Οθέλλος: Τι θέλει ο θολωμένος ουράνιος θόλος του;

Ελισσαίος Βγενόπουλος

Ένας άνθρωπος που έχει επιτύχει να κατακτήσει τα πάντα, στρατιωτικές νίκες, τιμές, την αναγνώριση όλων, την αγάπη της γυναίκας που λατρεύει, ακόμη και την ανοχή του πατέρα της. Γιατί  το μικρό, το ελάχιστο φύσημα του αγέρα τον τσακίζει σαν κλαδάκι;

Ο Οθέλλος είναι η τραγωδία της ζήλειας, η τραγωδία της προδομένης εμπιστοσύνης μεταμορφώνεται σε μια διένεξη ανάμεσα στον Οθέλλο και τον Ιάγο πάνω στη φύση του κόσμου. Τι είναι ο κόσμος. Καλός ή κακός; Ποια είναι τα όρια του πόνου; Ποιος είναι ο έσχατος σκοπός αυτών των μετρημένων σύντομων στιγμών πού χωρίζουν τη γέννηση από το θάνατο;

Ο Οθέλλος γιατί δεν μπορεί να αντέξει τις αριστοτεχνικές επιθέσεις του Ιάγου αν και είναι ευγενής, ακέραιος χαρακτήρας. Το μαύρο του δέρμα καθώς και το όνομά του (Moore σημαίνει «Άραβας της Μαυριτανίας», συνεπώς και Μουσουλμάνος) είναι εκείνα που του κάνουν τη ζωή του δύσκολη.

Οι  ονομαζόμενοι «μαύροι» είχαν κακό όνομα στη εποχή του Σαίξπηρ: θεωρούντο κακοποιά και βάρβαρα στοιχεία. Έτσι ο Οθέλλος, αν και τίμιος άνθρωπος και γενναίος πατριώτης πολεμιστής, βρίσκεται αντιμέτωπος με μια εχθρική μισερή και άδικη κοινωνία, η οποία ακόμα και την αγάπη της Δεισδαιμόνας δεν του επιτρέπει.

Αλλά και ο ίδιος δεν έχει τα ψυχικά αποθέματα, την αυτοεκτίμηση και το καθαρό μυαλό να δώσει τη μάχη, στον ακήρυχτο πόλεμο με τον Ιάγο και τους Μακιαβελισμούς του.

Είναι ένα έργο που κρύβει έναν ασυνείδητο ρατσισμό, όπως απαιτούσε το πνεύμα της εποχής του 17ου αιώνα; Είναι ένα έργο αντιρατσιστικό, όπως εκτιμούν πολλοί ιστορικοί, οι οποίοι διαβλέπουν την προσπάθεια του Σαίξπηρ να μεταμορφώσει σε χαρισματικό και αγαθό ήρωα έναν άνθρωπο που από τη φύση του δεν μπορούσε να έχει αυτά τα χαρίσματα;

Η απάντηση δεν έχει ακόμη δοθεί, παρότι έχουν περάσει 4 αιώνες και ο Σαίξπηρ είναι πολύ μεγάλος ποιητής για να ασχολείται με απαντήσεις, η δουλειά του ποιητή ήταν, είναι και θα είναι τα ερωτήματα.

Ο Οθέλλος είναι τίμιος άνθρωπος.

‘’Οι άνθρωποι έπρεπε να είναι αυτοί που φαίνονται

ή τουλάχιστον, να μη φαίνονται αυτό που δεν είναι’’ .

Όμως πάνω απ’ όλα είναι ένας ερωτευμένος άγγελος, που μεταμορφώνεται  σε θείο τέρας κι επειδή δεν μπορεί να υψωθεί, να πετάξει στον ουράνιο θόλο αυτών που αισθάνεται, δεμένος με τις βαριές σιδερένιες αλυσίδες της ζήλιας που απλώνει γύρω του ο Ιάγος, γίνεται εξολοθρευτής άγγελος. Δεν τον νοιάζει πια ποιον θα πονέσει, ποιον θα σκοτώσει γιατί ξέρει, αφού δεν πέταξε, δεν υψώθηκε στους ουρανούς του έρωτα και της ευτυχίας, που δικαιούταν, στο τέλος το σίγουρο θύμα του μένους του, θα είναι ο εαυτός του.

Η ιστορία του έργου

Ο μαύρος Οθέλλος είναι αξιωματικός του στρατού της Δημοκρατίας της Βενετίας. Κρυφά παντρεύτηκε την όμορφη νεαρή και εύγλωττη Δυσδαιμόνα χωρίς τη συναίνεση του πατέρα της, Βραβάντιου. Όταν ο Ιάγος, ένας κακόβουλος στρατιώτης που είχε όνειρα προαγωγής, βλέπει ότι ο Οθέλος αντί αυτού προάγει τον άπειρο Κάσσιο, βάζει το εκδικητικό του σχέδιο σε εφαρμογή. Ο Οθέλλος εντελώς ανυποψίαστος πέφτει θύμα. Ο Ιάγος χρησιμοποιεί τον Ροδρίγο, ένα νεαρό, βαθιά ερωτευμένο με τη Δυσδαιμόνα, η οποία όμως δεν του ανταποκρίνεται.

Ο Βραβάντιος μαθαίνει για τον κρυφό γάμο και τον Οθέλλο και απευθύνεται στα δικαστήρια κατηγορώντας τον για μάγια, μια και ποτέ δεν πιστεύει ότι θα μπορούσε η κόρη του εθελοντικά να αγαπήσει «αυτόν τον ασχημομούρη». Ο Οθέλλος και η Δυσδαιμόνα εκλιπαρούν τον πατέρα της να τους δώσει την ευχή του, γιατί αγαπιούνται αληθινά. Ο Οθέλλος στέλνεται στην Κύπρο να πολεμήσει τους Τούρκους. Μαζί του ταξιδεύουν και η Δυσδαιμόνα, καθώς και ο Κάσσιος μαζί με τον Ιάγο που ακολουθείται από τη γυναίκα του Αιμιλία.

Ο Ιάγος δηλητηριάζει τη σχέση του Οθέλλου, λέγοντάς του ότι η γυναίκα του τον απατά με τον Κάσσιο δείχνοντάς του για αποδεικτικό στοιχείο ένα μαντηλάκι που είχε δήθεν βρει. Ο Οθέλλος γεμάτος καχυποψία κατηγορεί τη γυναίκα του για συζυγική απάτη και ψεύδος. Η Αιμιλία όμως του εκμυστηρεύεται την αλήθεια πριν την δολοφονήσει ο Ιάγος. Ο Ιάγος τελικά θα συλληφθεί και το σχέδιό του θα αποκαλυφθεί, ο Οθέλος όμως αυτοκτονεί από τις τύψεις.

Ο Οθέλλος, ο Μαύρος της Βενετίας είναι θεατρικό έργο, ένα από τα πολλά σπουδαία έργα του μέγαλου `Αγγλου συγγραφέα Ουίλλιαμ Σαίξπηρ. Γράφτηκε γύρω στο 1603. Μαζί με τα άλλα έργα του ίδιου της εποχής εκείνης, τα Άμλετ, Μάκβεθ και Βασιλιά Ληρ, έτσι και η τραγωδία του Οθέλλου, του μαύρου της Βενετίας είναι τραγωδία.

Η πρεμιέρα του Οθέλλου έγινε στις 1 Νοεμβρίου 1604 στο Palace of Whitehall.

Παράσταση

Οι συκοφαντίες, οι δολοπλοκίες, οι ραδιουργίες, οι ίντριγκες, οι συκοφαντίες, ακόμη και οι εφιάλτες και οι βαθιές επιθυμίες θέλουν κλειστά δωμάτια, σφαλισμένες πόρτες και παράθυρα, σκοτεινές γωνιές και ο Οθέλλος είναι πριν απ’ όλα μια σκοτεινή αιματοβαμμένη τραγωδία.  Αναρωτιέται κανείς γιατί αφαιρέθηκαν αυτά τα βασικά στοιχεία στα σκηνικά της παράστασης που παρακολουθήσαμε; Όλα τα φοβερά και τρομερά γίνονται σε κοινή θέα, στην αγορά. Έτσι χάνεται η ιδιωτικότητα, το μυστήριο και το τραγικό.

Οι σκηνοθέτες, μας είπαν όμορφα την ιστορία του Σαίξπηρ.

Ο Γιάννης Μπέζος όπως  στις κωμωδίες του  σχεδόν ποτέ δεν σκάσαμε στα γέλια, αλλά πάντα ένα μειδίαμα, είτε ειρωνικό, είτε συγκαταβατικό, είτε ευχαρίστησης ζωγραφιζόταν στα χείλη μας, έτσι κι εδώ, μας παρέσυρε μέχρι τον αφανισμό του ήρωα του αλλά δεν μας πήρε μαζί του, μας άφησε στην άκρη του γκρεμού  να γυρίσουμε μόνοι από τα πυκνά σκοτάδια του ποιητή.

Ο Αιμίλιος Χειλάκης έχει βρει στον ουράνιο θόλο της ποίησης του Σαίξπηρ τον εαυτό του. Σε κάθε παράσταση με έργα του μεγάλου ποιητή γυρίζει τσαλακωμένος, ματωμένος, ταλαιπωρημένος αλλά πάντα νικητής. Η Μυρτώ Αλικάκη με σιγουριά μας απηύθυνε το γυναικείο παράπονο, ο Κωνσταντίνος Γαβαλάς –Ροδρίγος- κινήθηκε με την απαραίτητη αφέλεια και ελαφράδα και ο Κάσιος του Αλέξανδρου Βάρθη με αποχρώσεις και δύναμη.

Μια τίμια παράσταση που την αδίκησε ο χώρος, α, να τα πούμε κι αυτά. Ένα πατάρι με 500 πλαστικές καρέκλες σε μια αλάνα, δίπλα σ’ ένα δρόμο με μπόλικη κίνηση δεν συνιστούν θέατρο. Κάποτε είχα πάει στον υπέροχο Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας να δω μια παράσταση με τον αείμνηστο Θύμιο Καρακατσάνη, στο τέλος της παράστασης απευθυνόμενος στο μεγάλο αφεντικό, στους θεατές και πολίτες της Ελευσίνας, είπε, ο σπουδαίος ηθοποιός, όπως περίπου το θυμάμαι.

-Αγαπητοί μου, αυτό εδώ δεν είναι θέατρο και μην ξανά μας καλέσετε να παίξουμε, πριν φτιάξετε ένα πραγματικό θέατρο, καληνύχτα σας.

Συντελεστές της παράστασης

Μετάφραση: Διονύσης Καψάλης
Διασκευή: Μανώλης Δούνιας
Σκηνοθεσία: Αιμίλιος Χειλάκης – Μανώλης Δούνιας
Πρωτότυπη Μουσική: Δημήτρης Καμαρωτός
Διαμόρφωση σκηνικού χώρου: Αιμίλιος Χειλάκης
Εκτέλεση σκηνικού: Κατερίνα Χάρου
Κοστούμια: Makis Tselios Atelier
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός Σκηνοθετών: Νίκος Τσιμάρας

ΔΙΑΝΟΜΗ
Οθέλλος: Γιάννης Μπέζος
Ιάγος: Αιμίλιος Χειλάκης
Αιμιλία: Μυρτώ Αλικάκη
Βραβάντιος: Κώστας Κορωναίος
Κάσσιος: Αλέξανδρος Βάρθης
Δυσδαιμόνα: Μάιρα Γραβάνη
Ροδρίγος: Κωνσταντίνος Γαβαλάς
Μοντάνος: Κρις Ραντάνοφ
Δόγης: Μανώλης Δούνιας
Μπιάνκα: Ελευθερία Κοντογιώργη
Λουδοβίκος: Νίκος Τσιμάρας

Φωτογραφίες: Πάτροκλος Σκαφίδας
Υπεύθυνη Επικοινωνίας: Αναστασία Καμβύση
Γραφείο Τύπου: Μαρία Τσολάκη – Ευαγγελία Σκρομπόλα

Παραγωγή: Τεχνηχώρος
Εκτέλεση παραγωγής: Έφη Πανουργιά

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News