Ιουλίτα Ηλιοπούλου: «Στον Ελύτη θαυμάζω την τελειότητα σκέψης και έκφρασης»

Κρίστυ Κουνινιώτη

Μέσα από το βιβλίο της «Ο Ελύτης για παιδιά» (εκδ. Ικαρος) μυεί με ιδιαίτερα γοητευτικό τρόπο τους μικρούς αναγνώστες στη ζωή και το έργο του νομπελίστα ποιητή. Η ποιήτρια, σύντροφος της ζωής του, Ιουλίτα Ηλιοπούλου, μιλάει στην «Π» για το βιβλίο, την ποίηση, τον Ελύτη.

Πώς προέκυψε αυτή η ωραία ιδέα να γνωρίσετε τον Ελύτη στα παιδιά;

Γράφω, εκτός από ποίηση, παραμύθια για παιδιά και συνάμα έχω επισκεφτεί, κατά καιρούς, πολλά σχολεία. Βλέποντας, λοιπόν από κοντά, πόσο η ελεύθερη και γρήγορη σκέψη των παιδιών βρίσκεται βαθιά μέσα στην ποιητική λειτουργία, θέλησα να πραγματοποιήσω μία επιθυμία μου, που την αισθανόμουν και ως οφειλή, να μιλήσω στα παιδιά για τη μέγιστη ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη, εξοικειώνοντας τα, όχι μόνο με εξωτερικά στοιχεία της ζωής και του έργου του, αλλά επίσης με σύμβολα, έννοιες και αξίες της ποιητικής γραφής του.

Με τον πλούτο του υλικού που διαθέτετε, πόσο εύκολο ήταν να καταλήξετε στο τελικό περιεχόμενο και τη διαμόρφωσή του και ποια η μεγαλύτερη πρόκληση; Εχετε και τον μικρό Αγγελο «συνοδοιπόρο» σε αυτό το ταξίδι…

Διαρθρώνεις το υλικό σου, επιλέγεις, κρατάς ό,τι νιώθεις απαραίτητο ή κατάλληλο για το βιβλίο που ετοιμάζεις. Πάντα έτσι γίνεται. Γράφοντας, λοιπόν, εξιστορώντας αλλά και εμβαθύνοντας σε πολλά θέματα, επέλεξα ό,τι θα ήταν λειτουργικό, είτε πρόκειται για αναφορά, ποίημα ή εικόνα προκειμένου η αφήγησή μου να στηριχθεί και ο αναγνώστης να κατανοήσει καλύτερα, άμεσα και απρόσκοπτα, αυτό για το οποίο μιλάω. Ο Αγγελος είναι ένας φανταστικός συνομιλητής μου.

Η αλήθεια είναι ότι το βιβλίο σας ελκύει και τους ενήλικες –κάποιοι, μάλιστα, σίγουρα καταπιάνονται με το σταυρόλεξο. Ηταν κι αυτό κάτι που θέλατε;

Βέβαια. Γιατί όχι; Αλλωστε, δεν υπάρχουν σαφείς διαχωρισμοί ηλικιών για αρκετά βιβλία. Πάντα πίστευα ότι ένα καλό βιβλίο ή θέαμα για παιδιά πρέπει να μπορεί να ενδιαφέρει και τους μεγάλους για να είναι ουσιαστικό, ευχάριστο αλλά και χρήσιμο, όπως οφείλει να είναι ένα βιβλίο γνώσης.

Ενόσω γράφατε, υπήρχαν στιγμές που νιώθατε την παρουσία -κάτι σαν κλείσιμο ματιού- του Ελύτη;

Γράφουμε πάντα μόνοι. Η πνευματική παρουσία του Ελύτη αποτελεί το αντικείμενο αυτού του βιβλίου. Εάν επέτυχα να μην μείνω στην πληροφορία, αλλά να κάνω ανάγλυφο το θέμα μου, ώστε να δώσω κάτι από τη μαγεία ή καλύτερα να μυήσω τον αναγνώστη στη μαγεία που έχει η ποίηση του Ελύτη, ε… αυτό είναι το στοίχημα! Και το αποτέλεσμα δεν το ξέρει ο συγγραφέας, το νιώθει ή όχι ο αναγνώστης!

Η δική σας γνωριμία με το έργο του πότε έγινε, με ποιο βιβλίο ή ποίημα και ποια η πρώτη σας εντύπωση;

Η πρώτη επαφή έγινε στο σχολείο, αλλά η πιο ουσιαστική έγινε διαβάζοντας τα Τρία ποιήματα με σημαία ευκαιρίας. Ποιήματα θεωρίας, πυκνά και πολύτροπα. Θαύμασα από τότε κάτι που θαυμάζω πάντα: Την τελειότητα της σκέψης και της έκφρασης.ΝΤην ταύτιση των δύο παραμέτρων, έτσι που η έκπληξη και η ουσία να δυναμιτίζουν τον νου και τις αισθήσεις του αναγνώστη, αξεχώριστα.

Η ποίηση τρομάζει –ως δυσνόητη– ακόμα και κάποιους μεγάλους. Μην ξεχνάμε, για να βάλουμε και μια χιουμοριστική πινελιά, τη διαδεδομένη απορία «τι θέλει να πει ο ποιητής;». Ποιο το κλειδί, που ανοίγει αυτή την κλειστή πόρτα, από νωρίς, στα παιδιά;

Υπάρχει, ίσως συχνά, ο φόβος μπροστά σε έναν ελλειπτικό λόγο, μήπως δεν τον καταλάβουμε σωστά. Και από εκεί αρχίζει ο δισταγμός απέναντι στο ποίημα. Καλό θα ήταν, παιδιά και ενήλικες, να μπορούν να έχουν «δικαίωμα» στο λάθος, αλλά και δικαίωμα σε μια προσωπική πρόσληψη του νοήματος. Με αυτό, βέβαια, δε θέλω να πω ότι δεν υπάρχει συγκεκριμένο νόημα και αντικειμενική σημασία, κάθε άλλο, αλλά ότι δεν αρκεί η λογική προσέγγιση, γιατί συχνά αφήνει κενά. Χρειάζεται με ευαισθησία και διαίσθηση να μπορεί κάποιος να πλησιάσει, να νιώσει, να αισθανθεί, να γοητευθεί από ένα στίχο. Η μελέτη θα γίνει, εάν είναι να γίνει, σιγά-σιγά…

Τα παιδιά, πάλι, με φαντασία, χωρίς προκαταλήψεις και λογικά όρια βρίσκονται μέσα στο ποιητικό γίγνεσθαι μόνο και μόνο γιατί είναι παιδιά και η δημιουργία για αυτά είναι συνώνυμη της ζωής. Γι’ αυτό νομίζω, ότι είναι σημαντικό να έρθουν σε επαφή από νωρίς με τον κόσμο του Ελύτη, με τρόπο απλό και άμεσο. Στο συγκεκριμένο βιβλίο, «Ο Ελύτης για παιδιά», προσπάθησα το παιδί-αναγνώστης να ταυτισθεί με το παιδί-Οδυσσέα και αβίαστα να ακολουθήσει την εξέλιξή του σε μέγιστο ποιητή. Μαζί με τα συμβάντα της ζωής του ποιητή, να καταλάβει το γιατί και το πώς έγραφε ποίηση, τι επεδίωκε, πώς διαμορφώνεται ένας κόσμος συμβόλων, αλλά και ποια μπορεί να είναι η λειτουργία και η σημασία της ποίησης στη ζωή μας. 

Εχετε εκδώσει, μεταξύ άλλων, 5 παραμύθια. Ποια κριτήρια πρέπει να πληρούν τα παιδικά βιβλία, θεωρείτε, για να αποσπάσουν τα παιδιά από τάμπλετ/κινητά και να τα κερδίσουν;

Δεν ξέρω εάν τα παιδιά μπορούν πια να αποσπαστούν απ’ την οθόνη. Προσπάθειά μας είναι να χρησιμοποιούν και τα δύο. Και τη σελίδα και την οθόνη. Αλλωστε μπορούν να κάνουν την οθόνη προέκταση της σελίδας. Αυτενεργώντας, παίρνοντας ιδέες για δημιουργικές δραστηριότητες από το βιβλίο, δημιουργώντας αυτό που ονομάζουμε επαυξημένο βιβλίο. Κάθε βιβλίο, εν γένει, για να προσεχθεί απ’ τον νεαρό αναγνώστη καλό είναι με ειλικρίνεια και αγάπη να κερδίσει το ενδιαφέρον του χωρίς διδακτισμό· να μπορεί έμμεσα και με ευχάριστο τρόπο να προβάλλει ιδέες και αξίες. Η «μαγεία» είναι ένα χρυσό, και δύσκολο βέβαια στην εύρεσή του, κλειδί.

Κάνατε την ανθολόγηση και την επιμέλεια του βιβλίου «Η Ελλάδα του Ελύτη» με αφορμή την επέτειο των 200 ετών από την Επανάσταση του ’21. Ο Ελύτης αγαπούσε την Ελλάδα, τη θάλασσά της, το φως της… Για τη σημερινή, τι θα σκεφτόταν, λέτε;

Ο Ελύτης, έχω γράψει και αλλού, βίωσε την υπαρκτή Ελλάδα, εναντιώθηκε στην τρέχουσα και αποτύπωσε τη διαρκή. Εδειξε τις δυνατότητές της χωρίς να ξεχνά τις καθημερινές πληγές της χώρας μας. Αυτή η πλήρης Ελλάδα, «μισοπραγματική μισοφανταστική» είναι η δική του Ελλάδα. Το υλικό σώμα της χώρας, το τοπίο, η υπερβατική του διάσταση, η γλώσσα ως ήθος αλλά και ιθαγένεια, η τέχνη, που αποτυπώνει με έναν άλλον τρόπο την ιστορία της είναι στοιχεία που προβάλλει η ποίησή του και προς τα οποία πρέπει να στέψουμε το βλέμμα μας, αν θέλουμε να τιμούμε το παρόν, και όχι μόνο το παρελθόν, της χώρας μας.

Ετοιμάζετε κάτι αυτό τον καιρό;

Ετοιμάζω μία καινούργια ποιητική συλλογή που θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο από τις εκδόσεις ύψιλον/βιβλία. Επίσης κάποια προγράμματα ποίησης και μουσικής για το καλοκαίρι, αλλά και για τη νέα σεζόν.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω