους ούτε από τον καταναλωτή, ο οποίος ενημερώνεται σκοτώνοντας την ώρα του πάνω από έναν εσπρέσο.

Με άλλα λόγια, πριν ενσκήψει η τεχνητή νοημοσύνη, χάσαμε σαν κλάδος σε μεγάλο βαθμό τη δική μας, υποδεχόμενοι από θέσεως απόλυτης αδυναμίας- λόγω της Κρίσης, αλλά με την ευρύτερη σημασία της- τα καινά δαιμόνια στις δημοσιογραφικές πρακτικές.

Η τεχνητή νοημοσύνη έρχεται με όρους γεωμετρικής προόδου. Η ημερίδα της ΕΣΗΕΠΗΝ έρχεται σαν μια ελπιδοφόρα- αλλά ποσοτικά ανεπαρκής- ένδειξη ότι ο κλάδος αντιλαμβάνεται πως πρέπει να υποδεχθεί τις νέες εποχές με παραγωγικό προβληματισμό και με τη δέουσα, δια βίου, εκπαίδευση. Αυτό οφείλαμε να κάνουμε και με τις ήδη αξιοποιούμενες τεχνολογίες, αλλά δεν το κάναμε, όπως δεν το φρόντισαν ούτε οι εκδοτικές επιχειρήσεις. Αυτοδίδακτοι και ημιμαθείς οι περισσότεροι, μπήκαμε κακήν κακώς στο τρένο χωρίς τα εφόδια που θα μας επέτρεπαν να εμπλουτίσουμε τις δυνατότητές μας. Η απαξίωση του επαγγέλματος είχε και στοιχεία ατομικής και συλλογικής ευθύνης.

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια πρόκληση, κάτι που ισχύει βέβαια για όλον τον κόσμο. Βαυκαλιζόμαστε ότι «πάντα θα είναι αναγκαίος ο δημοσιογράφος ως διαμεσολαβητής μεταξύ γεγονότων και κοινού», αλλά δεν προβληματιζόμαστε για το γεγονός ότι διαμορφώθηκαν μιλιούνια συνειδήσεων που ούτε αντιλαμβάνονται μια τέτοια έλλειψη ούτε και τους πειράζει, έχοντας μάθει να έχουν ίδια άποψη επί της πραγματικότητας, και δη καλύτερη από τη δική μας. (Ασε που κάποιοι όντως έχουν).

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω