Καύσωνας: Ενα τυχαίο φαινόμενο ή πάμε στην κόλαση; Τρεις απαντήσεις

Χρήστος Βεργανελάκης

Οι μετεωρολόγοι μιλούν ευθέως, πλέον, για έναν από τους δέκα μεγαλύτερης διάρκειας καύσωνες της τελευταίας 35ετίας!
Η προηγούμενη χρονιά που ζήσαμε καύσωνες μακράς διάρκειας και έντασης ήταν το 2007. Η Δυτική Ελλάδα θα έχει την… τιμητική της στις υψηλές θερμοκρασίες. Η κορύφωση του καύσωνα αναμένεται από το Σάββατο έως τη Δευτέρα, αλλά η αρχή είναι σήμερα, οπότε το κύμα της ζέστης θα επεκταθεί και στα υπόλοιπα τμήματα της χώρας. Αρκετοί επιστήμονες προβλέπουν πως ο καύσωνας θα θυμίσει τον αλήστου μνήμης καύσωνα του 1987.
Το θέμα: Δικαιολογούνται οι τόσο ακραίες εναλλαγές καιρικών φαινομένων; Τι τις προκαλεί; Είναι συμπτωματικό ότι, όπως προβλέπουν οι μετεωρολόγοι, πλησιάζει καύσωνας ανάλογος με του 1987 ή απόρροια φυσικών φαινομένων;
Ανησυχείτε για ακόμα πιο ακραία και επικίνδυνα φαινόμενα;

Αθανάσιος Αργυρίου: «Ωρα μηδέν, ώρα για δράση»

Εδώ και πάρα πολλά χρόνια – σχεδόν πάνω από τριάντα – η επιστήμη έχει κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά στην επίδραση των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στο κλίμα. Δυστυχώς, αντιμετωπίστηκε εξ αρχής με καχυποψία και με σφοδρές επιθέσεις, κάτι αντίστοιχο με το σημερινό “αντιεμβολιαστικό κίνημα”. Ομως, παρά τις όποιες ιδεολογικές παρωπίδες μας, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πραγματικότητα: τα δέκα θερμότερα έτη της περιόδου 1880 – 2020 ανήκουν όλα στην περίοδο μετά το 2000, με τα εννέα από αυτά να εμφανίζονται την τελευταία δεκαετία, δηλαδή από το 2010 και μετά. Παρά ταύτα, οι αποφάσεις για παγκόσμια δράση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής καθυστέρησαν δραματικά. Η συμφωνία των Παρισίων υπεγράφη μόλις το 2015, αλλά λίγο καιρό μετά, άρχισε να αμφισβητείται. Χαρακτηριστική ήταν η για πολλά χρόνια απόσυρση των ΗΠΑ από αυτήν. Φτάσαμε λοιπόν στον Ιούνιο του 2021: ο καύσωνας στην Βόρειο Αμερική είχε ως αποτέλεσμα να σημειωθούν θερμοκρασίες κατά 20 βαθμούς υψηλότερες των κλιματικών μέσων όρων. Στο Ορεγκον των Η.Π.Α., η θερμοκρασία έφτασε στην τιμή ρεκόρ των 47 °C, υπερβαίνοντας κατά 5 βαθμούς το αμέσως προηγούμενο ρεκόρ. Ακολούθησαν οι καταστροφικές πλημμύρες στην Κεντρική Ευρώπη και στην Κίνα, όπου σε διάστημα δύο ωρών η βροχόπτωση υπερέβη κατά 100 και πλέον χιλιοστά τον ετήσιο μέσο όρο βροχής στην Πάτρα. Ο κατάλογος των ακραίων καιρικών φαινομένων των τελευταίων εβδομάδων εξέπληξε ακόμη και τη διεθνή επιστημονική κοινότητα που τα είχε προβλέψει, αλλά όχι με τόσο αιφνίδια μεγάλη συχνότητα και ένταση. Ενα πρώτο συμπέρασμα είναι ότι χωρίς την επίδραση του ανθρώπου στο κλίμα, τα φαινόμενα αυτά είναι αδύνατον να είχαν τέτοια ένταση. Επίσης, φαίνεται ότι τα μέχρι σήμερα χρησιμοποιούμενα μαθηματικά πρότυπα, τα οποία προέβλεπαν την εμφάνιση τέτοιων φαινομένων, ίσως είναι αρκετά συντηρητικά στις – δυσοίωνες – προβλέψεις τους και θα πρέπει να αναθεωρηθούν. Η ώρα για δράση δεν πρέπει – για μια ακόμη φορά – να μετατεθεί για το μέλλον. Η δράση έπρεπε να έχει αρχίσει χθες.

* Ο Αθανάσιος Αργυρίου είναι καθηγητής του τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών και του Εργαστηρίου Φυσικής της Ατμόσφαιρας του Πανεπιστημίου.

Αριστείδης Μπαρτζώκας: «Δεν μπορούμε να μαντέψουμε…»

Τα τελευταία χρόνια, κάθε φορά που η θερμοκρασία ανεβαίνει πολύ, όπως συμβαίνει τώρα, ή που σημειώνεται μία έντονη βροχόπτωση, το πρώτο ερώτημα στους μετεωρολόγους είναι «είναι φυσιολογικό;», «εντάσσεται στην αναμενόμενη καταστροφική αλλαγή του κλίματος;». Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν ότι οι παρατηρούμενες σήμερα κλιματικές αλλαγές δεν είναι αποτέλεσμα μόνο φυσικών μηχανισμών αλλά ευθύνεται και η συμπεριφορά του ανθρώπου. Μετά τα μέσα του 20ου αιώνα μάλιστα η έκλυση ρύπων και άλλων σωματιδίων, που εμποδίζουν την ψύξη της ατμόσφαιρας, είναι πολλαπλάσια από οποιαδήποτε παρεμφερή δραστηριότητα στο παρελθόν.
Στο μέλλον τι θα γίνει; Αυτό είναι το ερώτημα. Αξίζει να ανησυχούμε; Πόσο πρέπει να ανησυχούμε; Το θέμα δεν είναι καθόλου εύκολο. Δυστυχώς, πάρα πολλοί αρέσκονται να προβάλλουν το πιο δυσμενές για τους ανθρώπους και τον πλανήτη σενάριο, αυτό που λέει ότι σε 80 χρόνια η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας μπορεί να έχει αυξηθεί ως και πάνω από 6 βαθμούς Κελσίου και αγνοούν τα άλλα, τα πιο αισιόδοξα. Είμαστε σε μια δυσκολία να αποφασίσουμε τι θα κάνει η υγρασία της ατμόσφαιρας, τι θα κάνουν τα νέφη, ποια είναι η ικανότητα των ωκεανών να απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακος κι έτσι αν εξαιρέσει κανένας τα επόμενα είκοσι χρόνια, για αργότερα τα διάφορα σενάρια δίνουν διαφορετικά αποτελέσματα. Πέραν αυτών, τα σημερινά κλιματικά μοντέλα «αποτυγχάνουν» και σε έναν άλλο τομέα. Δεν είναι δυνατόν να μαντέψουν πώς θα ζει ο άνθρωπος σε 80 χρόνια, τι είδους ενέργεια θα χρησιμοποιεί και τι θα εκπέμπει στην ατμόσφαιρα. Οπως θα ήταν απίθανο ο άνθρωπος του μεσοπολέμου να μαντέψει τα διαστημόπλοια, τα κινητά τηλέφωνα, το διαδίκτυο κ.λπ.
Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να είμαστε σε εγρήγορση, διότι είναι σίγουρο η θερμοκρασία θα αυξηθεί.

* Ο Αριστείδης Μπαρτζώκας είναι καθηγητής Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και πρόεδρος της Δημοτικής Επιχείρησης Υδρευσης Αποχέτευσης Ιωαννίνων.

Θεόδωρος Μαυρομμάτης: «Από το 2007 τέτοιος καύσωνας»

Ενα έντονο και μεγάλης διάρκειας κύμα καύσωνα αναμένεται να επηρεάσει την Ελλάδα μέχρι την Τρίτη 3 Αυγούστου. Θα οφείλεται στην μεταφορά θερμών αερίων μαζών από τη Βόρεια Αφρική προς τη Νότια Ιταλία και τα Βαλκάνια εξαιτίας των αντικυκλωνικών συνθηκών που επικρατούν στη Μεσόγειο.
Στην Ελλάδα, το φαινόμενο θα επηρεάσει αρχικά τη δυτική χώρα και τις ηπειρωτικές περιοχές. Ομως, από το σαββατοκύριακο, η εξασθένηση των μελτεμιών στο Αιγαίο θα οδηγήσει σε άνοδο της θερμοκρασίας και στις ανατολικές περιοχές. Επιπλέον, η εμφάνιση του αεροχειμάρρου στην ανώτερη τροπόσφαιρα (11-12 χλμ.) βόρεια της Ελλάδας αναμένεται να εντείνει το φαινόμενο.
H μέγιστη θερμοκρασία θα ξεπεράσει τους 40°C σε μεγάλα τμήματα της χώρας, φτάνοντας το σαββατοκύριακο σε ηπειρωτικές περιοχές τους 43-44°C. Τις νυχτερινές ώρες η ελάχιστη θερμοκρασία θα παραμείνει σε υψηλά επίπεδα άνω των 25°C, ενισχύοντας τη δυσφορία. Όμως, η εμφάνιση σχετικά χαμηλών τιμών σχετικής υγρασίας (κάτω από 40%) είναι ένα θετικό στοιχείο που δεν θα επιβαρύνει περαιτέρω την αίσθηση δυσφορίας.
Μόλις τρεις αντίστοιχης διάρκειας καύσωνες είχαμε τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα εξαιτίας παραπλήσιας ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας πάνω από την Ευρώπη: τον Ιούλιο 1987 (19-27 Ιουλίου), τον Ιούλιο 1988 (5-10 Ιουλίου) και τον Ιούνιο του 2007 (19-28 Ιουνίου). Η μέγιστη θερμοκρασία στο σταθμό της ΕΜΥ στη Λάρισα είχε φτάσει τους 43.8°C στις 27/7/1987, 44.8°C στις 7/7/1988 και 44.7°C στις 26/6/2007.
Η αύξηση της συχνότητας των ακραίων φαινομένων είναι αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής. Από το 2007 έχει να εμφανισθεί τέτοιος καύσωνας, όμως ας περιμένουμε να δούμε τα χαρακτηριστικά του πριν βγάλουμε πιο εκτενή συμπεράσματα.

* Ο Θεόδωρος Μαυρομμάτης είναι αν. καθηγητής Γεωλογίας, διευθυντής του Τομέα Μετεωρολογίας και Κλιματολογίας του Τμήματος Γεωλογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω