Αστρο λαμπρό μας πυρπολεί

Καλή χρονιά (κόντρα στα προγνωστικά). Δεν θα μιλήσουμε για το 2022 γιατί δεν έχουμε την παραμικρή ιδέα γι’ αυτό, πέραν του ότι θα διαρκέσει 12 μήνες. Θα έχει μεταλλάξεις τύπου Αλιεν; Θα έχει πλημμύρες και βιβλικές πυρκαγιές; Θα έχει εκλογές; Πάντως τα κακά έχουν και τα καλά τους. Μας έκοψαν τα ξενύχτια, καλύψαμε χρόνο ανοίγοντας κανένα βιβλίο και εφημερίδα και αναζητώντας μια ταινία της προκοπής. Και την πετύχαμε: «Μην κοιτάς
ψηλά», μαύρη σάτιρα επιστημονικής φαντασίας, με εξαιρετικά σολαρίσματα ηθοποιών σε μονολόγους, καλό ρυθμό και πανέξυπνες σαρκαστικές σφήνες. Και μια ευφάνταστη τελευταία σκηνή, κερασάκι στην τούρτα: Η επιτομή της θείας δίκης και του μπλακ χιούμορ.

Για όσους δεν ξέρουν περί τίνος πρόκειται: Μια αστρονόμος ανακαλύπτει ότι ένας κομήτης τεραστίων διαστάσεων θα επιπέσει στο κέλυφος της υδρογείου, κάτι που θα έχει καταστροφικά αποτελέσματα για κάθε μορφή ζωής, αν δεν αποτραπεί.

Θα αποτραπεί; Για να γίνει αυτό, πρέπει να αναλάβει υπεύθυνο ρόλο η ηγεσία της παγκόσμιας υπερδύναμης. Αρχικά η τελευταία δείχνει καλές προθέσεις, αλλά στην πορεία προκύπτουν παρεμβάσεις κολοσσιαίων ιδιωτικών συμφερόντων και οι αποφάσεις αλλοιώνονται. Με αποτέλεσμα ο κομήτης να προσλαμβάνει χαρακτήρα νέμεσης.

Το κεφαλαιώδες ερώτημα είναι ποιος αποφασίζει εάν ο πολιτισμός και η ζωή θα διασωθούν ή όχι; Ο λαός θα διχαστεί, δεν θα μάθουμε ποτέ ποια επιλογή είναι η δημοφιλέστερη. Η υπερδύναμη υπολείπεται ως πληθυσμιακός παράγοντας στον πλανήτη
αλλά υπερτερεί εξ απόψεως τεχνικών μέσων. Θα αποφασίσουν επομένως οι λιγότεροι, για λογαριασμό των πολλών, αλλά και πάλι δεν θα αποφασίσουν δημοκρατικά: Ο μηχανισμός λήψης των αποφάσεων έχει διαβρωθεί από τον ολιγαρχικό θύλακα που εξουσιάζει την ίδια τη δημοκρατία.

Και αυτό είναι ένας από τους προβληματισμούς της ταινίας: Πόσο αυθεντική είναι η δημοκρατία που έχουμε; Πόσο δημοκρατική μπορεί να είναι μια πολιτεία όπου η νομίμως εκλεγμένη ηγεσία της υπακούει σε συμφέροντα που τάχα ασκούνται υπέρ του λαού και
που καταφέρνουν να υποκλέπτουν τη λαϊκή συναίνεση με ευτελή μέσα μαζικού υπνωτισμού; Το πιο σοβαρό ζογκλερικό κόλπο του ολοκληρωτισμού είναι να πείθει τη μάζα να αποθεώνει επιλογές που ποτίζουν τα συμφέροντά της ολιγαρχίας. Να μην πιστεύεις τον
επιστήμονα, να μην πιστεύεις καν τον κομήτη που βλέπεις, να νομίζεις ότι μπορείς να ζεις κόντρα στην αλήθεια, παίζοντας το παιχνίδι της ψευδοπραγματικότητας των καναλιών λαϊκής απήχησης και του διαδικτύου. Καθηλωτική η σκηνή όπου ο παραγωγός μυεί τους αφελείς αστρολόγους στη δικτατορία της θεαματικότητας: Ο λαός θα δει αυτό που θέλει να βλέπει, και θέλει να βλέπει αυτό που έμαθε να αντέχει, να κατανοεί και να εγκρίνει. Και σε τελευταία ανάλυση, ακόμα η λαϊκή βούληση εάν έχει το πάνω χέρι, μπορεί να ονομάζεται δημοκρατία ένα πολίτευμα κατά το οποίο ο λαός λειτουργεί με νοθευμένη βούληση, μεθοδευμένους επηρεασμούς, εξημμένο θυμικό, και σε τελευταία ανάλυση εναντίον του εαυτού του;

Το ερώτημα αυτό, βέβαια, το απάντησε η αρχαία ιστορία: Όταν ο λαϊκισμός τύφλωσε τον λαό και οι πολίτες ενέκριναν φανατικά την εκστρατεία στη Σικελία, επακολούθησε μια καταστροφή που δεν επέτρεψε ποτέ στην Αθήνα να συνέλθει (ακόμα δεν έχει συνέλθει, αν το καλοσκεφτείς) και δίδαξε τον λαό να μην πολυεμπιστεύεται ακόμα και τον εαυτό του σε περιόδους κρίσεων. Άλλο αν ξαναξεχνάει το δίδαγμα και απαιτείται όλο και κάποια καταστροφή κατά καιρούς, για να το θυμηθεί. Γερμανία, Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Εμείς, με βάση το ιστορικό δεδομένο αυτό, είμαστε ζυμωμένοι με την ιδέα, βέβαια, ότι μια χώρα σαν τις ΗΠΑ θα αντιδράσει υγιώς, φιλελεύθερα, ορθολογιστικά,ανθρωπιστικά. Αλλά οι δημιουργοί του έργου είναι επηρεασμένοι από το τραμπικό φαινόμενο. Μια κοινωνία που εκλέγει έναν τέτοιο άνθρωπο, κατεδαφίζει τον παλιό καλό κόσμο και τις αξίες του. Οι ΗΠΑ
και όλοι μας είμαστε πλέον ικανοί για το χειρότερο. Και το χειρότερο είναι πως το χειρότερο θα κερδίσει.

Η ταινία σε μαγνητίζει με την πλοκή της και παρασύρεσαι από τον μύθο. Αλλά αντιλαμβάνεσαι ότι πρόκειται για μια αλληγορία. Ο κομήτης είναι ένα σχήμα, ένας καταλύτης, που μας επιτρέπει να δούμε τον εαυτό μας στον καθρέφτη. Ατομικές και συλλογικές νευρώσεις, ηθικές μεταλλάξεις, αλλοτριώσεις, τον αμφίδρομα επιδραστικό και πολλαπλασιαστικό ρόλο των κοινωνικών δικτύων. Ένα συγκλονιστικό φαινόμενο δοκιμάζει την ηθική στάση των ανθρώπων και την ποιότητα των χαρακτήρων και των συνειδήσεων.
Στις κρίσεις φαίνεται ο άνθρωπος. Σε άλλες περιπτώσεις νικητής θα είναι ο Καλός Εαυτός μας, σε άλλες ο Κακός. Εδώ, βέβαια, η ταινία θα ηθικολογήσει, εξιδανικεύοντας τις Παλιές Αξίες και ποινικοποιώντας τη γήινη φύση του ανθρώπου. Αλλά υποκύπτει στην ανάγκη να πάρει θέση, να υιοθετήσει ένα πρότυπο ως υγιή λύση για την ψυχή μας, τις ζωές μας, την πολιτική και τον πολιτισμό.

Πολλοί είδαν στην ταινία ένα σχόλιο για το πανδημικό φαινόμενο και τη διχαστική του επίδραση. Αν δεν μπορούμε καν να συνεννοηθούμε για την αλήθεια (υπάρχει κομήτης ή όχι; Υπάρχει ιός ή όχι;), τότε έχουμε χάσει τη μπάλα από τα πόδια μας. Στην ουσία, το σχόλιο αφορά το τρέχον κοινωνικό πνεύμα: Η χρεοκοπία μας στο πεδίο της αλήθειας, των παραδοχών, των κωδίκων της συνεννόησης, η υποδούλωσή μας σε μια ανάγκη να φανατιζόμαστε, να δικάζουμε, να δηλητηριάζουμε, η ροπή μας στην εχθροπάθεια, είναι ένας κομήτης που μας έχει ήδη χτυπήσει, έτσι που η ιδέα της κοσμογονικής καταστροφής, να φαντάζει όχι σαν τιμωρία, αλλά σαν λύτρωση.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ