Θέατρο: Η λογοτεχνία του θεατρικού χειμώνα

Χριστίνα Κόκκοτα

Αν υπάρχουν δύο τάσεις, που χαρακτηρίζουν το ελληνικό θεατρικό γίγνεσθαι τα τελευταία χρόνια, είναι η έξαρση στη δημιουργία νεότευκτων θεατρικών ομάδων και η στροφή των σκηνοθετών στη δραματοποιημένη λογοτεχνία. Η πρώτη οφείλεται στον πληθωρισμό που παρατηρείται στην παραγωγή νέων ηθοποιών αλλά και στην ανάγκη τους για έκφραση, που δεν μπορεί να στεγασθεί εντός των καθιερωμένων θεατρικών τειχών. Η δεύτερη φαίνεται λιγότερο προσβάσιμη σε τελεσίδικες ερμηνείες και γι’ αυτό μόνο εικασίες μπορούν να διατυπωθούν για την αιτιολόγησή της.

Παρακολουθώντας κάποιος, ενόψει της χειμερινής σεζόν, την πολυφωνική θεατρική ζωή της Αθήνας και τις επιλογές της, επιβεβαιώνει το πολύχρονο φλερτ του θεάτρου με τη λογοτεχνία, που υπερβαίνει τα χρονικά όρια της κρίσης των τελευταίων χρόνων και πραγματώνεται με μία πλούσια γκάμα έργων ελληνικών και ξένων. Στον χώρο της ξένης λογοτεχνίας εντοπίζουμε κλασικά έργα, που το ευρύ κοινό γνώρισε αρχικά στη μεγάλη οθόνη και τώρα παρουσιάζονται στη σκηνή με θεατρική περιβολή.

Η Βίκυ Βολιώτη ανεβάζει τις πολύκροτες «Επικίνδυνες σχέσεις», επιστολικό μυθιστόρημα του Σοντερλό Ντε Λακλό, που στην εποχή του χαρακτηρίστηκε «έργο εξοργιστικής ανηθικότητας» και «βιβλίο άξιο θαυμασμού και κατάρας», αλλά σήμερα ο σύγχρονος αναγνώστης συναντά σ’ αυτό κάτι από τον εαυτόν του, τις ανομολόγητες επιθυμίες και τους απόκρυφους φόβους του (θέατρο Vault), ενώ στο «Αγγέλων Βήμα» θα παρουσιαστεί το επικό και πιο φιλόδοξο έργο του Τζον Στάινμπεργκ «Ανατολικά της Εδέμ», που εμπνέεται από τη βιβλική ιστορία του Κάιν και Άβελ και στηρίζεται στην αρχετυπική σύλληψη του κόσμου ως κονίστρας, όπου το καλό αντιμάχεται με το κακό.

Με τους λογαριασμούς των ανθρώπων του θεάτρου με τον Ντοστογιέφσκι, τον πιο δεινό βυθομέτρη της ανθρώπινης ψυχής, να παραμένουν πάντα ανοικτοί και η επιστροφή στο έργο του να αποτελεί μια πρόκληση γι’ αυτούς, ο Δημήτρης Τάρλοου συναντιέται με το κατ’ επανάληψη παιγμένο «Εγκλημα και Τιμωρία» και τους αιώνιους ήρωές του, από τον δαιμόνιο Ρασκόλνικοφ και τη μαρτυρική Σόνια έως το λάγνο Σβιντριγκάιλοφ να εξακολουθούν να συγκινούν τον αναγνώστη–θεατή (θέατρο Πορεία).

Στην άγρια φύση του αγγλικού βορρά θα μεταφέρει τους θεατές ο Γιάννης Καλαβριανός, που σκηνοθετεί για το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά τα «Ανεμοδαρμένη ύψη» της Εμιλυ Μπροντέ, μια σκοτεινή ιστορία θυελλώδους έρωτα και αβυσσαλέας εκδίκησης, παράδεισου και κόλασης συναισθημάτων για τους κεντρικούς ήρωες Χήφκλιφ και Κάθρην. Ο Γιώργος Παπαγεωργίου θα αναμετρηθεί στο θέατρο «Πορεία» με την παρακμιακής ατμόσφαιρας ψυχογραφική νουβέλα «Θάνατος στη Βενετία» του Τόμας Μαν, που πραγματεύεται την εσωτερική πάλη του λογοτέχνη Ασενμπαχ με τις βαθύτερες επιθυμίες και παρορμήσεις του, με εκλυτικό παράγοντα και καταλύτη την απαράμιλλη ομορφιά του νεαρού Τάτζιο.

Ενδιαφέρουσες οι επιλογές και στον χώρο της ελληνικής λογοτεχνίας: από τον Παντελή Φλατσούση, που θα παρουσιάσει την «Ακρα ταπείνωση» της Ρέας Γαλανάκη, ένα πολιτικό και ανθρωποκεντρικό έργο για την εξαθλίωση της ελληνικής κοινωνίας τα τελευταία χρόνια της κρίσης, που εκδηλώθηκε με τον κοινωνικό μαρασμό και την άκρατη τρομολαγνεία, την άνοδο της ναζιστικής ιδεολογίας και τη δημιουργία νεοαστέγων (θέατρο Θησείον). Από τη Χριστίνα Ματθαίου, που θα σκηνοθετήσει το κορυφαίο μυθιστόρημα «Μητέρα του σκύλου» του Παύλου Μάτεσι, που συγκίνησε το αναγνωστικό κοινό, δίνοντας φωνή στους αδύναμους και πτωχούς τω πνεύματι, με τη Μαρία Καβογιάννη στο ρόλο-πρόκληση της Ραραούς (Ιλίσια – Βολανάκης).

Τέλος, διπλή είναι η αναφορά στον πολύπλευρο Παντελή Μπουκάλα με το «Σφαγείο του έρωτα», σε διασκευή και σκηνοθεσία του Θοδωρή Γκώνη, που αναφέρεται στα εγκλήματα πάθους, όπως αυτά ιστορούνται στη δημοτική μας ποίηση, με σημερινούς όρους στην έμφυλη σύγκρουση (θέατρο Οδού Κυκλάδων) και με «Το μάγουλο της Παναγίας», πεζογράφημα θεατρικής γραφής και αυτοβιογραφική εικασία για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη, που επανέρχεται για δεύτερη σεζόν, σε σκηνοθετική ανάγνωση του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου (θέατρο Νέου Κόσμου).

Ποιος είναι ο κερδισμένος και ποιος ο χαμένος από την προσέγγιση Θεάτρου και Λογοτεχνίας, δύσκολα θα μπορούσε να αποφανθεί κανείς με βεβαιότητα. Το σίγουρο είναι ότι το θέατρο διεμβολίζει έναν χώρο, που δικαιωματικά δεν του ανήκει, ενώ η Λογοτεχνία στη σκηνή αναγκάζεται εκ των πραγμάτων σε υποχώρηση των αφηγηματικών και περιγραφικών μερών της. Η θεατρική μεταφορά εξάλλου ενός λογοτεχνικού έργου δεν συνοδεύεται πάντοτε από τον απαιτούμενο σεβασμό προς το κείμενο – χωρίς βεβαίως να λείπουν οι φωτεινές εξαιρέσεις – με αποτέλεσμα να γίνεται συχνά λόγος για λεηλασία και προδοσία του.

Ανεξάρτητα από τις επιφυλάξεις που μπορούν να διατυπωθούν, η αλληλοτροφοδότηση, που παρατηρείται γενικότερα ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές της τέχνης, και εύλογη είναι αλλά και γόνιμη μπορεί να αποδειχθεί. Αλλωστε έχει παρατηρηθεί ότι η δραματοποίηση λογοτεχνικών έργων ανανεώνει και ενισχύει το ενδιαφέρον του αναγνωστικού κοινού γι’ αυτά.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω