Παραπληροφόρηση με βίντεο που υποτίθεται πως δείχνουν καύση νεκρών στους δρόμους της Κίνας

Κινέζοι καίνε τα πτώματα των αγαπημένων τους στους δρόμους, εν μέσω έκρηξης του Κόβιντ, καθώς τα πτώματα συσσωρεύονται σε κρεματόρια και γραφεία κηδειών.

Κίνα

Μεγάλη διάδοση γνώρισαν τον Ιανουάριο του 2023 σε μέσα ενημέρωσης, ιστολόγια και μέσα κοινωνικής δικτύωσης βίντεο που υποτίθεται πως παρουσιάζουν την καύση νεκρών σε ανοικτούς χώρους στην Κίνα, εντός κατοικημένων περιοχών. Ο ισχυρισμός ήταν ότι εξαιτίας της αύξησης των θανάτων στην Κίνα από την COVID-19, μετά την άρση των αυστηρών υγειονομικών μέτρων που ακολουθούσε η χώρα από την έναρξη της πανδημίας, τα κέντρα αποτέφρωσης δεν μπορούσαν να εξυπηρετήσουν όλα τα αιτήματα για αποτεφρώσεις, ενώ παράλληλα λόγω της μεγάλης ζήτησης ανέβασαν υπερβολικά τις τιμές τους αναγκάζοντας του συγγενείς των νεκρών να καίνε τους αγαπημένους τους οι ίδιοι. Ωστόσο, ο ισχυρισμός είναι παραπλανητικός και κανένα από τα βίντεο που αναπαράγονται δεν επιβεβαιώνεται ότι δείχνει πράγματι καύση νεκρών.

Ο ισχυρισμός έχει αναπαραχθεί στα δελτία ειδήσεων των μεγαλύτερων τηλεοπτικών σταθμών της χώρας καθώς και σε δεκάδες ενημερωτικές ιστοσελίδες.

Τι ισχύει

Στις αρχές Δεκεμβρίου 2022 η Κίνα εγκατέλειψε την πολιτική της “μηδενικής ανοχής” στην Covid-19 (zero covid policy), εν μέσω της μεγαλύτερης έξαρσης κρουσμάτων που η χώρα έχει αντιμετωπίσει από την έναρξη της πανδημίας και έπειτα από μαζικές διαδηλώσεις των πολιτών της. Στο αμέσως επόμενο διάστημα οι επίσημες κρατικές ανακοινώσεις έκαναν λόγο για σημαντική αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων Covid-19 στη χώρα, χωρίς όμως αυτή αρχικά να ακολουθείται και από την αντίστοιχη, αναμενόμενη, αύξηση των θανάτων από τη νόσο. Το παράδοξο αυτό θεωρήθηκε αποτέλεσμα της πολιτικής που ακολουθεί η χώρα για την καταγραφή των θανάτων και της προσπάθειας της κυβέρνησης να αποκρύψει των πραγματικό αριθμό, με σκοπό να ωραιοποιήσει την κατάσταση στην Κίνα. Γενικά, τόσο Δυτικά μέσα ενημέρωσης όσο και παγκόσμιοι φορείς, όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, θεώρησαν ότι η Κίνα αποκρύπτει σημαντικά στοιχεία για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα και έκαναν λόγο για μια πιο δραματική κατάσταση, αντίστοιχη με εκείνη που παρουσιάζουν προβλέψεις μοντέλων που βασίζονται στο πώς εξελίχθηκε η πανδημία σε άλλες χώρες μετά την άρση αυστηρών υγειονομικών μέτρων, όπως αυτά που ακολουθούσε ως τότε η Κίνα. Για παράδειγμα, ένα τέτοιο μοντέλο που βασίζεται σε δεδομένα από την εξέλιξη της πανδημίας στο Χονγκ Κονγκ και την Ιαπωνία υπολογίζει ότι περί τα τέλη Ιανουαρίου 2023 η χώρα θα πρέπει να καταγράφει περίπου 25.000 θανάτους την ημέρα.

Τελικά, η Κίνα ανακοίνωσε πρόσφατα ότι από την άρση των περιοριστικών μέτρων μέχρι και τα μέσα Ιανουαρίου 2023 είχαν σημειωθεί στη χώρα περίπου 60.000 θάνατοι, αριθμός που αν και πολύ πιο ρεαλιστικός εξακολουθεί να αμφισβητείται από τη Δύση. Πλέον οι αρχές τις χώρας ισχυρίζονται ότι σημειώνεται σημαντική μείωση στα νέα κρούσματα και τους θανάτους, παρ’ ότι τις τελευταίες εβδομάδες πολλοί κάτοικοι μετακινήθηκαν εντός της Κίνας με αφορμή των εορτασμό της νέας Κινεζικής χρονιάς.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο αβεβαιότητας για την κατάσταση στην Κίνα, κυκλοφόρησαν στις αρχές Ιανουαρίου 2023 τα παραπάνω βίντεο, τα οποία υποτίθεται πως παρουσιάζουν την απόγνωση που επικρατεί λόγω της αυξημένης ζήτησης καύσης νεκρών και της επακόλουθης αύξησης τιμών των αποτεφρώσεων, που αναγκάζουν τους συγγενείς των νεκρών από την COVID-19 να αποτεφρώνουν οι ίδιοι τους νεκρούς τους.

Ο ισχυρισμός γνώρισε μεγάλη διάδοση όταν αναπαράχθηκε από τη βρετανική The Daily Mail, η οποία δημοσίευσε τα παραπάνω βίντεο σε σχετικό με την κατάσταση στην Κίνα άρθρο στις 4 Ιανουαρίου του 2023.

Για να εξετάσουμε την είδηση προσπαθήσαμε να εντοπίσουμε πού αλλού κυκλοφόρησαν τα παραπάνω βίντεο που έχουν χρησιμοποιηθεί από τη βρετανική εφημερίδα στο άρθρο της, πότε και με ποια πλαισίωση.