Βασίλης Λαδάς: «Η σχέση μου με την ποίηση είναι επώδυνη και με καβγάδες»

Κρίστυ Κουνινιώτη

Ενας «ολόφρεσκος» τόμος γεμάτος με ποίηση Βασίλη Λαδά βρίσκεται στις προθήκες των βιβλιοπωλείων. Τιτλοφορείται «Τα ποιήματα» (εκδ. Φαρφουλάς) και περιλαμβάνει, συγκεντρωμένο, το ποιητικό του έργο 50 ετών (1973-2023).
Τρυφερότητα, ενσυναίσθηση, κριτική αλλά και επικριτική ματιά στα κακώς κείμενα, μαζί μ’ ένα υποδόριο χιούμορ τα χαρακτηριστικά της ποίησής του -«καθρέφτης», με άλλα λόγια, του δημιουργού της, ο οποίος ξεναγεί την «Π» στο ποιητικό του σύμπαν.

Τρυφερότητα, ενσυναίσθηση, κριτική και επικριτική ματιά, μαζί μ’ ένα υποδόριο χιούμορ τα χαρακτηριστικά της ποίησής του -«καθρέφτης», με άλλα λόγια, του δημιουργού της, ο οποίος ξεναγεί την «Π» στο ποιητικό του σύμπαν.

-Ποίηση: Πώς άρχισε -με την υπογραφή Βασίλης Αρφάνης-, πώς εξελίχθηκε και πώς θα χαρακτηρίζατε σήμερα την 50ετή σχέση σας (έρωτα;) με την ποίηση;

Το βιβλίο περιέχει ποιήματα εννέα συλλογών μου από το 1973 μέχρι το 2020 και έξι ποιήματα του 2023 δημοσιευμένα στο περιοδικό Μανδραγόρας του Δεκεμβρίου. Μου ήταν βαρύ να φαίνεται στο εξώφυλλο του βιβλίου ο ογκόλιθος μισού αιώνα.  Ωστόσο η εμπλοκή μου με την ποίηση ξεκινά εδώ και εξήντα τόσα χρόνια. Εφηβος ως Βασίλης Λαδάς δημοσίευσα πρωτόλεια ποιήματα -που δεν συμπεριλήφθηκαν στο βιβλίο- στα περιοδικά του Σωκράτη Σκαρτσή. Το «Αρφάνης» είναι προγονικό επώνυμο του πατέρα μου. Στα Μαζέικα Καλαβρύτων υπάρχουν μακρινοί συγγενείς Αρφάνηδες. Το οιονεί ψευδώνυμο επιλέχτηκε στα χρόνια της Χούντας.

Η σχέση μου με την ποίηση είναι επώδυνη και με καβγάδες. Γράφω και πεζά, όπως γνωρίζετε. Τα πεζά είναι υπάκουα, χειραγωγούνται. Λάθη και πλατειασμοί συγχωρούνται. Η ποίηση είναι ανυπάκουη, άπιστη, κάνει τσιριμόνιες και πείσματα ώσπου να την καταφέρεις να σου δώσει την ανυπέρβλητη ηδονή της γραφής ενός ακέραιου ποιήματος.

-Τρυφερή η ματιά σας στην πρώτη σας ποιητική συλλογή «Γιάννης και Μαρία» (1973). Κατά πόσο και πώς θεωρείτε ότι έχει αλλάξει με την πάροδο των χρόνων;

Ηθελα, ο Γιάννης κι η Μαρία να κατανοηθούν ως ερωτικό ζευγάρι στα χρόνια της χολέρας, της χούντας δηλαδή. Οι άνθρωποι επιζητούν την ευτυχία ακόμη και μέσα σε θαλάμους μελλοθανάτων. Δεν θέλω να απαλλαγώ από την τρυφερή ματιά ακόμη κι όταν επικρίνω με τα ποιήματά μου διάφορους εξουσιαστές, πράγμα που γίνεται συχνά. Ακόμη και στα ποιήματα του 2023, γραμμένα σε προχωρημένη ηλικία, η ματιά μου προς τους συνανθρώπους μου είναι στοργική.

-Και ο τρόπος με τον οποίο αντλείτε ιδέες (ως προσάναμμα), επιλέγετε λέξεις, σμιλεύετε στίχους;

Η ερώτηση μου θυμίζει τον Διονύσιο Σολωμό που, όπως λένε, ρωτούσε τα παιδιά να του πουν μια λέξη δίνοντάς τους χαρτζιλίκι. Ανεξιχνίαστοι όμως οι βουλές του Κυρίου, ως προς τι δίδει την αρχή ενός ποιήματος. Σε μένα συνήθως η αρχή γίνεται από μια εικόνα, από ένα γεγονός. Αποφεύγω  να ξεκινήσω  από μια επιθυμία. Ζηλεύω όμως την ποίηση που γραφόταν ή απαγγελλόταν άμεσα, αναφερόμενη σε ανθρώπους του περιβάλλοντος του ποιητή, κολακεύοντας, επικρίνοντας, σχολιάζοντας, ικετεύοντας. Είχαν  δραστική λειτουργικότητα κι έμειναν ως παραδείγματα υψηλής ποίησης. Μιλάω για ποιητές σαν τη Σαπφώ, τον Κάτουλο, τον Βιγιόν, τον Πτωχοπρόδρομο. Δυστυχώς, η ποίηση της  νεωτερικότητας κρατά αποστάσεις από την επικαιρότητα. Καμιά φορά οι κονφερασιέ των νυχτερινών κέντρων σκαρώνουν στίχους αξιότερους βαρύγδουπων ποιητών μας.

-Η δική σας ποίηση, πάντως, ακόμα και η παλαιότερη, παραμένει επίκαιρη, διαχρονική εξ ου και φρέσκια. Γράφετε εν θερμώ ή όχι; Και ποια στοιχεία πρέπει να έχει κάθε σας ποίημα για να σας αφήσει ικανοποιημένο;

Ευχαριστώ για τους επαίνους. Κολακεύομαι, αλλά μη μιλήσω για τον εαυτό μου γιατί αυτές τις μέρες κυκλοφορούν οι καλικάντζαροι που κυνηγούν τους ματαιόδοξους. Δεν γράφω εν θερμώ. Αν έγραφα, θα γλύτωνα από κόπους και φοβίες μήπως το ποίημα δεν φτάσει στον προορισμό του. Αυτό είναι το στοιχείο για να με αφήσει χαρούμενο ένα ποίημα. Να φτάσει στον προορισμό του. Πολλά ποιήματα της γραπτής έντυπης ποιητικής παράδοσης κατά τη διάρκεια της γραφής τους χάνουν τον δρόμο τους και χάνονται. Ενώ τα ποιήματα των ποιητών της άμεσης προφορικής επικοινωνίας που προανέφερα δεν έχαναν τον προορισμό τους γιατί τον είχαν μπροστά στα μάτια τους.

«Τα κορίτσια, εικόνες της ζωής αγαπημένες»

-Η Πόλη και το Κορίτσι εμφανίζονται συχνά στο ποιητικό σας έργο. Διεκδικούν κάτι από εσάς ή εσείς επιστρέφετε εμμονικά, τρόπον τινά;

Πράγματι. Σημειώνω όμως ότι σε πόλεις ζει πια το 90% του πληθυσμού επί γης κι ότι μεγάλος όγκος ποίησης έχει γραφτεί για την ομορφιά των κοριτσιών. Δηλαδή κινούμαι εντός της κανονικότητας, όπως λένε οι πολιτικοί. Στην ποίησή μου τα κορίτσια δουλεύουν σε σούπερ μάρκετ, τρέχουν με μοτοσικλέτες, γλιστρούν σε ένα βρεγμένο πεζοδρόμιο  και τα μαλλιά τους σκεπάζουν τα πόδια τους που γυμνώνονται, προδίδονται, προδίδουν, ζουν μόνα σε υπόγεια διαμερίσματα, το παλεύουν. Για αυτά τα κορίτσια μιλώ όταν τρέχουν και κινούνται δεξιά και αριστερά οι αλογοουρές τους. Είναι εικόνες της ζωής αγαπημένες. Ναι, έχω εμμονή με το θέμα.

-Το μέσα και το έξω, δύο άξονες, πάνω στους οποίους κυλάει, όπως σημειώνετε, το έργο σας. Ποιος είναι ο πλέον ιντριγκαδόρικος;   

Νομίζω ότι το έξω, οι άλλοι, οι αντιθέσεις, οι προδοσίες, οι απάτες είναι σημαντικότερος άξονας. Ωστόσο είτε γράφεις για το μέσα σου ή για την  κοινωνία, το ποίημα θα σταθεί από τη δύναμη της γραφής κι όχι από το θέμα.

-«Ο Ανθρωπος θα πεις,

είναι κι αυτός όνειρο κι εφιάλτης και ο χρόνος είναι χρήμα

και θα έχεις δίκιο.

Γι’ αυτό μην καταδικάζεις όσους ονειρεύονται.

Μπορείς να πεις ότι χρόνο αποταμιεύουν». Από τα «Μετέωρα ποιήματα» (2023). Εσείς, τι ονειρεύεστε και πώς τα πάτε με τον χρόνο;

Θα απαντήσω με στίχους: Του Σεφέρη: 0σο περνούν τα χρόνια τόσο πληθαίνουν οι κριτές που με καταδικάζουν… Του Καβάφη: Το γήρασμα του σώματος και της μορφής μου/ είναι πληγή από φρικτό μαχαίρι.

-Γράφετε για να…

…μη νιώθεται η πληγή. Και για νάναι ευτυχισμένο το 2024, με Ειρήνη.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω