Υποστολή της σημαίας

Κωνσταντίνος Μάγνης

Το πρόβλημα δεν είναι τόσο ότι αποσύρθηκε ένα έργο τέχνης από ένα προξενείο, όσο ότι πάρα πολύς κόσμος, ανάμεσα στον καλλιτέχνη και τον πρόξενο από τη μια, και τον Νατσιό από την άλλη, θεώρησε ότι το δίκιο το έχει ο Νατσιός. Δεν είπαν: τι έπαθα και συμφωνώ με τον Νατσιό και τους οπαδούς του, ή και εκείνους που πιστεύουν τα ίδια, απλά δεν το ξέρουν ότι είναι Νατσιοί. Εκεί είναι το θέμα: Η άνθηση, η εξάπλωση και η πολιτική έκφραση του Νατσισμού, μιας αφελούς αλλά και αυστηρής πατριδολαγνείας και παλαιοπαπαδισμού. Να καθόμαστε, δηλαδή, να συζητάμε σοβαρά εάν μια καλλιτεχνική παρέμβαση σε ένα εθνικό σύμβολο, συνιστά προσβολή του πατριωτικού αισθήματος και ιεροσυλία. Μα βεβαίως ακόμα και μια ιεροσυλία μπορεί να γίνεται ανεκτή, αν πρέπει να μας ταρακουνήσει.

Ο ίδιος ο Ιησούς για ιεροσυλία διώχθηκε, όπως και νωρίτερα ο Σωκράτης. Μα δεν πρέπει να έχει όρια η τέχνη; Ρωτούν πολλοί καλοπροαίρετα, έστω και αν το «καλοπροαίρετο» ενίοτε είναι αποτέλεσμα διανοητικής οκνηρίας. Παραβλέπουν ότι ναι μεν τα πάντα έχουν όρια, αλλά και όλα τα όρια έχουν όρια. Τα οποία είναι δυνατόν να παραβιαστούν προκειμένου να προχωρούν η κοινωνία, η ιστορία, τα ήθη, η αισθητική, η ιδεολογία, η τεχνολογία, ο άνθρωπος ο ίδιος. Και ποιος αποφασίζει πότε η παραβίαση των ορίων είναι θεμιτή; Ελα ντε. Απλώς κάποια στιγμή γυρνάς το βλέμμα και διαπιστώνεις ότι η επανάσταση έχει γίνει, η ανατροπή, η εξέλιξη, η συλλογική παραδοχή έχουν νομιμοποιήσει την παραβίαση. Αν αυτό δεν έχει συμβεί, είτε η παρέμβαση ξεβράστηκε, είτε ήταν πρόωρη, είτε ήταν άτονη, είτε ήταν αδιάφορη, είτε ήταν μια μπαρούφα. Και θα χρησιμοποιούμε το προξενείο σαν θέατρο ιδεολογικών πειραματισμών; Ωραία ερώτηση. Για να την απαντήσουμε, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ποια είναι η έννοια και η αποστολή ενός προξενείου.

Είναι η βιτρίνα των κοινά αποδεκτών αφηγημάτων, αξιών και ιδεολογημάτων; Θα λέγαμε ότι αυτός είναι ο ρόλος του δημοτικού σχολείου. Το προξενείο μπορεί να είναι καθρέφτης των τάσεων και των προβληματισμών που θέλει μια δημοκρατική πολιτεία να προβάλλει ως σφυγμό του κοινωνικού της σώματος. Και ναι, ένα καλλιτεχνικό ρεύμα που εξεγείρεται κατά της βίας, είναι μια εκδοχή σκέψης και ευαισθησίας που τιμά μια κοινωνία. Το προξενείο πρέπει να αποτυπώνει τη ζωντάνια ενός έθνους. Δεν είναι μουσείο, δεν είναι νεκροταφείο. Αλλά ακόμα και ένα μουσείο όπως και ένα νεκροταφείο έχουν σαν αποστολή να συνομιλούν με τον ενεστώτα, και όχι να μας θάβουν πρόωρα τη συνείδηση με ψευδείς και παραμορφωτικές προγονικές εξιδανικεύσεις ή με απολίθωση. Με αφιερώματα στον Σεφέρη, όπου το θέμα δεν είναι ο Σεφέρης αλλά η ιδέα ότι κάναμε αφιέρωμα στον Σεφέρη, μια καλή αφορμή για λεζάντες.

Παράγραφος. Η σημαία μας. Όταν η σημαία ματώνει στο πεδίο της μάχης, την κραδαίνεις με ακόμα μεγαλύτερη περηφάνια. Η σημαία είναι ένα σύμβολο ζωντανό, ηγείται και ακολουθεί στην πορεία ενός λαού, και κάθε φορά βάφεται από την επίκαιρη, ισχυρή περίσταση. Την αποχώρηση των Γερμανών του ’44. Τις εθνικές επετείους. Τις πολιτικές συγκρούσεις. Τις γηπεδικές εξάρσεις. Τις νίκες στη γιουροβίζιον. Η σημαία κυματίζει σαν στολίδι στις ωραίες στιγμές ή γελοιοποιείται με τους φανφαρονισμούς των δικτατόρων ή τους δεκάρικους των ξεπερασμένων γυμνασιαρχών. Όταν κάτι δεν πάει καλά στη χώρα, η σημαία υποστέλλεται μονάχη της ή κοκκινίζει από ντροπή ή από αίμα, σαν το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι. Ο πατριωτισμός, του οποίου αποτελεί ισόβιο αξεσουάρ, δεν μπορεί να είναι ακέραιος, όταν στην επικράτεια σοβούν καταστάσεις που επιβάλλουν θλίψη , αισχύνη ή εθνικό προβληματισμό. Πολύ περισσότερο όταν σημαιοφόροι της επίδειξης εθνικής αρετής τυχαίνει να είναι οι μουστακαλήδες θεριακλήδες της οικογενειακής βίας. Τότε η σημαία οφείλει να βαφτεί, να μας εκθέσει, να φωνάξει για λογαριασμό των μαρτύρων που δεν μιλούν, επειδή τρώνε το ξύλο ή επειδή το καλύπτουν. Όταν αποφαίνεσαι ότι καταδικάζεις τη βία, αλλά η σημαία πρέπει να μένει έξω από όλα αυτά, ηθελημένα ή άθελά σου υποστηρίζεις ότι η υποκρισία μπορεί να είναι μια θεμιτή κατάσταση για να μην παραδεχόμαστε εθνικές εκπτώσεις, αχίλλειες πτέρνες και συλλογικές ντροπές.

Μια ροζ σημαία, δεν είναι καταγγελία κατά της βίας. Είναι αφορμή για να δεις τον εαυτό σου στον καθρέφτη. Οσο το πορτρέτο του παραμορφωνόταν, τόσο ο Ντόριαν Γκρέι το απέφευγε.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω