Η περιπέτεια της Καντάδας

Ντίνος Λασκαράτος

«Ειν’ η καντάδα η τελευταία μου
μέσα στης νύχτας τη σιγαλιά
κλαίνε μαζί μου τα σκαλοπάτια σου
κλαίνε μαζί μου και τα πουλιά!»
(«Ηρθα κι’ απόψε στα σκαλοπάτια σου»
Μουσική Γιώργου Ζαμπέτα, στίχοι
Χαράλαμπου Βασιλειάδη -1961-).

O μικρασιάτικης καταγωγής στιχουργός Χαράλαμπος Βασιλειάδης (1907-1972), γνωστός και ως «Τσάντας», μας εξηγεί τι σημαίνει ο τίτλος «παρακλαυσίθυρον». Πρόκειται για τη δακρύβρεκτη καντάδα στα αρχαία ελληνικά, δίπλα στην κλειστή πόρτα στα σκαλοπάτια της ωραίας, που δεν ανοίγει στα μουσικά έμμετρα παρακάλια του ποθοπλάνταχτου κανταδόρου. Ας μου συγχωρηθεί φίλες και φίλοι η μικρή παρέκβαση για τον Χαράλαμπο Βασιλειάδη, συνωνυμία με τον πατρινό ποιητή Σπύρο Βασιλειάδη. Ο Χαράλαμπος ήταν ένας πολύ μορφωμένος άνθρωπος, γλωσσομαθής (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ιταλικά) εργαζόταν στο (τότε) υπουργείο Ναυτικών και έγραψε στίχους για τους Ζαμπέτα, Τσιτσάνη, Καζαντζίδη και άλλους.

Μια εύλογη απορία είναι γιατί ο αρχαίος κανταδόρος την έχει στήσει δίπλα στην πόρτα (παρά την θύραν) και όχι κάτω από το παράθυρο της αγαπημένης, όπως παραδείγματος χάρη ο «μπακαλόγατος» Ζήκος (Χατζηχρήστος), που κάνει το 1963 καντάδα στη «Φιφικάρα» του (Νέλλη Παππά), για να εισπράξει μια λεκάνη νερό από γειτονικό παράθυρο. Η απάντηση βρίσκεται στο ότι η αρχαία κατοικία δεν είχε παράθυρα προς τον δρόμο, αλλά προς τη μεγάλη εσωτερική αυλή.

Ετσι, ο αρχαίος κανταδόρος την έστηνε στην αυλόπορτα, ελπίζοντας ότι η ωραία θα άνοιγε επιτέλους. Η «ωραία» δεν ήταν κανένα νοικοκυροκόριτσο, αλλά κάποια αρκετά ελεύθερη, ώστε να κυκλοφορεί και να έχει σχέσεις, πράγμα αδιανόητο για τα κορίτσια των (αρχαίων) νοικοκυραίων.

Μια και μιλάμε για αρχαίες πόρτες, σκαλοπάτια και παράθυρα, καμιά περιγραφή δεν μπορεί να είναι πιο ζωντανή από εκείνη που αναφέρεται σε κάτι που όλοι ξέρουμε και που μοιάζει πολύ με αυτό που θέλουμε να περιγράψουμε. Στην οδό Τριπόδων αριθμ. 32, στην αθηναϊκή συνοικία της Πλάκας σώζεται μέχρι σήμερα, μία κατοικία του 1800, χτισμένη όπως μία αρχαία κατοικία. Λείπει μόνο ο βωμός στη μεγάλη αυλή, υπάρχει όμως το πηγάδι. Είναι το σπίτι στο οποίο γυρίστηκε το 1965 η ταινία «Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα», με τους Γιώργο Κωνσταντίνου (στριμμένος Αντωνάκης) και Μάρω Κοντού (κυρία Ελένη). Μια φαρδιά ξύλινη δίφυλλη αυλόπορτα με μεγάλη αμπάρα, μια μεγάλη αυλή με δωμάτια τριγύρω και στην άκρη σκάλα που οδηγεί στον επάνω όροφο, όπου διαμένει η ξινή «κυρία Παπαμήτρου», ρόλο που ερμηνεύει η αξέχαστη πατρινογεννημένη ηθοποιός Τασσώ Καββαδία. Αξίζει να σημειωθεί ότι η οδός Τριπόδων που βρίσκεται η κατοικία αυτή, είναι ούτε λίγο ούτε πολύ, ο αρχαιότερος σε συνεχή χρήση δρόμος, όχι μόνο της Ελλάδας, αλλά και της … Ευρώπης, που και σήμερα φέρει το αρχικό του όνομα δυόμισι χιλιάδες χρόνια μετά! Ο δρόμος είχε και έχει μήκος 800 μέτρων, λίγο στενότερος σήμερα, και συνέδεε την αρχαία Αγορά με το θέατρο του Διονύσου. Κατά μήκος ήταν στολισμένος με χάλκινους χορηγικούς τρίποδες, εξ ου και το όνομα.

Εχετε λοιπόν νοερά την εικόνα του δρόμου και του σπιτιού που εκτυλίσσεται η καντάδα μια φεγγαρόλουστη καλοκαιρινή νύχτα της εποχής του Περικλή. Εάν έχετε την περιέργεια και για το πώς θα ήταν τα λόγια μιας ορίτζιναλ αρχαίας καντάδας, ιδού:

«Μέχρι τίνος Προδίκη παρακλαύσομαι;
Αχρι τίνος σε γουνάσομαι, στερεή,
Μηδέν ακουόμενος;».
(Μέχρι πότε Προδίκη* θα παρακλαίω;
Εως πότε στα γόνατά σου θε να πέφτω,
Αλύγιστη, χωρίς να με ακούς;»
*Προδίκη ήταν το όνομα της «ωραίας»
Ρουφήνου Παλατινή Ανθολογία V 103).

Είναι απίστευτο το πόσο ζωντανή και πάλλουσα είναι η καθημερινότητα της αρχαίας Ελλάδας σήμερα, δίπλα μας, κάτω απ’ τη μύτη μας! Θα μου πείτε όμως και με το δίκιο σας φίλες και φίλοι τι θα απογίνει το παρακλαυσίθυρον και η καντάδα; Μπορεί κανείς να κάνει καντάδα με την κιθάρα του στο θυροτηλέφωνο των κουδουνιών της πολυκατοικίας; Δεν γίνεται. Ούτε κι’ απ’ τον δρόμο γίνεται. Ομως έρχεται η τεχνολογία. Καντάδα ηχογραφημένη (αλά Ζήκο) με drone που θα κάνει αιώρηση μπροστά στο παράθυρο του κοριτσιού γίνεται; Δεν ξέρω, μου φαίνεται πολύ τραβηγμένο. Πιο αποτελεσματική, (αλλά οχι τόσο ρομαντική), ίσως να είναι η καντάδα μέσω κινητού.

*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επίτιμος δικηγόρος.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω