«Μέχρι 12 μαστιγώματα σε αγόρια κάτω των 18 χρόνων».

Του Κώστα Κωνσταντινίδη, Συνταξιούχος εκπαιδευτικός.

Όσες υποψίες κι αν προκαλούσαν οι πληροφορίες τους, δεν περίμεναν την εξέγερση. Οι Βρετανοί πιάστηκαν στον ύπνο από την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών. Ο απελευθερωτικός αγώνας ξεκίνησε την 1 η Απριλίου 1955, υπό την ηγεσία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου Γ’ και του Κύπριου Συνταγματάρχη Γεωργίου Γρίβα. Σκοπός η Ελευθερία, η Αυτοδιάθεση και η Ένωση με την Ελλάδα, όπως πρόσφατα (1948) ενώθηκαν τα Δωδεκάνησα.

Οι Βρετανοί τα έχασαν. Έλπιζαν ότι θα ήταν μια πρόσκαιρη διαμαρτυρία και περιορισμένη εξέγερση, όπως συνέβη το 1931. Όμως, σύντομα αντιλήφθηκαν την πραγματικότητα της συμμετοχής ολόκληρου Λαού και ανησύχησαν. Δεν ήταν πρωταπριλιάτικο αστείο.

Σταδιακά μετάφεραν 35000-40000 στρατό και ελικόπτερα στο νησί, ενίσχυσαν την κυπριακή Αστυνομία με εξειδικευμένα στελέχη από την Αγγλία, επάνδρωσαν με κορυφαία στελέχη την υπηρεσία πληροφοριών, ως και τα τμήματα της ΜΙ-5 και ΜΙ-6, ίδρυσαν και οργάνωσαν το επικουρικό τμήμα της Αστυνομίας με μόνο Τουρκοκυπρίους. Έτσι έβαλαν σε λειτουργία τη μηχανή της καταστολής και της καταπίεσης.

Με συρματοπλέγματα περικύκλωναν ολόκληρα χωριά και γειτονιές στις πόλεις προκειμένου να συλλάβουν τους «τρομοκράτες». Οι κατ’ οίκον περιορισμοί διαρκούσαν από μια μέχρι και πενήντα ημέρες. Όλοι εσώκλειστοι, πλην των ανδρών (από 16 χρονών και πάνω) τους οποίους μάντρωναν στις αυλές των σχολείων ή στις πλατείες για δείξει ο προδοτικός δάκτυλος τον αγωνιστή, τον αντάρτη.

Αρχειακές Αγγλικές πηγές Βρετανών συγγραφέων, σήμερα ομολογούν ότι οι πληροφορίες κινούνταν από τα κέντρα αποφάσεων των Βρετανών προς την ΕΟΚΑ κι όχι αντίθετα. Η εχεμύθεια των μελών της Οργάνωσης κορυφαίο γεγονός. Γι’ αυτό είχε πάντα επιτυχίες στη δράση της. Αντίθετα οι Άγγλοι
στηρίζονταν στους αργυρώνητους προδότες, που όταν αυτοί «στέγνωσαν» επιδίδονταν στα απάνθρωπα και ανείπωτα βασανιστήρια όσων συνελάμβαναν για να αντλήσουν πληροφορίες.

Δεκατέσσερεις αγωνιστές μαρτύρησαν κατά τις απάνθρωπες ανακρίσεις που συνοδεύονταν από ανηλεείς γρονθοκοπήσεις, κλωτσιές, τεχνητούς πνιγμούς, εξαρθρώσεις οστών, ατσάλινα στεφάνια, απανωτές λιποθυμίες, ηλεκτροσόκ, σβήσιμο τσιγάρων στο γυμνό σώμα, αφαίρεση νυχιών και πολλά άλλα, ως και ψυχολογικά μαρτύρια. Οι ανήλικοι «γλύτωναν» με μόνο 12 μαστιγώματα…

Ο Αγώνας της Ένωσης ήταν Ελληνικός. «Είχε ενθουσιασμό και απογοήτευση, χαρές και λύπες, επιτυχίες και αποτυχίες, επιμονή και υπομονή, καρτερία και αγωνία, φαντασία και επινόηση, ανακούφιση και πόνο.

Ακόμα: άγχος, συνέπεια, γενναιότητα, ψυχή, τόλμη, θάρρος, ηρωισμό, θαυμασμό, υπέρβαση, αυταπάρνηση, αυτοθυσία, προσδοκία, ελπίδα, εχεμύθεια, ιδρώτα, ανθρωπιά, καταπόνηση, διαδηλώσεις, στερήσεις, κινδύνους, προσβολές, συλλήψεις (ατομικές και ομαδικές), ραβδισμούς, δάκρυα, εκφοβισμούς, ξυλοδαρμούς, κατ’ οίκον περιορισμούς, έρευνες, οδοφράγματα, συλλήψεις, ανακρίσεις, προδοσία, απανθρωπιά, βασανιστήρια (σωματικά και ψυχολογικά), καταδίκες, πρόστιμα (ατομικά και
ομαδικά), απομονώσεις, φυλακίσεις, κακουχίες, ολοκαυτώματα, απαγχονισμούς, ανατινάξεις σπιτιών και οχημάτων, επιτάξεις σπιτιών και καταστημάτων.» (Από το βιβλίο του γράφοντος «Κυπροπύλες»).

Τέσσερα χρόνια κράτησε ο Αγώνας. Από τους αγωνιστές 6 έγιναν ολοκαύτωμα, 9 απαγχονίστηκαν, 14 ξεψύχησαν στα χέρια των βασανιστών τους, 79 έπεσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία. Το πολύτομο Μητρώο Αγωνιστών καταγράφει πάνω από 20.000 αγωνιστές. Άλλοι μέσα από τις Μαχητικές Ομάδες, άλλοι μέσα από της Ομάδες Στήριξης, κι άλλοι από το προσευχητάρι τους έδωσαν τον Αγώνα υπέρ πατρίδος.

Η Ένωση δεν επιτεύχθηκε, μα ήλθε η Ελευθερία. Πρωτόγνωρο γεγονός, αφού είναι η πρώτη φορά που στους 10 αιώνες της Ελληνικής Ιστορίας της, η Κύπρος γίνεται Ελεύθερη.

Δυστυχώς όμως, οι Βρετανοί με μαεστρία ασκώντας την πολιτική του «διαίρει και βασίλευε», όπως έπραξε και σε άλλες αποικίες της, έσπειρε τα ζιζάνια της αντιπαλότητας μεταξύ των Ε/Κ και Τ/Κ, οι οποίοι μέχρι τότε ζούσαν ήσυχα και φιλειρηνικά.