Πενήντα χρόνια ΠΑΣΟΚ: Ο αινιγματικός Κώστας Σημίτης

*Ο Διονύσης Γ. Γράψας είναι ιστορικός.

Η πολιτική του διαδρομή ακόμα προξενεί ενδοπασοκικές έριδες. Ο αείμνηστος Θεόδωρος Πάγκαλος, που είχε πρωτοστατήσει για την ανάδειξη του Σημίτη στην ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και συνακόλουθα στην πρωθυπουργία είχε πει για αυτόν: «Υπήρξε ο καλύτερος πρωθυπουργός που είχε ποτέ αυτή η χώρα, αλλά δεν θα μπορούσα να φανταστώ χειρότερο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ». Ρήση που δύσκολα θα μπορούσε να αμφισβητήσει κανείς, εφόσον ο Σημίτης σε πολλές στιγμές της προσωπικής πολιτικής του πορείας, δοκίμασε τις αντοχές του με τις αριστερίστικες και λαϊκίστικες τάσεις εντός του ΠΑΣΟΚ, καθώς ήξερε πως το κόμμα του Ανδρέα Παπανδρέου θα τον οδηγούσε στο Μαξίμου, όταν ο ιδρυτής του μοιραία θα παρέδιδε τη σκυτάλη.

Συγκεκριμένα, το 1978 διαγράφηκε με εντολή του Ανδρέα εξαιτίας του σλόγκαν «Ναι στην Ευρώπη των Λαών» που θεωρήθηκε εκτός γραμμής. Δεν αντέδρασε όμως. Δημόσια δεν αντέδρασε ούτε και κατά την εκπαραθύρωσή του από την Καραγεώργη Σερβίας το Νοέμβριο του 1987, όταν ο πρωθυπουργός αποκήρυξε το πρόγραμμα σταθερότητας του Σημίτη, εξαναγκάζοντάς τον φυσικά σε παραίτηση. Κι αν εξαιρέσει κανείς την «περίοδο των δείπνων» του 1995, όπου το μισό ΠΑΣΟΚ καλούσε τον Ανδρέα να παραιτηθεί, ο Σημίτης δεν ξεπέρασε ποτέ τα εσκαμμένα, υπογραμμίζοντας πως η συνεργασία του με τον Παπανδρέου υπήρξε πάντοτε εποικοδομητική.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως, πως στο θρίαμβο του 1981, ο Σημίτης δεν είχε περιληφθεί στην ΚΟ του ΠΑΣΟΚ καθώς τότε κρίθηκε αναγκαίο να μπουν στα ψηφοδέλτια παλαιοί κεντρώοι, που έψαχναν στασίδι μετά την εξαέρωση του Κέντρου. Εύκολα βέβαια διορίστηκε υπουργός Γεωργίας, διατηρώντας το προφίλ του αυστηρού εοκικού σοσιαλδημοκράτη που τον έκανε να ξεχωρίζει σε ένα ΠΑΣΟΚ με ουκ ολίγα τριτοκοσμικά χαρακτηριστικά. Μάλιστα, αυτή η δυναμική του έδωσε και το προσωνύμιο «ο Μισέλ Ροκάρ της Ελλάδας», παρομοιάζοντάς τον με τον τότε εκσυγχρονιστή πρωθυπουργό της Γαλλίας. Εναν τίτλο τον οποίο ο Σημίτης διεκδίκησε και εν πολλοίς κατάφερε να δικαιώσει.

Τον δικαίωσε κατά την άσκηση της πρωθυπουργίας του, όταν και επεδίωξε και κατάφερε την εισαγωγή της Ελλάδας στον σκληρό ευρωπαϊκό πυρήνα και την ευρωζώνη, επιλογές που δεν αμφισβητήθηκαν από κανέναν με εξαίρεση την περίοδο 2012-15. Συνακόλουθα η εισαγωγή της Κύπρου στην ΕΕ με τη συμφωνία στη Στοά του Αττάλου τον Ιούνιο του 2003 και τα μεγάλα έργα υποδομών μαζί με την άψογη διοργάνωση των Ολυμπιακών Αγώνων, ακόμα και σήμερα κάνουν τον 88χρονο πρώην πρωθυπουργό να επαίρεται για το έργο επί των ημερών του.

Βέβαια ακόμα και σήμερα πολλοί υπενθυμίζουν πικρόχολα πως την περίοδο 1996-2004, το ΠΑΣΟΚ πήρε οριστικά διαζύγιο με τα λαϊκά στρώματα που κατεξοχήν υπήρξαν συνοδοιπόροι του, εναγκαλιζόμενο ποικιλώνυμα συμφέροντα. Και πως στην κυβέρνησή του παρουσιάστηκαν εκτεταμένα φαινόμενα διαφθοράς τα οποία εκείνος ποτέ δεν κατάφερε να ελέγξει. Το «σκάνδαλο του χρηματιστηρίου» δεν εξιχνιάστηκε και εκείνο που έμεινε ήταν ένας πρωθυπουργός να προτρέπει τους πολίτες να «τζογάρουν» σε μετοχές, προκειμένου να φτάσουν οι μικροεπενδυτές το 1 εκατομμύριο…

Η ιστορία μάλλον του χρεώνει την υπαναχώρησή του στο ασφαλιστικό Γιαννίτση, το 2001. Πολλά θα είχαν αποφευχθεί εάν ο Σημίτης τότε δεν έκανε πίσω.