Απ’ το Καστέλλι του Μοριά στης Πάτρας το λιμάνι
Του Ντίνου Λασκαράτου
«Αφαντο βυθίσου αυτού και ζήσε
με τα βαθιά ριζώματα
και με τ’ αρχαία συντρίμια»
(Κ. Παλαμάς Ασάλευτη ζωή)
Στο φρούριο του Ρίου το πεσμένο βενετσιάνικο κανόνι δεν φοβέριζε πιά κανένα. Παρ’ όλα τα χάλια του όμως, αισθανόταν πολύ περήφανο. Απάνω του είχε τα σημάδια της αλλοτινής του δόξας. Το γραμματιζούμενο φτερωτό λιοντάρι της γαληνότατης Βενετιάς, με το ανοιχτό βιβλίο πού γράφει PAX TIBI MARCE EVANGELISTA MEUS, δηλαδή «Ειρήνη σε σένα Μάρκε ευαγγελιστή μου» και τη χρονολογία Anno MDCLXXXVII, παναπεί «Ετος 1687.» Τη χρονιά πού ο Μοροζίνι κατέλαβε το φρούριο του Ρίου, το λεγόμενο καστέλλι του Μοριά.
Το κανόνι ένιωθε μεγάλη μοναξιά. Σκέφτηκε να πιάσει κουβέντα με την σπασμένη μαρμάρινη κολόνα, πού φαινόταν ελληνική και αρχαία και δέν ήταν πεσμένη σαν το κανόνι, στεκόταν όρθια αλλά δέσμια, καθώς ο Μπεϊλέρμπεης Σινάν Πασάς πού έχτισε το φρούριο το 1499, την εντοίχισε σα δομικό υλικό.
-Από δω είσαι εσύ, η έχεις έρθει από μακριά όπως εγώ; Ανοιξε
την κουβέντα το κανόνι.
-Εγώ είμαι Ελληνίδα, από δω, και μάλιστα αρχαία. Στο μέρος
πού βρισκόμαστε υπήρχε ναός του Ποσειδώνα, και εγώ μια από τις κολόνες του.
-Η λέξη «Ρίο» δεν μου φαίνεται ελληνική. Στη Βενετιά έχουμε το Rialto, είπε το κανόνι.
-Πρώτα πρώτα, απάντησε ενοχλημένη η κολόνα, τό μέρος δεν το λένε «Ρίο» αλλά «Ρίον» και δεν είναι ξένη λέξη αλλά αρχαία ελληνική. Σημαίνει την μύτη της στεριάς στη θάλασσα, από την «ρίνα» την μύτη στα αρχαία Ελληνικά. Λίγο πιο πάνω ήταν η μικρή πόλη Αργυρά. Από τα γύρω μέρη ερχόταν κόσμος για τις γιορτές που γίνονταν εδώ, τα «Ρίεια» και τα «Ποσειδώνια.» Ωραίες εποχές! Συμπλήρωσε η κολόνα κι’ αναστέναξε. Την αναφέρει και ο Ευριπίδης την περιοχή στο έργο του «Ιων,»* ως «παραλία Ρίου».
-Τι μου λες! Απάντησε εντυπωσιασμένος ο ξιπασμένος βενετσιάνος.
-Ναο! Μάλιστα δε, την ιδέα να κτιστεί φρούριο στο Ρίον, την είχε ο Αλκιβιάδης, ο οποίος πρότεινε στους Πατρινούς να φτιάξουν κι’ αυτοί «μακρά τείχη» από την πόλη τους στη θάλασσα, και να τειχίσουν το Ρίον, όπως τα λέει ο Θουκυδίδης αν τον έχεις ακουστά.**
-Μπορεί οι Τούρκοι να έφτιαξαν το φρούριο του Ρίου, είπε το κανόνι, αλλά οι Βενετσιάνοι το έκαμαν πραγματικό κάστρο με τρείς μπαλουάρντι, προμαχώνες όπως τούς λέτε εσείς οι Ελληνες, τον μεσαίο του Αγίου Μάρκου, τον δυτικό της Παναγίας και τον ανατολικό του Αγίου Αντωνίου.
-Πολλά είδα όλους αυτούς τους αιώνες, είπε η κολόνα. Εφυγαν οι Βενετσιάνοι το 1715, ήλθαν πάλι οι Τούρκοι, έγιναν πολλά στη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης του 1821, μέχρι πού παραδόθηκαν οι Τούρκοι και παρέδωσαν το φρούριο στον Μαιζόν και τους γάλλους του το 1828. Τότε ήταν πού ο Ζακ Μανζάρ πού ακολουθούσε το γαλλικό εκστρατευτικό σώμα του Μαιζόν μαζί με άλλους επιστήμονες, αναγνώρισε σε μένα και άλλα συντρίμμια εντοιχισμένα, τα λείψανα του αρχαίου ναού του Ποσειδώνα, και τά μνημόνευσε στο βιβλίο του «Αναμνήσεις από τον Μοριά».***
-Η μεγάλη στενοχώρια για μένα, είπε το κανόνι, ήταν όταν το Ελληνικό Κράτος στα τέλη του 19ου αιώνα, θεώρησε ότι δεν είχαμε να προσφέρουμε τίποτα πια στο φρούριο και πήρε τούς περισσότερους συντρόφους μου και τους μετέφερε στην Πάτρα. Εκεί εντελώς ατιμωτικά, χωρίς κανένα σεβασμό στο παρελθόν, παράχωσαν μέχρι τη μέση τούς μπαρουτοκαπνισμένους συμπολεμιστές μου, στον μόλο του Αγίου Νικολάου, στο λιμάνι της Πάτρας, σαν σιδερένιες δέστρες, για να δένουν τις πρυμάτσες τους τα πλοία. Αυτή η απρέπεια κράτησε μέχρι το 1930. Υπάρχει και σχετική καρτ ποστάλ της εποχής.
– Τα κανόνια του μόλου ξόφλησαν τις αμαρτίες τους, πάνε αυτά,
σχολίασε μελαγχολικά η κολόνα.
-Καλά τα λες. Ευτυχώς που υπάρχουν και κάποιοι περίεργοι τύποι πού κατά καιρούς μας μνημονεύουν, έκλεισε την κουβέντα το βενετσιάνικο κανόνι.
*Ευριπίδου Ιων στ. 1592
**Θουκυδίδου Ιστορίαι 5.52.2
***Jacques Mangeart, Souvenirs dela Moree Paris 1830.
Βλ. και Κώστα Τριανταφύλλου, Ιστορικόν Λεξικόν των Πατρών.
Πάτραι 1959.
Σημ.: Αν το μυαλό του φίλου αναγνώστη πάει στο μακρινό άλλο
Ρίο (συνάδελφο της Πάτρας λόγω καρναβαλιού), και αναρωτηθεί τι σημαίνει, το Rio de Janeiro σημαίνει «ποτάμι του Γενάρη» από τον πορτογάλο πού έφθασε εκεί 1η Ιανουαρίου 1502, και νόμιζε ότι έφθασε σε εκβολές μεγάλου ποταμού (Rio).
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
