Από τη σύλληψη στη γέννηση

Σωτήρης Σιδέρης

Καθένας από εμάς αποτελεί μια μοναδική οντότητα. Η χαραυγή της ύπαρξής μας λαμβάνει χώρα όταν ένα από τα εκατομμύρια σπερματοζωάρια που πολιορκούν ένα ωάριο καταφέρει να εισχωρήσει σε αυτό. Η αντίδραση αναγνώρισης διασφαλίζει τη μοναδικότητα της αλληλεπίδρασης.

Ακολούθως, ο πυρήνας του σπερματοζωαρίου συντήκεται με τον πυρήνα του ωαρίου. Η συνένωση των δύο προπυρήνων καλείται γονιμοποίηση. Το αποτέλεσμα της σύντηξης είναι ο σχηματισμός του πυρήνα του ζυγωτού. Το ζυγωτό (zygote) αποτελεί το πρωταρχικό κύτταρο κάθε νέου οργανισμού και περιέχει γενετικό υλικό, προϊόν του τυχαίου συνδυασμού των γενετικών υλικών των γονέων. Αξίζει στο σημείο αυτό να τονιστεί ότι το μιτοχονδριακό DNA κάθε ανθρώπου αποτελεί αποκλειστικό κληροδότημα της μητέρας του.

Σχετικά με τον καθορισμό του φύλου του εμβρύου, είναι γνωστό πως καθορίζεται από τον πατέρα σε κάθε σχεδόν περίπτωση. Ετσι, εάν το σπερματοζωάριο περιέχει το φυλετικό χρωμόσωμα Υ, το έμβρυο θα εξελιχθεί σε αγόρι, ενώ αν περιέχει το Χ φυλετικό χρωμόσωμα, θα γεννηθεί θηλυκό άτομο. Εχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι η φυσική τάση όλων των εμβρύων στα πολύ πρώιμα στάδια της εξέλιξής τους είναι να εξελιχθούν σε θηλυκά άτομα. Μόνον κάτω από την επίδραση των αρσενικών γεννητικών ορμονών, που παράγονται από το φυλετικό χρωμόσωμα Υ, η αναπτυξιακή πορεία του εμβρύου εκτρέπεται προς τον σχηματισμό άρρενος ατόμου.

Η βιολογική επιστήμη που μελετά τα διάφορα στάδια της εμβρυικής ανάπτυξης των οργανισμών, από τη σύλληψη μέχρι τη γέννηση καλείται Αναπτυξιακή Βιολογία (Developmental Biology).

Αμέσως μετά τη γονιμοποίηση οι βιοχημικές και μοριακές αλλαγές που συμβαίνουν στο ζυγωτό κύτταρο είναι ραγδαίες. Σύντομα αρχίζουν οι κυτταρικές διαιρέσεις, που θα δώσουν τα δισεκατομμύρια των κυττάρων που συγκροτούν κάθε ανθρώπινο οργανισμό. Ολα τα κύτταρά μας είναι μεταξύ τους γενετικά όμοια (όχι όμως και ισοδύναμα) και προέρχονται από το ζυγωτό-προκύπτουν από αλλεπάλληλες κυτταρικές διαιρέσεις που λέγονται μιτώσεις.

Το πρώιμο έμβρυο διέρχεται από μια σειρά αναπτυξιακών σταδίων που είναι κοινά για όλα τα Σπονδυλόζωα. Είναι δύσκολο σε αρχικά στάδια της εμβρυικής ανάπτυξης να ξεχωρίσει κάποιος αν ένα έμβρυο ανήκει σε άνθρωπο ή βάτραχο. 24 ώρες μετά τη γονιμοποίηση συμβαίνει η πρώτη κυτταρική διαίρεση, ενώ 96 ώρες μετά (τη γονιμοποίηση) το έμβρυο βρίσκεται στο στάδιο του Μοριδίου, αποτελούμενο από περίπου 30 ολοδύναμα (γενετικώς και μορφολογικώς αδιαφοροποίητα και άρα ισοδύναμα) κύτταρα και δεν έχει εμφανίσει καμιά ανάπτυξη (ως προς τον όγκο και το μέγεθος). Στο στάδιο της Βλαστοκύστης ή Βλαστιδίου το έμβρυο εμφυτεύεται στη μήτρα, περίπου την 6η ημέρα από τη σύλληψη και από εκεί αρχίζει η μοναδική σχέση ζωής μεταξύ μητέρας και εμβρύου.

Μέσω της πορείας της κυτταρικής διαφοροποίησης, κύτταρα που έχουν όλα τους το ίδιο γενετικό υλικό, το εκφράζουν επιλεκτικά, αποκτώντας συγκεκριμένο σχήμα και δομή και εντάσσονται σε επιμέρους ομάδες, για να σχηματίσουν τους διάφορους ιστούς και τα όργανα (οργανογένεση), που θα αποτελέσουν το νέο οργανισμό. Η ανάπτυξη συνεχίζεται με τον σχηματισμό των εσωτερικών οργάνων και των εξωτερικών δομών και το έμβρυο αρχίζει σταδιακά να αποκτά την ανθρώπινη μορφή.

Η εμβρυική ανάπτυξη συμπληρώνεται με τη λειτουργική τελείωση των πνευμόνων του εμβρύου, ώστε να μπορεί αυτοδύναμα να αναπνεύσει στο εξωτερικό περιβάλλον. Το μαγικό ταξίδι των εννέα μηνών έχει φτάσει στο τέλος του και μια νέα ζωή γεννιέται.

Κάθε εικόνα από την εμβρυική ανάπτυξη είναι συγκλονιστική. Η ζωή αποκαλύπτει τη δύναμή της. Η φύση δείχνει τη σοφία της και ο άνθρωπος υποκλίνεται στο απαράμιλλο μεγαλείο της δημιουργίας που κάνει κάθε τεχνολογικό επίτευγμα να φαντάζει απλοϊκό.

*Ο Σωτήριος Γ. Σιδέρης MSc., PhD είναι βιολόγος-νοσοκομειακός φαρμακοποιός ΕΣΥ.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω