Οι ταύροι του υαλοπωλείου

Κωνσταντίνος Μάγνης

Αμερικάνοι και Ελληνες κατέκτησαν την ανεξαρτησία με μισό αιώνα διαφορά, εκείνοι με το ντουφέκι, οι δικοί μας κυρίως με το γιαταγάνι. Αμφότεροι κατέφυγαν έκτοτε στα όπλα κάμποσες φορές για εθνικούς λόγους, και – όπως και οι άλλοι λαοί- θεωρούν το σπαθί και του κουμπούρι ιερά σύμβολα.

Όμως, στη δική μας κουλτούρα η οπλοκατοχή δεν βρήκε κάποια σοβαρή θέση ούτε η οπλοχρησία αποτελεί τεκμήριο μαγκιάς για την κοινωνική πλειοψηφία, εξαιρουμένων κάποιων περιοχών της Κρήτης. Στη δύση, η κατοχή όπλου έχει αναχθεί σε συμπλήρωμα της υπόστασης για μια τεράστια μάζα πολιτών. Ισως αυτό μπορεί να εξηγηθεί μέσα από την ισχυρή παράδοση του ατομικισμού στη συγκρότηση του έθνους. Ο αμερικανός άποικος και ο εσωτερικός μετανάστης που έψαχναν να ριζώσουν κάπου που θα είχε νερό ή χρυσό ή πέρασμα συγκοινωνίας, είχαν να καταστείλουν μια σειρά από κινδύνους, αδίστακτους ντεσπεράντος, μοβόρικες μαφίες και μοχθηρούς ανταγωνιστές, και ο μόνος που μπορούσε να τους προστατεύσει ήταν ο εαυτός τους. Συνεπώς, το όπλο έπρεπε να είναι παρά πόδα. Όχι πως στα ελληνικά εδάφη τα πράγματα ήταν ρόδινα, αλλά στα μέρη μας υπήρχαν σταθερότερες κοινωνικές δομές, που μετέτρεπαν την κοινότητα σε ασπίδα του ατόμου και του συνόλου.

Η ροή τυχάρπαστων στοιχείων δεν είχε την ίδια ένταση, ενώ και ο γεωγραφικός χώρος εδώ ήταν πεπιεσμένος και συμπυκνωμένος. Στις αμερικανικές πεδιάδες, ο τόπος ήταν αχανής και το μάτι του κατοίκου αγρίευε.

Πέραν αυτού, βέβαια, παίζει και τον ρόλο η παλαιότητα του έθνους. Οι αμερικάνοι είναι φρέσκος λαός. Κουβαλούν τον φόβο του καινούργιου, που νομίζει ότι κάποιος θα του την πέσει από πίσω. Εμείς είμαστε ριζωμένοι, και αυτό σου δίνει μια αίσθηση ασφάλειας, εσύ και ο άνεμος είστε παλιοί γνωστοί.

Η οπλοκατοχή, βέβαια, δεν είναι από μόνη της αιτία ή προτρεπτικός παράγοντας για ένα έγκλημα, αλλά το διευκολύνει και το καθιστά πιθανότερο, όταν προκύψει η τριβή. Στην περίπτωση των μαζικών δολοφονιών με τυφλό χαρακτήρα, το υπόβαθρο προφανώς είναι μια μορφή παράνοιας. Η ενοχοποίηση του ανθρώπινου περιβάλλοντος θέλει προσοχή. Υπάρχουν μυριάδες καταπιεσμένοι, αποκλεισμένοι, προσβεβλημένοι και πληγωμένοι άνθρωποι- η ζωή και η συνύπαρξη έχουν μη ελέγξιμα φαινόμενα και επεισοδιακούς κανόνες που δεν θεραπεύονται εύκολα από την αγωγή, τον πολιτισμό, την πρόληψη, τους σχολικούς κανονισμούς- αλλά ελάχιστοι είναι εκείνοι που μπουκάρουν κουμπουροφορεμένοι για να εκδικηθούν μια άσχετη μάζα συνανθρώπων συμβολικά. Φαίνεται ότι η ροπή κάποιων ψυχισμών στην απορρύθμιση, υποβοηθείται σε ένα κλίμα σκληρό, ψυχρό, ανταγωνιστικό, νευρώδες, όπου το άτομο νιώθει ότι η έννοια της κοινότητας είναι ψευδεπίγραφη και ότι πρωτίστως είμαστε φύσεις μοναχικές. Αν αυτή η ανάγνωση δεν είναι άστοχη, το πρόβλημα στις ΗΠΑ είναι πολιτισμικό και αφορά τον χαρακτήρα της κοινωνικής συγκρότησης.

Το ανιχνεύεις στα τσαντισμένα τραγούδια, όπου ο στίχος, επιθετικός και κρύος, εκφέρεται με μια κίνηση χεριού που μάλλον σημαίνει «πάρτε τα», παρά μοίρασμα μιας ευαισθησίας σε μια παρέα με την οποία μας συνδέουν δεσμοί και συνεκτικά στοιχεία.

Όταν βλέπεις ένα όπλο σε συρτάρι, τι αισθάνεσαι; Ανάγκη να το κλείσεις, πάραυτα; Πειρασμό να το επεξεργαστείς, φαντασιωνόμενος τον σερίφη; Ή μήπως μια διάθεση να το αδειάσεις «στους κακούς»; Η απάντηση σ’ αυτό θα μπορούσε να μας δείξει πόσο κοντά ή μακριά είμαστε στις ΗΠΑ, επηρεασμένοι από πολιτιστικά σύμβολα που εξάγει πρωτίστως η χώρα αυτή, τα οποία και λούζεται μια φορά στο τόσο, στους διαδρόμους κάποιου σχολείου.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω