Γιατί χτύπησε τώρα ο Πούτιν;

Χρήστος Βεργανελάκης

Δύο καταξιωμένοι και εξειδικευμένοι στο αντικείμενο καθηγητές – διεθνολόγοι, με βαθιά γνώση και εμπειρία, μιλούν στην εφημερίδα «Πελοπόννησος», αποκλειστικά, και απαντούν σε συγκεκριμένα καίρια ερωτήματα για την ουκρανική κρίση, σε μια προσπάθεια να ρίξουν φως στα ενδότερα αυτής της δραματικής ιστορίας.

Αννα Κωνσταντινίδου: «Ρίσκαρε για να μετρήσει φίλους και συμμάχους»

Ιστορικός- διεθνολόγος, διδάκτωρ Δημοσίου Δικαίου & Πολιτικής Επιστήμης στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, εξωτερική συνεργάτιδα της Ανώτατης Διακλαδικής Σχολής Πολέμου και εξωτερική συνεργάτιδα της Σχολής Εθνικής Αμυνας

Θεωρείτε την κίνηση του Πούτιν αμυντική-αποτρεπτική (δηλαδή να μην επιτρέψει την προσχώρηση της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ) ή επιθετική-επεκτατική (δηλαδή να καταλάβει τη χώρα και να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχό της;
Ο Πούτιν βρήκε την ευκαιρία να ενεργήσει στη βάση μίας «νομιμοφάνειας» με έρεισμα τη μη εφαρμογή από το ουκρανικό κράτος της Συμφωνίας του Μινσκ ΙΙ (2015). Ο Πούτιν έκανε αναγνώριση κρατών κι όχι προσάρτηση, γιατί μέχρι την στρατιωτική επέμβαση της 24ης Φεβρουαρίου ήθελε να έχει ένα ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί στο τραπέζι. Ελεγε πολύ απλά στους Δυτικούς, ελάτε να τα βρούμε, και πόσω μάλλον τώρα που η Γερμανία πάγωσε το έργο του Nord Stream 2, κι εγώ δεν θα κάνω προσάρτηση εδάφους, όπως έκανα με την Κριμαία το 2014. Τώρα, γιατί οδηγήθηκε στην επίθεση ενώ αρχικά δεν ήταν στον αρχικό σχεδιασμό του η σύγκρουση; Ο Ρώσος Πρόεδρος πιθανότητα ρίσκαρε, ώστε να δει πού θα το πάει η Δύση. Θεωρώ ωστόσο σοβαρό το σενάριο να τον προκάλεσε η ίδια η ουκρανική πλευρά, προκειμένου και με βάση το διάγγελμα του Ζελένσκι, να μετρήσει «φίλους και συμμάχους».

Γιατί το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ έχουν επιλέξει, ως τώρα, ρόλο απλού παρατηρητή;
Η Ουκρανία για τη Διεθνή Διπλωματία είναι μία buffer zone ήδη από το 2014, με την προσάρτηση μέρους του εδάφους της, και εννοούμε την Κριμαία, από τη Ρωσία. Είναι με λίγα λόγια, η περιοχή που δέχεται από τότε «τους κραδασμούς» των αντιθέσεων Ρωσίας με Δύση. Αποτελεί μία «αναλώσιμη» χώρα. Είναι παράλογο να πιστεύεται ότι η Δύση είχε σκοπό την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ, κάτι που φάνηκε και από τις συναντήσεις των ηγετών με τη ρωσική πλευρά.

Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι για μια ακόμα φορά η ΕΕ δείχνει αδύναμη και άβουλη… Συμφωνείτε;
Η Ευρωπαϊκή Ενωση φάνηκε για άλλη μία φορά κατώτερη των περιστάσεων, καθώς ενώ με ευχέρεια καταδίκασε και επέβαλλε κυρώσεις στη Ρωσία για την Ουκρανία, ποιεί την νήσσαν απέναντι στην προκλητικότητα της Τουρκία σε Ελλάδα και Κύπρο, μια και οι δύο χώρες αποτελούν έδαφός της. Οι επικεφαλής των θεσμικών οργάνων της είναι απλά διαχειριστικές αρχές, υπηρεσίες γραφειοκρατών. Τα κράτη- μέλη, έτσι όπως λειτουργεί η Ευρωπαϊκή Ένωση χωρίς ένα συνταγματικό κείμενο να τα ενώνει, πράττουν ουσιαστικά στη βάση των εθνικών τους συμφερόντων.

Μήπως ήρθε η ώρα να χαράξει η ΕΕ μια εντελώς νέα στρατηγική;
Το μόνο σίγουρο είναι ότι η Κρίση στην Ουκρανία ανέδειξε πόσα κενά σε νομικό επίπεδο έχει η ΕΕ, με πρώτο και κύριο ότι δεν υφίσταται μία ενιαία ενεργειακή πολιτική ανάμεσα στα κράτη- μέλη. Συγχρόνως, θα πρέπει να σταθούμε σε κάτι που αποδεικνύει πού στοχεύουν οι ΗΠΑ. Είναι αναγκαίο να δούμε πότε επί της ουσίας ξέσπασε η ουκρανική κρίση, ώστε να καταλάβουμε πού το πάει ο Μπάιντεν. Ο Αμερικανός Πρόεδρος είχε στόχο να βγάλει από την ενεργειακή αγορά τον ευρωπαϊκό και τον ρωσογερμανικό αγωγό φυσικού αερίου, προκειμένου να έχει το μονοπώλιο στην παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Πάγωσε αρχικά τον αγωγό East Med και σε σύντομο χρονικό διάστημα τον Nord Stream 2. Η Ενωση, μετά την AUKUS, για άλλη μία φορά κρεμάστηκε από την αμερικανική πολιτική. Το θέμα είναι, όμως επίσης να δούμε, γιατί ο Μπάιντεν αποφάσισε την επιθετική του πολιτική στην ενέργεια μετά την αποχώρηση της Μέρκελ από το πολιτικό προσκήνιο; Πολύ απλά, γιατί η νυν Κυβέρνηση της Γερμανίας δεν έχει συνοχή, οπότε είναι εύκολα διαχειρίσιμη από τον ίδιο, με έναν «άνευρο», εκτός όλων των άλλων, Σολτς, να είναι Καγκελάριος. Επίσης, ο Μπάιντεν έχει να αντιμετωπίσει ως ηγετική φυσιογνωμία της ΕΕ τον Μακρόν, ο οποίος για την εξωτερική πολιτική του ενωσιακού θεσμού προκρίνει το γκωλοσιανό μοντέλο.

Τι πρέπει να μας ανησυχεί ως Ελληνες, ως παρεπόμενο της κρίσης;
Μια αναθεωρητική Τουρκία με όσα συμβαίνουν στην Ουκρανία μπορεί να τα χρησιμοποιήσει κυρίως όσον αφορά το Κυπριακό. Αν και το τουρκικό κράτος δεν φέρει τα πολιτισμικά ερείσματα που φέρει η Ρωσία σε τμήμα του ουκρανικού εδάφους. Ωστόσο η Διπλωματία Ελλάδας και Κύπρου θα πρέπει να φανούν πιο επιθετικές, διεκδικώντας εκτός των άλλων κυρώσεις από την ΕΕ εναντίον της Τουρκίας, παρόμοιες, για να μην πούμε ακόμα πιο σκληρές, από αυτές που η τελευταία επέβαλε στη Ρωσία.

Μάριος-Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος: «Να είμαστε προετοιμασμένοι για νέες συμμαχίες»

Ο Μάριος-Παναγιώτης Ευθυμιόπουλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας και Στρατηγικής, κοσμήτορας της Σχολής Παγκόσμιας Ασφάλειας στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο των Εμιράτων, πρόεδρος Strategy International (SI).

Θεωρείτε την κίνηση του Πούτιν αμυντική-αποτρεπτική ή επιθετική-επεκτατική;
Η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση στην προκειμένη περίπτωση. Έτσι φαντάζεται. Είναι αποτρεπτικός, ευκαιριακός και επεκτατικός. Θα αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο. Θα φυτέψει κυβέρνηση πιστή στην Ρωσία.

Γιατί το ΝΑΤΟ και οι ΗΠΑ έχουν επιλέξει, ως τώρα, ρόλο απλού παρατηρητή;
Το ΝΑΤΟ νομικά και στρατιωτικά δεν εμπλέκεται πέραν της στρατηγικής της τοποθεσίας. Η Ουκρανία δεν είναι κράτος μέλος της Συμμαχίας.Ετσι δεν μπορεί να εμπλακεί. Οι κινήσεις του Πούτιν έγιναν με γνώμονα το στοιχεία αυτό. Οι ΗΠΑ προσπαθούν να αποφύγουν την άμεση σύγκρουση.

Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι για μια ακόμα φορά η ΕΕ δείχνει αδύναμη και άβουλη. Συμφωνείτε;
Η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να λάβει γενναίες αποφάσεις. Να αλλάξει. Να μπορεί να λαμβάνει άμεσες πρακτικές αποφάσεις. Η ασφάλεια μας αφορά όλους. Δεν είναι αδύναμη. Φαίνεται πως ο δρόμος ακόμα της συνεργασίας στην πράξη είναι μακρύς.

Μήπως ήρθε η ώρα να χαράξει η ΕΕ μια εντελώς νέα στρατηγική;
Ηρθε η ώρα μιας νέας στρατηγικής. Μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας. Χρειάζεται άμεσα. Πιο πρακτική, πιο ουσιαστική με διεθνή εμπλοκή και με επιχειρησιακή και τακτική ικανότητα.

Τι πρέπει να μας ανησυχεί ως Ελληνες περισσότερο;
Πολλά. Οι επερχόμενες γεωπολιτικές, οικονομικές και εμπορικές αλλαγές. Η ανάγκη αλλαγής πολιτικής πλεύσης. Να είμαστε συμμέτοχοι και εμπράκτως προετοιμασμένοι για το νέο στρατηγικό σχηματισμό και νέες συμμαχίες. Να έχουμε μεγαλύτερη ικανότητα εντός και εκτός συνόρων. Χρειάζεται να διευρύνουμε όλες μας τις επιλογές και ανάγκες ώστε να φτιάξουμε μια ισχυρή και ικανή χώρα που να αντικατοπτρίζει όλες τις προκλήσεις που θα πολλαπλασιαστούν και διευρυνθούν στο μεταξύ.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News