Δημοσθένης Δαββέτας: «Είμαι κατά της εξουσίας της αγοράς»

Κρίστυ Κουνινιώτη

Τι συμβαίνει όταν ένας επιτυχημένος συγγραφέας ανακαλύπτει ότι κάποιοι κινούσαν και κινούν τα νήματα της ζωής του με αποτέλεσμα να τον γκρεμίσουν από το βάθρο του, επειδή αρνήθηκε να υποταχθεί στις απαιτήσεις τους; Η απάντηση στο νέο μυθιστόρημα του Δημοσθένη Δαββέτα «Οι δυο ζωές ενός συγγραφέα» (εκδ. Νίκα), για το οποίο -και όχι μόνο- ο ποιητής, συγγραφέας, ζωγράφος, καθηγητής Αισθητικής και Φιλοσοφίας της Τέχνης στο Παρίσι μιλά στην «Π».

Πώς προέκυψε η ιδέα για το βιβλίο;  

Κάποια στιγμή ήμουν στο Παρίσι και αντιμετώπιζα πρόβλημα με τους εκδότες -και στην Ελλάδα το ίδιο ισχύει. Ο εκδότης, λοιπόν, προσπαθούσε να σε καθοδηγήσει προς εκεί που ήθελε με επιχείρημα στην αρνητική απάντησή μου ότι «χωρίς εμένα το έργο σου δεν θα υπήρχε», πεπεισμένος ότι οι εκδότες- δηλαδή η αγορά- «φτιάχνουν» τους συγγραφείς. Αυτή η εμπειρία ήταν το πρώτο σκέλος της ιδέας. Επίσης, κάποτε διάβαζα για τους γενίτσαρους και τη δράση της FARC, των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων της Κολομβίας, που απήγαγε παιδιά, τα μεγάλωνε στη ζούγκλα και στη συνέχεια τους ανέθετε αποστολές, πολλές φορές, και εναντίον των οικογενειών τους, φίλων κ.λπ. Συνέδεσα, λοιπόν, αυτά τα δύο με την αγάπη μου για τη Νέα Υόρκη, το πάθος μου για τον Μάρκες (τον οποίο έχω γνωρίσει στο Παρίσι) και ξεκίνησα να υφαίνω την πλοκή του μυθιστορήματός μου, με βάση τα όσα αντιμετωπίζει στην καθημερινή του ζωή ένας συγγραφέας. Τη σχέση του με το θέμα του, με τον εκδότη του, με τον Τύπο, με την πολιτική, με την εξουσία γενικώς. Πρόκειται δηλαδή, για έναν συνδυασμό βιωματικών, ρεαλιστικών και μυθοπλαστικών στοιχείων.

Μιλάε για ένα είδος «εκβιασμού» της αγοράς στον δημιουργό -είτε συγγραφέα είτε εικαστικό: «Η ακολουθείς τη γραμμή μου ή σε αφήνω εκτός». Αλλάζει αυτό;

Είναι εγκληματικό και μπορεί να αλλάξει μόνο αν, καταρχάς, καταρρεύσει η αγορά από την έλλειψη καλών «προϊόντων», γιατί όταν οι δημιουργοί πάψουν να παράγουν σημαντικό έργο, επειδή ο στόχος τους είναι μόνο να εκδοθεί το βιβλίο τους ή να εκθέσουν, θα έρθει η στιγμή που το κοινό δεν θα βρίσκει ενδιαφέροντα έργα, οπότε μοιραία όλο αυτό θα εκφυλιστεί. Και αν, κατά δεύτερον, η ανατροπή αυτή προκύψει από επανάσταση των καλλιτεχνών που θα υπερασπιστούν το έργο τους και τον στόχο τους: Να εκδώσουν ή να εκθέσουν μόνο όταν το έργο τους έχει δικαίωμα λόγου, ανάγκη γλωσσικής ύπαρξης και χαρακτηρίζεται από το στοιχείο της μοναδικότητας. Γιατί ό,τι είναι μοναδικό είναι ταυτόχρονα και κοινό. Κι επειδή, ακριβώς δεν ισχύει αυτό σήμερα, στον εικαστικό αλλά και στον εκδοτικό χώρο, όπου όλα είναι μπίζνες, το επόμενο βιβλίο μου τιτλοφορείται «Το τέλος της αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και σύγχρονη τέχνη».

Εχετε συναντήσει ανθρώπους στον χώρο σας με κοινές απόψεις;

Ναι, βέβαια. Τους εξαιρετικούς καλλιτέχνες Νίκο Μπάικα,Τάσο Μισούρα, Αγγελο Σκούρτη, τους ποιητές Γιώργο Μαρκόπουλο, Δημήτρη Χατζόπουλο, Παναγιώτη Δόικο, τον καθηγητή Γιώργο Κοντογιώργη… Δίνουμε μάχη για να μπορούμε να προτείνουμε μια δημιουργική έκφραση μοναδική και χωρίς ναρκισσισμό.

Μια μορφή ναρκισσισμού, πάντως, υπάρχει εντός του συγγραφέα/καλλιτέχνη.

Ναι, αλλά αν αυτός ο ναρκισσισμός ταχθεί στη δημιουργική πορεία γίνεται μοναδικός. Η μοναδικότητα είναι αίτημα κάθε ανθρώπου. Οπως έλεγε ο δάσκαλός μου ο Μπόις, ο στόχος κάθε ανθρώπου είναι να βρει τη μοναδικότητά του. «Εveybody is an artist» (καθένας είναι καλλιτέχνης) η φράση του. Συνεπώς είναι υγιές να βρει κάποιος τη μοναδικότητά του. Το να μην έχεις μοναδικότητα και να θεωρείς τον εαυτό σου σπουδαίο, τότε ναι, μιλάμε για εγωισμό και ναρκισσισμό. Η μοναδικότητα, όμως, δεν είναι υποχρεωτικά ναρκισσιστική γιατί βασίζεται στην αυτεπίγνωση. Αρα, εμπεριέχει μια σεμνότητα.

Υπάρχει φυσικά και το θέμα του κοινού. Η αγορά προωθεί έργα, βάσει των προτιμήσεων του μεγαλύτερου μέρους του.

Καταρχάς, να ξεκαθαρίσω ότι δεν είμαι κατά της αγοράς, αλλά κατά της εξουσίας της. Και πιστεύω ακράδαντα ότι το κοινό μπορείς να το πλάσεις. Εχουμε δει έργα που στην εποχή τους θεωρούνταν ότι απευθύνονταν σε ένα πεφωτισμένο κοινό, σήμερα οι πωλήσεις τους να έχουν εκτιναχθεί στα ύψη (π.χ. του Μπόρχες). Ενα καλό βιβλίο που χαρακτηρίζεται από τη μοναδικότητα θα έρθει η στιγμή που θα ξεπεράσει το ειδικό κοινό. Η μοναδικότητα δεν ανήκει σε ειδικούς κύκλους, ανήκει σε όλους. Αν διαχωρίζουμε το κοινό σε ελίτ και πόπολο, σημαίνει ότι δεν αγαπάμε τον κόσμο, δεν αγαπάμε τη δημοκρατία. Η τέχνη εξ ορισμού είναι δημοκρατική.

Παρ’ όλα αυτά, η δημιουργικότητά σας δεν πτοείται.

Τουναντίον. Θρέφομαι από την καθημερινότητα, θρέφομαι από την πολιτική, γι’ αυτό και αρθρογραφώ επί 8 χρόνια στον «Ελεύθερο Τύπο», σε περιοδικά και ξεκινάω  συνεργασία με τη «Figaro» -καθώς όλα αυτά αποτελούν υλικό για κάποιο μεταγενέστερο έργο. Επίσης, σύντομα, θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Gallimard» η νέα μου ποιητική συλλογή στα Γαλλικά με τίτλο «Πανδημία αγάπης».

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News