Νίνα Κουλετάκη: «Το έγκλημα υπάρχει γύρω μας και τίποτα δεν μας εκπλήσσει πια»
Καρπός ενδελεχούς έρευνας, οι «Φόνισσές» της παρουσιάστηκαν την Παρασκευή 16 Δεκεμβρίου στο Due Piani, σε εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν οι εκδ. «Κύφαντα» και το Κέντρο Διαχείρισης Εμφυλων Ανισοτήτων «Εριφύλη». Η Νίνα Κουλετάκη μιλάει στην «Π» για το βιβλίο της, τους λόγους που οπλίζουν το χέρι γυναικών αλλά και ανδρών, τον εγκλεισμό και τις γυναικοκτονίες, τη σχέση της με την Πάτρα.
Πώς πήρατε, κατ’ αρχάς, την απόφαση να γράψετε το βιβλίο με τις 49 υποθέσεις φονισσών;
Ηταν κάτι που ήθελα να κάνω εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Συγκέντρωνα στοιχεία, μελετούσα δικογραφίες, διάβαζα καταθέσεις και τη σχετική με το κάθε έγκλημα βιβλιογραφία, σε αρκετές περιπτώσεις επισκέφτηκα και τους τόπους των εγκλημάτων. Σημαντικό ρόλο στην απόφασή μου έπαιξε και η έλλειψη ενός τέτοιου εγχειρήματος από την ελληνική παραγωγή των true crime βιβλίων.
Σήμερα κρατάμε στα χέρια μας την εμπλουτισμένη του έκδοση. Τι καινούργιο προσθέσατε;
Εκτός από μια επιπλέον ολόκληρη υπόθεση, έχουν προστεθεί νέα στοιχεία για εννέα περιπτώσεις: H πορεία των αιτήσεων αποφυλάκισης, η αλλαγή στην ποινή, πληροφορίες για τη διαβίωση μέσα στις φυλακές, αλλαγές στη νομοθεσία κ.λπ.
Προϊόν τεράστιας έρευνας το βιβλίο σας, αφού περιλαμβάνει γυναίκες εγκληματίες από τον 1ο αιώνα έως την εποχή μας. Ποια η μεγαλύτερη πρόκληση με την οποία ήρθατε αντιμέτωπη; Τι σας ζόρισε περισσότερο;
Για τις παλαιότερες χρονικά υποθέσεις, η διασταύρωση και ο έλεγχος των πηγών, καθώς δεν υπήρχαν τα επίσημα νομικά ντοκουμέντα (δικογραφίες, καταθέσεις, αγορεύσεις κ.λπ.). Επίσης, σε αρκετές από αυτές, όλα τα διαθέσιμα στοιχεία ήταν μόνο στη γλώσσα της συγκεκριμένης χώρας, οπότε χρειάστηκε να επιστρατεύσω φίλους και γνωστούς για τη μετάφρασή τους (π.χ. ένας φίλος μου μετέφρασε από τα Ρουμάνικα, ένας παλιός μαθητής μου στο Σχολείο Μεταναστών από τα Ινδικά κ.ά.). Τέλος η έρευνα για να διαπιστωθεί η επιρροή του εγκλήματος στη λαϊκή κουλτούρα, κυρίως εγκλημάτων που είχαν γίνει σε χώρες για την κουλτούρα των οποίων δεν υπάρχουν πολλά πράγματα διαθέσιμα στις σύγχρονες πηγές.
Εισχωρώντας στα ενδότερα των φονισσών, τι καταλάβατε γι’ αυτές, για τους λόγους που τις ώθησε στην αφαίρεση ζωής του άλλου;
Οι λόγοι δεν ταυτίζονται, σε καμία περίπτωση. Για άλλες ήταν το κέρδος και το οικονομικό όφελος, για άλλες η ζήλεια ή η παράνοια, κάποιες άλλες οδηγήθηκαν στο έγκλημα από την κοινωνία ή άλλα πρόσωπα και, ενδεχομένως, με μια διαφορετική προσέγγιση και βοήθεια το έγκλημα να είχε αποφευχθεί.
Μπήκατε, αλήθεια, στη θέση κάποιων εξ αυτών και, ίσως, στον πειρασμό να τους δώσετε ελαφρυντικά;
Μπήκα στη θέση όλων. Για κάποιες δεν μπορούσα να βρω ελαφρυντικά, για άλλες δεν ήθελα, υπήρχαν όμως και κάμποσες περιπτώσεις που τα ελαφρυντικά τους σε «τραβούσαν από τα μαλλιά», τόσο εμφανή και αντικειμενικά ήταν. Χωρίς, βεβαίως, αυτό να σημαίνει ότι αναγνωρίζονταν πάντα και στην αίθουσα του δικαστηρίου.
Υπήρξε κάποια που σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση;
Ναι, θα μπορούσα να κατονομάσω κάποιες: Τις Christine και Lea Papin, για την αγριότητα του εγκλήματός τους και για τον απίστευτα μεγάλο αντίκτυπο που είχε στην κοινωνία της εποχής. Ολοι πήραν θέση: Ψυχίατροι, νομικοί, σύσσωμος ο πνευματικός και καλλιτεχνικός κόσμος της Γαλλίας. Μέχρι σήμερα θεωρείται το «έγκλημα των εγκλημάτων» στη Γαλλία. Επίσης η υπόθεση της Τσέχας Olga Hepnarova, ενός πλάσματος που προσπαθούσε με κάθε τρόπο να ζητήσει την ιατρική βοήθεια που είχε ανάγκη και που όλοι -συγγενείς και θεσμοί- κώφευαν στις εκκλήσεις της. Ακόμη η ιστορία της Αργεντινής Romina Terejina, που χρειάστηκε να δικαστεί και να καταδικαστεί απάνθρωπα, προκειμένου να αλλάξει ο συγκεκριμένος νόμος στην Αργεντινή.
Αντρες-γυναίκες: Υπάρχει διαφορά στους λόγους που ωθεί το κάθε φύλο στο έγκλημα;
Καμία απολύτως. Ανδρες και γυναίκες δολοφονούν για τους ίδιους λόγους. Φυσικά, υπάρχουν πάντα και οι εξαιρέσεις, για να επιβεβαιώνεται ο κανόνας. Οι άνδρες διαπράττουν εγκλήματα έμφυλης βίας απλώς και μόνο γιατί η πατριαρχία τούς οπλίζει το χέρι και τους εξασφαλίζει το «πέσιμο στα μαλακά». Και υπάρχουν και δύο είδη εγκλήματος, που διαφοροποιούν την κατάσταση ως προς τις γυναίκες. Το πρώτο διαπράττεται αποκλειστικά από γυναίκες και δεν είναι άλλο από το έγκλημα της παιδοκτονίας. Οσο για το δεύτερο έχουμε συνήθως δράστες γυναίκες, αν και υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ο δράστης ήταν παιδί. Μιλώ, βέβαια, για την κακοποίηση μέσα στο σπίτι από τον σύζυγο/πατέρα αφέντη που, ενίοτε, αντιμετωπίζει το «φτάνει πια» και το «όχι άλλο» των θυμάτων του.
Σήμερα θεωρούμε ότι ο εγκλεισμός λόγω κόβιντ όπλισε πολλά χέρια, αυξήθηκε η ενδοοικογενειακή βία κ.λπ. Εσείς πιστεύετε ότι ισχύει;
Ναι, και το ίδιο πιστεύει η παγκόσμια στατιστική. Αν παρατηρήσετε, θα δείτε ότι παγκοσμίως, τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας αυξάνονται την περίοδο των Χριστουγέννων και των διακοπών γενικότερα, καθώς η οικογένεια περνά πολλές ώρες της ημέρας μαζί και οι όποιες αντιπαραθέσεις βγαίνουν στην επιφάνεια οξυμένες και μεγεθυμένες. Κάτι αντίστοιχο συνέβη και με τον εγκλεισμό, υπήρξαμε μάρτυρες ενός μπαράζ γυναικοκτονιών τα τελευταία δύο χρόνια.
Η γνώμη σας για την υπόθεση Πισπιρίγκου;
Η όποια γνώμη έχω, θα πρέπει να περιμένει την υπόθεση να τελεσιδικήσει για να εκφραστεί. Νομίζω πως μόνο τότε πρέπει να μιλάμε δημόσια για τις εγκληματικές υποθέσεις. Εννοείται πως κάποια γνώμη έχουμε όλοι σχηματίσει, αλλά καλό είναι να την κρατάμε για τον εαυτό μας ή για τους φίλους μας, μέχρι να αποφανθεί οριστικά η δικαιοσύνη. Τότε θα μπορούμε να μιλήσουμε για το έγκλημα και την τιμωρία του.
Εχετε ασχοληθεί με την αστυνομική λογοτεχνία, ενώ από το 2006 διατηρείτε το blog «Εγκλημα και τιμωρία». Τι σας ελκύει στο συγκεκριμένο είδος, το οποίο έχει πάρει τα πάνω του στη χώρα μας;
Η αλήθεια είναι πως το αστυνομικό αφήγημα έχει μια σταθερή άνοδο στη χώρα μας, όχι μόνο στην πεζογραφία αλλά και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Οι νεότερες γενιές μπορεί να μην έχουν διαβάσει τους κλασικούς συγγραφείς της αστυνομικής λογοτεχνίας, αλλά έχουν ξεκοκαλίσει τις τηλεοπτικές αστυνομικές σειρές στις συνδρομητικές πλατφόρμες, οι οποίες γυρίζονται η μία μετά την άλλη. Η εξήγηση είναι αρκετά απλή, νομίζω. Σήμερα, το αστυνομικό αφήγημα είναι το κοινωνικό μυθιστόρημα του παρελθόντος, η ηθογραφία, θα τολμούσα να πω. Το έγκλημα υπάρχει παντού γύρω μας, σε όλες του τις εκφάνσεις, και το κακό είναι ότι τίποτα δεν μας εκπλήσσει πια.
Εχετε ξαναβρεθεί στην Πάτρα, στο παρελθόν, για την «Περσεφόνη» σας, αν δεν απατώμαι. Διατηρείτε δεσμούς με την πόλη μας;
Και με την «Περσεφόνη» και με τα «Μικρά Μνημόσυνα». Μόνο την πρώτη έκδοση των «Φονισσών» δεν προλάβαμε, λόγω κόβιντ. Στην Πάτρα έχω φίλους ζωής, που η σχέση μας μετράει πάνω από 50-60 χρόνια, και από αυτούς γνώρισα και άλλους, οπότε είναι πάντα μεγάλη χαρά για εμένα να έρχομαι στην Πάτρα, ασχέτως βιβλιοπαρουσιάσεων. Εχω στενούς οικογενειακούς φίλους που γνωρίζω από τη γέννησή μου, συμμαθητές από το Δημοτικό (ο καθηγητής Γιώργος Παπαθεοδώρου έχει κάνει και την εικονογράφηση στις «Φόνισσες») και άλλους πολλούς.
Ετοιμάζετε κάτι άλλο;
Δύο διηγήματά μου θα συμπεριλαμβάνονται σε ισάριθμους συλλογικούς τόμους που θα κυκλοφορήσουν μέσα στους πρώτους μήνες του 2023. Και ετοιμάζω και το τέταρτο προσωπικό μου βιβλίο που, αν όλα πάνε καλά, ελπίζω να έχει ολοκληρωθεί μέσα στο 2023.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
