Το αφιέρωμα στην ελληνική αποκριά – Γιατί η Πάτρα είναι εκτός;

Ντίνος Λασκαράτος

«Να ‘ταν η θάλασσα η θάλασσα κρασί,
και τα βουνά και τα βουνά μεζέδες,
κι’ οι βάρκες κρασοπότηρα,
να πίνουν οι λεβέντες!»
—————
«Πλέων επί οίνοπα πόντον»
(μετ. Πλέοντας πάνω στη θάλασσα
την κρασωπή. Οδύσσεια α’ 183).

Σαν να μην πέρασε μια μέρα, και όχι σχεδόν τρεις χιλιάδες χρόνια που χωρίζουν τους στίχους του υποτίτλου μας. Οι Πατρινοί δεν είναι βέβαια νησιώτες, είναι όμως έμποροι λιμανίσιοι. Ετοιμοι να φανταστούν τη θάλασσα κρασί, όπως ο Μέντης στην Οδύσσεια. Ο ατρόμητος έμπορος που ταξιδεύει σε μια θάλασσα σαν κρασί στην όψη («οίνοπα πόντον»), μια θάλασσα με βαθειά νερά που έχει το χρώμα της μαυροδάφνης, για να φθάσει στη μακρινή Τεμέση, σ’ ανθρώπους που μιλούν μια γλώσσα που θροΐζει («αλλοθρόους») και εκεί χαλκό ν’ αγοράσει και σίδερο να πουλήσει. Και όποιος αγαπάει το διεθνές εμπόριο, τη θάλασσα, κι’ από κοντά το γλέντι, το κρασί και τους μεζέδες, δεν μπορεί παρά να χαρίσει στην πόλη που αγαπά ένα τρικούβερτο γλέντι για να ευχαριστηθεί τη ζωή, να ξεφαντώσει, να σχολιάσει, να σατιρίσει.

Τριάντα δύο χρόνια πριν τον Χριστό, το πιο θρυλικό ζευγάρι όλων των εποχών, ο Ρωμαίος Αντώνιος και η Ελληνίδα Κλεοπάτρα κόντευαν να γίνουν δημότες του Πελετίδη, διασκεδάζοντας με την ψυχή τους στην Πάτρα, κυκλοφορώντας νύχτα μεταμφιεσμένοι στους δρόμους της πόλης, τραγουδώντας και χτυπώντας τα κουδούνια των σπιτιών για να γίνουν όλοι μια παρέα. Γιατί σας τα λέω όλα αυτά; Ευκαιρία μου έδωσε ένα μηνιαίο περιοδικό, πάντοτε προσεγμένο και καλαίσθητο είναι η αλήθεια, που κυκλοφορεί ως ένθετο σε αθηναϊκή εφημερίδα, με αντικείμενο τη γαστρονομία και σχετικές λαογραφικές και πολιτιστικές πληροφορίες. Το τεύχος του Φεβρουαρίου είναι αφιερωμένο στην ελληνική αποκριά. Στις ψαγμένες σελίδες του, ενώ υπάρχει πλούσια κάλυψη για τις απόκριες π.χ. στη Θράκη, στη Νάουσα, στη Σκύρο και στη Νάξο, με αφθονία τοπικών συνταγών, δεν είδα καμία αναφορά για την Πάτρα και το καρναβάλι της. Αυτό δεν φαίνεται να συνέβη επειδή το περιοδικό αγνόησε το Πατρινό Καρναβάλι, αλλά επειδή το είδε διαφορετικά. Αντιδιαστέλλει τα «αγροτικά λαϊκά δρώμενα», όπως οι «γενίτσαροι και μπούλες» στη Νάουσα, κατάλοιπα στοιχεία μιας αρχαίας τελετουργίας που στόχευε στη συμβολική γονιμοποίηση της γης, με τα καρναβάλια των πόλεων, τα «αστικά» καρναβάλια, όπου τα δρώμενα κατά το περιοδικό εμπλουτίζουν φολκλορικά τις απόκριες των αστικών κέντρων.

Πολύ σωστά βέβαια πρέπει να τύχουν υποστήριξης οι απόκριες των πανάρχαιων αυτών εορτών και να γίνουν ταξιδιωτικοί προορισμοί τα μέρη όπου γίνονται. Ομως αυτό δεν σημαίνει ότι το Καρναβάλι της Πάτρας είναι μόνο φολκλόρ και δεν έχει και αυτό ένα βαθύτερο κοινωνιολογικό μήνυμα, ξεχωριστά από την ανάγκη του κόσμου να ξεδώσει. Το γλέντι, το ξεφάντωμα, το αθώο πείραγμα, είναι μια ανάγκη του κόσμου να αντιδράσει στη ρουτίνα που τον περιβάλλει και που μέσα στην κανονικότητά της τον δυναστεύει. Το αποκριάτικο ξεφάντωμα είναι στο βάθος η ανάγκη του ανθρώπου να αισθανθεί ότι ελέγχει τα πράγματα και η καρναβαλική «ανατροπή» είναι ένα είδος ανεστραμμένου ελέγχου. Την ανάγκη αυτή την ένιωσε όπως είδαμε μέχρι και η Κλεοπάτρα, η Ελληνίδα βασίλισσα της Αιγύπτου.

Το γαστρονομικό περιοδικό πιστεύω ότι μας δίνει την ευκαιρία να δούμε το Πατρινό Καρναβάλι και γαστρονομικά, όταν μάλιστα η Πάτρα διαθέτει τόσες αξιόλογες μονάδες εστίασης. Υπάρχει στη Γαλλία, στο κέντρο της χώρας, η Ροάν (Roanne). Μια σχετικά αδιάφορη βιομηχανική πόλη που έγινε τουριστικός προορισμός αρχικά μόνο από μια επιχείρηση. Το εστιατόριο των αδελφών Τρουαγκρώ (Troisgros)! Ο ναός αυτός της γαστρονομίας πού επί τέσσερις γενιές και 54 χρόνια διατηρεί την ανωτάτη διάκριση (τρία αστέρια) στον Οδηγό Μισελέν.

Ας το ψάξουν οι πατρινοί/νές σεφ. Ας ξεσκονίσουν τις συνταγές των γιαγιάδων, ας δημιουργήσουν και ας αναδείξουν σαν brand την πατρινή κουζίνα που μπορεί να δουλέψει και εκτός καρναβαλιού. Ηταν μια εποχή που ο Ωνάσης και η παρέα του έρχονταν να φάνε στου «Ευαγγελάτου» (τέρμα κάτω δεξιά στην Αγ. Νικολάου απέναντι στο «Ματζέστικ») και άφηναν πουρμπουάρ 20.000 δραχμές της εποχής εκείνης! Δεν χρειάζεται κάτι το σώνει και καλά εξεζητημένο και ακριβό, όπως ας πούμε το φουά-γκρα (συκωτόν ήπαρ) της Κλεοπάτρας, που είχε κουβαλήσει για τον λόγο αυτό μέχρι και αιγυπτιακές χήνες στην Πάτρα!

*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω