Χριστουγεννιάτικες δωρεές στην παλιά Πάτρα

Η περίοδος των εορτών των Χριστουγέννων χαρακτηρίζεται από τη φιλανθρωπική διάθεση των Χριστιανών. Περισσότερο από την περίοδο του Πάσχα, μια αποκλειστικά και μόνο εορτή αγάπης, αυτή εδώ η περίοδος προσφέρεται για δωρεά. Προσφέρεται για φιλανθρωπία, και δοθέντος ότι ο Καπιταλισμός ξέρει να εκμεταλλεύεται πρόσωπα και καταστάσεις, προσφέρεται και για διάφορες αγορές.

Στην παλιά Πάτρα

Η πόλη και τα κτίριά της δεν χτίστηκε με κρατική αρωγή ούτε με τα πακέτα της Ε.Ε. Χρειάστηκε πολύς κόπος, τεράστιες οικονομίες και ενίοτε, τη συμμετοχή ιδιωτών. Πριν εφευρεθεί η ΣΙΔΤ, δηλαδή η σύμπραξη Ιδιωτικού και Δημόσιου Τομέα, κάποιοι ιδιώτες, έχοντες και κατέχοντες, συνέβαλαν αποφασιστικά σε διάφορα έργα. Είναι οι ευεργέτες σε ναούς, ιδρύματα, σχολεία, τους οποίους μνημονεύουμε στο διηνεκές μέσω ειδικών στηλών και επιγραφών στο εξωτερικό των κτιρίων.

Προτού η δωρεά γίνει εύκολη μέθοδος φοροαπαλλαγής, υπήρξε, στην πράξη, ο βασικός μοχλός για να ολοκληρωθούν κάποια απαραίτητα έργα στην Πάτρα.

Για την κατασκευή σχολείου

Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα δωρεάς που έπιασε τόπο, είναι η περίπτωση Πελοπίδα Σταθακόπουλου. Το συγκρότημα που επί χρόνια στέγασε το Πρότυπο Λύκειο της Πάτρας και το Κλασσικό Λύκειο της Πάτρας, το σχολικό συγκρότημα στον Αγιο Γεώργιο Λάγγουρα, βρίσκεται στο στο κτήμα ιδιοκτησίας κληροδοτήματος Πελοπίδα Σταθακοπούλου προς το Σχολικό Ταμείο Προτύπου Γυμνασίου Πατρών και της οικείας Σχολικής Εφορίας (ΦΕΚ 665/01-07-1974).

Η απόφαση των εκτελεστών τής από 15-10-1925 ιδιόγραφης διαθήκης του Πελοπίδα Αγγελή Σταθακόπουλου, στις 24-8-1971 για τη διάθεση του αγροτεμαχίου (οικοπέδου) εκτάσεως άνω των εννέα στρεμμάτων στην περιοχή Αγίου Γεωργίου Λάγγουρα, όπου βρίσκεται και σήμερα το σχολικό συγκρότημα, προκειμένου να ανεγερθεί το πρώτο Πρότυπο Σχολείο στην Πάτρα υπήρξε αποτέλεσμα κυρίως της διαπίστωσης της αδυναμίας του Δήμου Πατρέων, ως αποδέκτη της περιουσίας του Πελοπίδα Σταθακόπουλου, να προχωρήσει στην ίδρυση και λειτουργία Ορφανοτροφείου Αρρένων στο χώρο αυτό, όπως ήταν η αρχική επιθυμία του διαθέτη, αλλά και στην ανάγκη ύπαρξης και λειτουργίας Πρότυπου Γυμνασίου στην Πάτρα.

Ετσι με τη σύμφωνη γνώμη του Συμβουλίου Εθνικών Κληροδοτημάτων το οικόπεδο αποσπάστηκε από το λοιπό κληροδότημα Σταθακόπουλου και παραχωρήθηκε, στα τέλη του 1971, στο Υπουργείο Παιδείας με σκοπό την ανέγερση κτιριακού συγκροτήματος με δαπάνη του Δημοσίου, όπου θα στεγαζόταν και θα λειτουργούσε το εξατάξιο τότε «Πρότυπον 2ον Γυμνάσιον Αρρένων Πατρών», στο οποίο μάλιστα θα έπρεπε να δοθεί το όνομα του αδερφού του διαθέτη «Νικολάου Αγγελή Σταθακοπούλου».

Ο Αγιος Διονύσιος

Μέχρι το 1828 που απελευθερώθηκε οριστικά η πόλη από τους Τούρκους η περιοχή στον Αγιο Διονύσιο ήταν χωράφια, αμπέλια και ελαιώνες. Τα κτήματα ανήκαν στον προύχοντα  Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλο. Το 1829 κατέφτασαν στην Πάτρα πολλοί Ζακυνθινοί, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν σε αυτή την περιοχή. Την ίδια χρονιά κτίστηκε, ύστερα από δωρεά του Παπαδιαμαντόπουλου και η εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, από την οποία και πήρε το όνομά της η συνοικία.

Το 1909 ο παλιός ναός κατεδαφίστηκε με αποτέλεσμα το δημοτικό συμβούλιο να αρχίσει τις έρευνες για νέο οικόπεδο. Η οικογένεια Τριάντη δώρισε οικόπεδο όπου χτίστηκε ο νέος ναός (1928), ενώ στη θέση του παλαιού, χτίστηκε σχολείο, που κατά το ήμισυ υπάρχει ακόμα με έντονα τα σημάδια της φθοράς και της εγκατάλειψης.

 

Ορφανοτροφείο Θηλέων Πατρών

Μία ξεχωριστή ιστορία που κρύβει πολλή ανθρωπιά μέσα της αφορά στο Ορφανοτροφείο Θηλέων Πατρών. Εξιστορήθηκε και αναρτήθηκε στο facebook, από τον συμπολίτη Ανδρέα Αύλιχο, που φρόντισε να την κοινοποιήσει στη σελίδα patras photos οld special.

«Εθνικό Ορφανοτροφείο Θηλέων Πατρών, σήμερα Κέντρο Παιδικής Μέριμνας Θηλέων Πατρών. Βρίσκεται στην Ακτή Δυμαίων, δίπλα ακριβώς από τον Ι.Ν. Αγίου Γερασίμου. Το έναυσμα για όλα αυτά ήταν ένα μήνυμα που έλαβα πριν μερικές μέρες από μία κυρία μεγάλης ηλικίας. Με παρακινούσε να ασχοληθώ με το ορφανοτροφείο. Εγινε η απαραίτητη ανταλλαγή μηνυμάτων για να συλλέξω πληροφορίες. Τα λόγια της ήταν πολύ συγκινητικά.

Ο,τι ακολουθεί εντός των εισαγωγικών είναι τα δικά της λόγια. Απλά παρέλειψα κάθε αναφορά σε συγκεκριμένες χρονολογίες και άλλους αριθμούς, σεβόμενος την επιθυμία της. Σκέφτηκα να γράψω από την αρχή ένα κείμενο, αλλά πιστεύω ότι είναι πιο άμεσο να «ακούσουμε» την γυναίκα αυτή:

«Αγαπητέ Αντρέα γιατί δεν βρίσκεις και την ιστορία του ορφανοτροφείου θηλέων Πατρών να μάθει ο κόσμος πόσα παιδάκια σωθήκαμε μετά από την κατοχή του ’40, που ο κοσμάκης δεν είχε ούτε τροφή ούτε κρεβάτι να κοιμηθούν ενώ εμείς τα είχαμε όλα και προστασία.

Αντρέα ξέρω για τι σου μιλάω, ήμουν οικότροφος από το …. μέχρι το ….. (8 χρόνια συνολικά ). Σήμερα είμαι 7… ετών και μόλις βγήκα έξω τότε κατάλαβα τι πάει να πει φτώχεια. Μέσα δεν ήξερα, διότι σαν παιδί δεν μου έλειψε τίποτα, ούτε το φαγητό, ούτε το φρούτο καθημερινά, ούτε η καθαριότητα εβδομαδιαίως, σχολείο, τέχνη. Σου τα γράφω διότι αξίζει ο κόσμος να ξέρει. Ζήσαμε παιδιά με τα όλα τους. Ζω 5… χρόνια στο εξωτερικό. Αυτές είναι ιστορίες. Είναι η αληθινή ιστορία που ο κόσμος δεν ξέρει τίποτα. Τότε δεν παίρνανε αδέρφια, διότι έπρεπε να βοηθήσουν την πιο άπορη οικογένεια και τα πιο μικρά. Εγώ ήμουν ένα από τα τυχερά παιδιά, έπαιξα, έφαγα, έμαθα, ενώ άλλα γίνονταν υπηρέτριες από 9 και 10 ετών. Φαντάζεσαι την διαφορά. Ενα μόνο μας έλειψε, το χάδι της Μητέρας. Είχαμε την «τύχη», εγώ και τα …. αδέρφια μου να χάσουμε και τους δύο. Πριν γεννηθώ εγώ, μέσα στην κατοχή σκότωσαν τον πατέρα μου και την χρονιά που μπήκα στο ορφανοτροφείο το 19… χάνουμε και την μητέρα μας. Τόσα αδέρφια στο πουθενά. Μεγαλώσαμε στην Πάτρα, αλλά δεν ήμασταν γεννημένα στην Πάτρα.

Πάντα όταν έρχομαι Ελλάδα επισκέπτομαι το ορφανοτροφείο. Λογικά την σήμερον ημέρα τα πάντα έχουν αλλάξει. Τότε δεν βγαίναμε έξω, εκτός αν μας έπαιρνε κάποιος δικός μας αδελφός ή ο υπεύθυνος της οικογένειάς μας.

 

Η δωρεά του Διακίδη

Η Διακίδειος Σχολή Λαού Πατρών είναι Σωματείο, που λειτουργεί από το 1877, έχει συνδεθεί στενά με την πολιτιστική ζωή μας και συμβάλει ουσιαστικά στην  πνευματική καλλιέργεια της Πατραϊκής κοινωνίας. Είναι προϊόν δωρέας του Ιωάννη Διακίδη, του οποίου φέρει το όνομα.

Το βήμα της Σχολής τίμησαν κατά καιρούς -και εξακολουθούν να τιμούν- Πρωθυπουργοί, Κληρικοί όλων των βαθμίδων, Ακαδημαϊκοί και Πανεπιστημιακοί δάσκαλοι, Πρυτάνεις Πανεπιστημίων, Λογοτέχνες, Πολιτικοί και λοιποί Επιστήμονες όλων των ειδικοτήτων. Η μέχρι σήμερα λειτουργία της υπήρξε γόνιμη και πολύπλευρη και η προσφορά της στην πατραϊκή κοινωνία σημαντική.

Η Διακίδειος Σχολή ιδρύθηκε με σκοπό να αποτελέσει μια παρέμβαση παιδείας, στην πνευματική και πολιτιστική ζωή των Πατρών. Έχει ήδη καταστεί σημείο αναφοράς, ενώ είναι αναρίθμητοι όσοι έχουν παρακολουθήσει ομιλίες, διαλέξεις και πλήθος άλλων πολιτιστικών εκδηλώσεων στην φιλόξενη αίθουσα της Σχολής, διευρύνοντας τις γνώσεις και τα πνευματικά ενδιαφέροντα τους. Το όλο μορφωτικό πρόγραμμα που καταρτίζεται κατ’ έτος εντάσσεται σε μια δραστηριότητα η οποία δικαιολογεί πλήρως τον Σύλλογο ως «Σχολή Λαού» και δεν είναι υπερβολή να λεχθεί ότι το όλο έργο της αποτελεί παράδειγμα της «δια βίου μάθησης».

Ειδικότερα στο πρόγραμμα της εντάσσονται ενδιαφέρουσες διαλέξεις, βιβλιοπαρουσιάσεις, εκπαιδευτικά και επιστημονικά συνέδρια, σεμινάρια και ημερίδες, θρησκευτικού, εθνικού, κοινωνικού, επιστημονικού, φιλολογικού, ιατρικού και εν γένει μορφωτικού περιεχομένου. Φιλοξενούνται επίσης αφιερώματα σε δημιουργούς, σημαντικές εκθέσεις και ποικίλες άλλες πολιτιστικές εκδηλώσεις καλλιτεχνικού και ευρύτερου πνευματικού ενδιαφέροντος.

Την Σχολή Λαού ίδρυσε ο «Αχαϊκός όμιλος» υπό τον Γ. Παναγόπουλο. Τα εγκαίνια έγιναν το Γενάρη του 1877 προεδρεύοντος του Νικόλαου Λέοντος. Ήταν Λαϊκό Πανεπιστήμιο όπου δίδασκαν διάφοροι καθηγητές, επιστήμονες και άλλοι. Κάθε Κυριακή γίνονταν ιδιαίτερες διαλέξεις.

 

Το Σκαγιοπούλειο Ορφανοτροφείο

Είναι ίσως η πιο γνωστή δωρεά στην Πάτρα. Ο λόγος για το Σκαγιοπούλειο Ορφανοτροφείο Αρρένων, το οποίο είναι προϊόν της μεγάλης δωρεάς του Σκαγιόπουλου. Και με αυτό το όνομα υπάρχει το Ορφανοτροφείο, ο μεγάλος κήπος – πνεύμονας της περιοχής, η μικρή οδός εκεί μπροστά, αλλά και η ομάδα Σκαγιοπούλειο, η πρώτη μπασκετική της Πάτρας που έπαιξε ποτέ στην Α’ Εθνική!

Ο Παναγιώτης Σκαγιόπουλος (Πάτρα, 1864 – Πάτρα, 1942) ήταν σταφιδέμπορος με μεγάλη περιουσία, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας διέθεσε για φιλανθρωπικούς σκοπούς, πράξη που τον έκανε ιδιαίτερα αγαπητό στην Πάτρα.

Το 1926 έκτισε το Σκαγιοπούλειο ορφανοτροφείο, το οποίο υπάρχει ακόμασε χρήση. Οταν πέθανε, τάφηκε στον περίβολο του ναού του ιδρύματος.

Η περιοχή, μέχρι τότε Χαλκωματά, κι εντός του περίφημου περιπάτου των Πατρινών «Μικρό Γυρί» λέγεται πια Σκαγιοπούλειο. Είναι η συνοικία που πήρε την ονομασία της από το ορφανοτροφείο.

 

Το Πτωχοκομείο της Πάτρας

Το Πτωχοκομείο της Πάτρας αφιερωμένο στον πολιούχο της, «Ο Απόστολος Ανδρέας», συστάθηκε το 1876 και είναι κληροδότημα του τότε Αρχιεπισκόπου Πατρών και Ηλιδος Κυρίλλου Χαιρωνίδου.

Λεπτομέρειες για το ιστορικό του Ιδρύματος υπάρχουν καταγεγραμμένες στο βιβλίο «Ιστορία του Κωνσταντινοπουλείου οίκου Ευγηρίας», που έγραψε ο Ν. Ι. Λυμπέρης (Πάτρα 2005).

Το πτωχοκομείο όπως διαβάζουμε «βρέθηκε στη μέση μια καταπράσινης έκτασης και με τον εξοπλισμό του και τους χώρους που διέθετε όχι μόνο άλλαξε τη ζωή των τροφίμων αλλά με τη μεγαλοπρέπειά του αποτέλεσε και ένα κόσμημα για την Πάτρα που λάμπρυνε τη δυτική είσοδό της».

Ο συγγραφέας άντλησε εξαιρετικά στοιχεία από τα αρχεία του ιδρύματος, που πλέον εδρεύει στα ανατολικά της Πάτρας («Κωνσταντοπούλειο») και στα οποία μεγάλο μέρος καταλαμβάνουν οι δωρεές και οι ευεργεσίες.

Αλλωστε κανένα φιλανθρωπικό ίδρυμα δεν θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς την συνδορμή και τη στήριξη των συμπολιτών.

• Από τις “Επιλογές” της “Π” το Σάββατο 23 Δεκεμβρίου 2017

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News