ΕΠΟΧΗ covid: Υπάρχει ελπίδα; «Το αξιακό δέντρο του Ελληνα»
ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ ΚΑΛΤΣΑ*
Οπως το φως της ανατολής καταλύει κάθε σκιερό σημείο και εξουδετερώνει την προστασία που προσφέρει το σκοτάδι στην ασχήμια, έτσι και η αιφνιδιαστική εισβολή της πανδημίας διευκολύνει την παρατήρηση των στοιχείων παθογένειας της ελληνικής κοινωνίας. Καθώς εξαπλώνεται η συνακόλουθη της πανδημίας πολυεπίπεδη κρίση δοκιμάζονται η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα του πολιτικού συστήματος και αποκαλύπτεται καθαρότερα ο χαρακτήρας του Νεοέλληνα
Κατά μία παράξενη αντινομία, ενώ τα προβλήματα του σύγχρονου Ελληνα είναι θηριώδη (ζητήματα υγείας, ελευθερίας, εθνικά, οικονομικά κ.ά.) ο ίδιος παρακάμπτει αμήχανος και φοβισμένος την αναμέτρησή του με αυτά. Είτε αδρανεί είτε εξαντλεί τις αντιδράσεις του σε μια γενικευμένη γκρίνια είτε μπλέκει σε σκυλοκαβγάδες με όσους διαφωνούν μαζί του. Τον χαρακτηρίζει ένας εντεινόμενος μιθριδατισμός ως προς την αδιαμαρτύρητη αποδοχή πολιτικών αποφάσεων και η διολίσθηση σε ένα είδος πνευματικής υπνηλίας, κατά την οποία καταπίνει αφηρημένα και ευκαιριακά ό,τι τού σερβίρεται από τα κοινωνικά δίκτυα και τα τηλεοπτικά κανάλια. Χωρίς προσανατολισμό βυθίζεται σε έναν θολό αξιακό βάλτο.
Το να απαντήσει κάποιος στο ερώτημα του τι θα μπορούσε να αποτελέσει πυξίδα για την έξοδο από αυτή την κατάσταση σύγχυσης και ταυτόχρονα δομικό στοιχείο για την οικοδόμηση μιας νέας αξιακής ταυτότητας, είναι ασφαλώς εξαιρετικά δύσκολο και περίπλοκο έργο. Αυτό που θα είχε, ωστόσο, ενδιαφέρον να εξετάσει κανείς είναι η διερώτηση για το αν θεμελιώδεις αξίες του Ελληνα στο αρχαιοελληνικό παρελθόν του θα μπορούσαν να αποδειχθούν κατάλληλα τέτοια δομικά στοιχεία.
Το παράδοξο είναι ότι αξίες στο ελληνικό πολιτισμικό DNA, όπως η αμφισβήτηση, ο ορθός λόγος, η αυτονομία, ο διάλογος, το μέτρο, η ανάληψη της ευθύνης της ελευθερίας για τα πράγματα και την ερμηνεία τους (για να περιοριστώ σε κάποιες από αυτές) ενώ τροφοδότησαν τον δυτικό πολιτισμό στους νεότερους χρόνους, παρέμειναν ανενεργές για τον Ελληνα. Αν, όμως, ο τελευταίος φρόντιζε να μάθει να αμφισβητεί με κριτικό λόγο και όχι σαν πεισματάρικο δίχρονο, θα έλεγχε τη νομιμότητα των αποφάσεων της εξουσίας και την ορθότητα των απόψεων των δικών του και των άλλων και θα προστάτευε τον εαυτό του από την ψηφιακή και τηλεοπτική αποχαύνωση. Αν ενδιαφερόταν να μάθει τους όρους του διαλόγου, θα μπορούσε να δημιουργήσει νέες μορφές συλλογικότητας με σημερινούς τρόπους και να διεκδικεί συνεργαζόμενος με άλλους από το πολιτικό σύστημα όλα όσα θα βελτίωναν τη ζωή του.
Με άλλα λόγια, θα μπορούσε ο Νεοέλληνας να πιαστεί από το δέντρο των αξιών του και να το γεμίσει με νέα φρέσκα κλαδιά;
* Η Ειρήνη Καλτσά είναι φιλόλογος.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
