Με το ΚΘΒΕ στην Επίδαυρο

Χριστίνα Κόκκοτα

Στο προηγούμενο κείμενό μου έγραφα για τους «Ιππείς» και τις «Φοίνισσες», τις δύο καλοκαιρινές προτάσεις του Εθνικού Θεάτρου στο Φεστιβάλ Επιδαύρου. Σειρά σήμερα έχει η έτερη των Κρατικών μας Σκηνών, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, που πραγματοποιεί την έξοδό του -στη μετά κορονοϊό εποχή, θέλουμε να πιστεύουμε- με δημιουργική και ανανεωτική πνοή.

Το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στη νέα παραγωγή του με την παράσταση της «Ελένης» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου, χωρίς να θεωρείται αμελητέα η επανάληψη των περυσινών εξαιρετικά επιτυχημένων «Ορνίθων» σε σκηνοθετική ανάγνωση του Γιάννη Ρήγα, με διάθεση επαναπροσέγγισης και νέας ματιάς, που όμως δεν θα κατέβουν για δεύτερη φορά στον στίβο της Επιδαύρου.

Με δύο μηνών μόλις πρόβα – άθλο, το ΚΘΒΕ ξαναδιαβάζει την αριστοφανική ουτοπία των πουλιών, εσαεί επίκαιρων, επιδιώκοντας να αναδείξει περαιτέρω την πρόταση του ποιητή για λύτρωση μέσω μιας ριζικής αλλαγής, που αντανακλά την ενδόμυχη επιθυμία του ανθρώπου να απεγκλωβιστεί από ατομικές και κοινωνικές δεσμεύσεις και να ζήσει σε μια ηθική κοινωνία, χωρίς αδικία και υποκρισία. Στόχος του να μας επανασυστήσει την Νεφελοκοκκυγία, ανακαλύπτοντας πτυχές της που πέρσι λόγω έλλειψης χρόνου διέφυγαν, πηγαίνοντας έτσι την ιδεατή πολιτεία δύο βήματα παρακάτω.

Οσο όμως κι αν ο θρίαμβος των «Ορνίθων» υπήρξε ένα γεγονός, που έκανε το θεατρόφιλο κοινό να παραδεχθεί ανεπιφύλακτα ότι «αυτό είναι θέατρο», τη ναυαρχίδα του ΚΘΒΕ για φέτος αποτελεί η «Ελένη», με παρουσία στην Επίδαυρο άλλοτε ιλαρή και άλλοτε τραγική και ερμηνεία του φερώνυμου ρόλου στο παρελθόν μεταξύ άλλων από τις Κατίνα Παξινού, Ελένη Χατζηαργύρη και Μαρία Σκούντζου. Μια παράσταση που εύλογα συγκεντρώνει και λόγω της συγκυρίας της πανδημίας -ενός μη συμβατικού πολέμου- πολλαπλές αναμονές.

«Η πιο αναίμακτη και αδάκρυτη» από όλες τις διασωθείσες τραγωδίες κατά τον Αλέξη Σολομό, γράφτηκε από τον Ευριπίδη μετά τη σικελική τραγωδία (412 π.Χ.), με τον ποιητή να μην ακολουθεί την πεπατημένη επική παράδοση του μύθου, που θέλει την Ελένη της Σπάρτης απαχθείσα από τον Πάρη αλλά εκείνη του ποιητή Στησίχορου, σύμφωνα με την οποία δεν έφτασε ποτέ στην Τροία παρά μόνο το είδωλό της, σταλμένο από τους θεούς, ενώ η ίδια περίμενε στην Αίγυπτο δέκα χρόνια μέχρι να καταπλεύσει ο Μενέλαος και να την πάρει.

Προφανής η πρόθεση του ανανεωτή Ευριπίδη, μέσα από την υιοθέτηση της διαφορετικής μυθικής εκδοχής, να αναδείξει με ευρηματικότητα και ειρωνεία τον παραλογισμό και την ματαιότητα του πολέμου. Δέκα λοιπόν χρόνια αλληλοσφάζονταν Αχαιοί και Τρώες για ένα φάντασμα, για «ένα πουκάμισο αδειανό»; Ολοι οι πόλεμοι χρειάζονται ένα πρόσχημα για να πυροδοτηθούν, ένα άλλοθι για να υπάρξουν. Και η Ελένη της Αιγύπτου και όχι της Τροίας δε φαίνεται διαθέσιμη να το προσφέρει. Αντίθετα εμφανίζεται από τον ποιητή απαλλαγμένη από όσα για αιώνες κατηγορήθηκε, ως μοιχαλίδα και αιτία της καταστροφής, απαλλαγμένη από προσδοκίες και ταμπέλα.

Αν και πρόσωπο και άλλων τραγωδιών του Ευριπίδη -τη συναντάμε στις «Τρωάδες», την «Εκάβη» και τον «Ορέστη»- πουθενά η Ελένη δεν έχει τόσο άπλετο χρόνο για να προασπίσει τη ρητορική του ρόλου της όσο στην ομώνυμη τραγωδία. Πουθενά ως ηρωίδα δεν κινείται τόσο κυρίαρχα ανάμεσα στην ασάφεια και την αλήθεια, στο πεδίο των θνητών και στο πεδίο των θεών, ως πρόξενος ολέθρου στο πρώτο, ως εκλεκτό σκεύος προορισμένο να θεοποιηθεί στο δεύτερο, κατά την προφητεία των Διόσκουρων. Πουθενά η σοφιστική διαλεκτική του ποιητή δε λειτουργεί τόσο καθαρά ως μέσο ανατροπής της κατεστημένης τάξης των πραγμάτων.

Πώς θα διαχειριστεί ένας θεατράνθρωπος του διαμετρήματος του Βασίλη Παπαβασιλείου την ανατρεπτική τραγικωμωδία του Ευριπίδη; Πόση ειρωνεία θα χωρέσει η σκηνοθετική γραμμή ενός «σκηνίτη», όπως θέλουν να τον αποκαλούν, που πριν από δεκαεννιά χρόνια (2002) υποδύθηκε τη νεοελληνική εκδοχή της «Ελένης» στον ομώνυμο σκηνικό μονόλογο της «Τέταρτης Διάστασης» του Ρίτσου, αναδεικνύοντας υποδειγματικά την οικουμενικότητα του υπαρξιακού προβλήματος του ανθρώπου;

Για τον ομώνυμο ρόλο πάντως επέλεξε την Εμιλυ Κολιανδρή. Τον Μενέλαο θα εμψυχώσει ο Θέμης Πάνου και τον βασιλιά της Αιγύπτου Θεοκλύμενο ο Γιώργος Καυκάς. Τη Θεονόη θα υποδυθεί η Αγορίτσα Οικονόμου, ενώ τις ρήσεις των Αγγελιοφόρων θα εκφωνήσουν οι Δημήτρης Κολοβός και Αγγελος Μπούρας. Στο ρόλο των Διόσκουρων, οι οποίοι ως «από μηχανής θεοί» κλείνουν θεαματικά την τραγωδία, θα εμφανιστούν οι Νίκος Μαραγκόπουλος και Ορέστης Παλιατέλης.
Η παραγωγή του ΚΘΒΕ αναμένεται στη σκηνή του ωραιότερου θεάτρου του κόσμου το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω