Θέατρο: Δίψα για εκδίκηση

Χριστίνα Κόκκοτα

Με κοινό πεδίο έμπνευσης τον μύθο της καταραμένης οικογένειας των Ατρειδών αλλά με διαφορετική προσέγγιση, το θέμα της εκδίκησης απασχόλησε και τους τρεις τραγικούς μας: τον Αισχύλο στις «Χοηφόρες», τον Σοφοκλή στην «Ηλέκτρα» και τον Ευριπίδη δυο φορές, στη δική του «Ηλέκτρα» και στο συγγενικό ως προς την υπόθεση «Ορέστη» του.

       Σ’ αυτήν τη μεγίστης σημασίας θεματική του αρχαίου δράματος, πληθωρική είναι η παρουσία της Ηλέκτρας, της βασιλοκόρης που, μετά την αποτρόπαιη δολοφονία του πατέρα της Αγαμέμνονα από τη μητέρα της Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της Αίγισθο, έχει τάξει ως σκοπό της ζωής της την εκδίκηση του πατρικού φόνου. Είναι άλλωστε γνωστό στην ψυχαναλυτική ορολογία το «σύμπλεγμα της Ηλέκτρας», που περιγράφεται ως η εμμονική και φανατική προσήλωση του κοριτσιού στον πατέρα. Ωστόσο, ο μύθος της υπηρετεί διαφορετικές προθέσεις και αποκτά διαφορετικές ηθικές και θρησκευτικές διαστάσεις από ποιητή σε ποιητή.

Ειδικότερα στην «Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, η κεντρική ηρωίδα αν και ζει στο παλάτι, τελεί υπό στενό περιορισμό, στερημένη από την ελευθερία των κινήσεων. Περιφέρεται κακοντυμένη και είναι εκτεθειμένη σε σωματική και ψυχολογική βία. Δύο άξονες καθορίζουν την κίνηση της ψυχής της: το πένθος για την πατρική απώλεια και το πάθος για εκδίκηση ως πράξη που επιβάλλει η αποκατάσταση της διασαλευμένης ηθικής τάξεως εξαιτίας της πατροκτονίας. Ωστόσο επ’ ουδενί δεν βρισκόμαστε μπροστά στην ακραία, αδιάλλακτη και αδυσώπητη μορφή της Ευριπίδειας «Ηλέκτρας», αλλά μπροστά σε μια νεαρή γυναίκα με φιλοπατρικά και φιλάδελφα αισθήματα, με τις ιδιότητες της ευγενούς καταγωγής της να έχουν μεν εκτραχυνθεί από τις περιστάσεις της ζωής της αλλά να μην έχουν χαθεί.

Βεβαίως σε μια κοινωνία προκοσμικής δικαιοσύνης, δεν φαίνεται να απασχολεί ουσιαστικά το Σοφοκλή ότι η υπόθεση της τραγωδίας απαντά στον φόνο με φόνο, ξεπλένει το αίμα με αίμα, επιτείνοντας τον ζόφο με τη διπλή δολοφονία των σφετεριστών του θρόνου, επιλέγοντας ευέλικτα ένα αμφίρροπο και μετέωρο τέλος για τους συνεκδικητές ήρωές του.

Η Λίλλυ Μελεμέ, συνεπής στον τρόπο της σκηνικής αντιμετώπισης του αρχαίου δράματος -με εμπιστοσύνη στη δύναμη, τη διαχρονικότητα και την αυτάρκεια του πρωτότυπου κειμένου- κατέθεσε μια καθαρή και έντιμη ανάγνωση της «Ηλέκτρας», που επέτρεψε την άμεση πρόσληψή της από το ευρύ κοινό. Εμφανώς κλίνοντας προς τη θεωρία της δικαίωσης της Ηλέκτρας και του Ορέστη έναντι της Κλυταιμνήστρας, που όμως ως γυναίκα και μητέρα δεν είναι μόνο θύτης αλλά και θύμα έμφυλης βίας που κράτησε χρόνια, απέσπασε ανάλογες ερμηνείες.

Με φόντο το χαλαρό και μη λειτουργικό για την παράσταση σκηνικό της Μικαέλας Λιακατά (ανισοϋψείς κεκλιμένες μπάρες) και συνοδεία τη  διακριτικά αγωνιώδη μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, η Λένα Παπαληγούρα έπλασε τη διαποτισμένη από το πάθος της εκδίκησης και την προσδοκία της αποκατάστασης της Θείας Δίκης Ηλέκτρα με μέτρο, αυτοέλεγχο, δυναμισμό αλλά και συγκίνηση. Επιδερμικά αγέρωχη και μοχθηρή η Κλυταιμνήστρα της Ελισάβετ Μουτάφη, αν και με αντινομικές πινελιές διανθισμένη (στο μάζεμα των σκορπισμένων λουλουδιών για τον τάφο του Αγαμέμνονα), απέκλειε την ταύτιση μαζί της.

Με καλές στιγμές ο Ορέστης του Στρατή Χατζησταματίου στην καλοπαιγμένη σκηνή της αναγνώρισης των δύο αδελφών, αλλά άτολμος στον καίριο χρόνο της διπλής δολοφονίας. Ξένισε όμως η ελαφρότητα του Ιωάννη Παπαζήση στον ρόλο του παραδοσιακά συνετού και σοφού Παιδαγωγού. Επαρκείς οι παρουσίες της άγουρης υποκριτικά αλλά υποσχόμενης Εριέττας Μανούρη ως Χρυσόθεμης, του Πάρη Λεοντίου ως Πυλάδη και του Δαυίδ Μαλτέζε ως Αίγισθου παρά το σύντομο πέρασμά του.

Μια επιτυχημένη «Ηλέκτρα» της Ars Aeterna, που περιορίστηκε όμως στην επιφάνεια της αναπαράστασης, μη εμβαθύνοντας περαιτέρω.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω