Χριστίνα Κόκκοτα

Συνήθως τα μεγάλα έργα της λογοτεχνίας δρασκελίζουν τις σελίδες τους, ξεπερνούν τον φιλαναγνωστικό κόσμο και ανοίγουν πανιά για ένα μεγαλύτερο κοινό. Αυτό συνέβη και  με το κοινωνικο-πολιτικό  μυθιστόρημα «Berlin Alexanderplatz» (1929) του Γερμανού ψυχίατρου και διανοητή Αλφρεντ Ντέμπλιν. Διασκευάστηκε επανειλημμένα για σημαντικές θεατρικές σκηνές της Γερμανίας, αλλά έγινε ευρύτερα γνωστό από την αριστουργηματική μεταφορά του στην τηλεόραση στις αρχές της δεκαετίας του ’80 από τον Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Ενας απλός άνθρωπος, ο Φραντς Μπίμπερκοπφ, αποφυλακίζεται μετά από φόνο που διέπραξε, ορκισμένος να μείνει έντιμος και νομοταγής, έστω και απένταρος. Αν και δεν αναζητάει κάτι περισσότερο από ένα κομμάτι ψωμί και χαράς, δεν τα καταφέρνει. Η εντιμότητα στο Βερολίνο του Μεσοπολέμου είναι ανέφικτη. Το περιβάλλον, στο οποίο κινείται, τον σημαδεύει κατάστηθα. Δέχεται το ένα κτύπημα μετά το άλλο και καταρρέει. Μαζί του καταρρέουν και οι ηθικές του προθέσεις και οι όποιες ηθικές παραδοχές.

Η Αλεξάντερπλατς κυβερνά τη ζωή του. Ενας παρακμιακός κόσμος, που μαστίζεται από το έγκλημα, την ανεργία και τον πληθωρισμό, όπου ανθίζουν η σωματεμπορία και οι μεταπρατικές δουλειές, οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους νεοανερχόμενους ναζί και τους κομμουνιστές και οι καυγάδες του υπόκοσμου είναι καθημερινοί και ο αμυντικός πόλεμος απέναντι στην αστική κοινωνία μαίνεται.

Το βιβλίο σκιαγραφεί ρεαλιστικά, χωρίς ωραιοποιήσεις, τη ζωή στην κοινωνία της απατηλής δημοκρατίας της Βαϊμάρης, μια σκοτεινή εποχή, κατά την οποία το κτήνος του ναζισμού γιγαντώνεται, προοιωνίζοντας την επερχόμενη τραγωδία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι βασανισμένοι ήρωές του -ανάμεσά τους και ο Φραντς- αγωνίζονται να εξασφαλίσουν μια κιβωτό σωτηρίας μόνοι απέναντι σ’ ένα αδυσώπητο και παντοδύναμο σύστημα εξουσίας, που τους συνθλίβει και τους εξαθλιώνει.

Για τον σπουδαίο συγγραφέα Αλφρεντ Ντέμπλιν, η θλιβερή ιστορία ενός αντιήρωα γίνεται αφορμή για να θίξει το θέμα της ελευθερίας της βούλησης μέσα σε ένα πολιτικό, πολιτισμικό, οικονομικό και ηθικό κενό. Μπορεί απέναντι σ’ έναν χαοτικό κόσμο αντικρουόμενων φιλοσοφικών και ιδεολογικών προσανατολισμών να λειτουργήσει η μη βία της ανωτερότητας του πνεύματος ως δύναμη αντίστασης; Μήπως, τελικά, το ίδιο δεν συμβαίνει και σήμερα, όπως και τότε, να καθοριζόμαστε, δηλαδή από τον τόπο που ζούμε και την κουλτούρα του, σ’ ένα επίσης ηθικά διαλυμένο σύμπαν;

Στην ελληνική σκηνή το «Μπερλίν Αλεξάντερπλατς» παρουσιάστηκε δυο φορές κατά το παρελθόν, το 2010 στη Θεσσαλονίκη, από τον θίασο «Ακτή Αελίου» σε σκηνοθεσία Θωμά Βελισσάρη και το 2013 από το θέατρο «Κανιγκούντα» σκηνοθετημένο από τη Μαρία Μαγκανάρη, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Κατά τη φετινή σεζόν φιλοξενείται στο θέατρο της «Οδού Κυκλάδων», σε διασκευή της Ελσας Αδριανού και σκηνοθετική ανάγνωση του Στάθη Λιβαθινού, σε μια παράσταση υψηλής αισθητικής και υποδειγματικής μεταφοράς της λογοτεχνίας με θεατρικούς όρους. Στην ενσάρκωση των ανθρώπων, που καθορίζονται από τη βία, τον τυχοδιωκτισμό, την εξαθλίωση και την ηθική απογύμνωση εμφανίζονται οι: Γιώργος Δάμπασης, Νίκος Καρδώνης, Στάθης Κόικας, Λίλη Μελεμέ, Δημήτρης Παπακωνσταντίνου, Μαρία Σαββίδου, Αρης Τρουπάκης και Δημήτρης Φιλιππίδης.

Στο τελικό παραστασιακό αποτέλεσμα συνεισφέρουν καταλυτικά το παρακμιακής σύλληψης σκηνικό της Ελένης Μανωλοπούλου και η επηρεασμένη από το βερολινέζικο καμπαρέ μουσική του Μιχάλη Λατουσάκη, που συμπρωταγωνιστεί.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News