Δυτική Αχαΐα: Η ξεχασμένη συνεισφορά της περιοχής στην Επανάσταση του 1821

Δυτική Αχαΐα: Η ξεχασμένη συνεισφορά της περιοχής στην Επανάσταση του 1821



Πάτρα, Αίγιο, Καλάβρυτα… Κομβικός και ιδιαίτερα προβεβλημένος ο ρόλος τους στην Επανάσταση του 1821.

Στη Δυτική Αχαΐα, είναι το ερώτημα και συνάμα το θέμα μας, δεν έγινε, άραγε, τίποτα επαναστατικό; Δεν έπαιξε κανένα ρόλο η περιοχή στον Αγώνα;

Κι όμως, η απάντηση είναι πως έπαιξε! Ο ιστορικός-δημοσιογράφος Δημήτρης Στεμπίλης, πραγματικά μετρ στο είδος του, καταγράφει σήμερα, για λογαριασμό της «Π», όλα τα γεγονότα που αποδεικνύουν τη σύνδεση Δυτικής Αχαΐας και Επανάστασης! Με τίτλο, η ξεχασμένη συνεισφορά της Δυτικής Αχαΐας στην Επανάσταση του 1821.

Οι επισημάνσεις και τα ντοκουμέντα του κ. Στεμπίλη:

-Στην επίσημη ιστοριογραφία και στο συλλογικό υποσυνείδητο το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης και η ευόδωσή της είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με την Πελοπόννησο. Ο Μωρηάς με τους πρωταγωνιστές του, διάσημους και «άσημους», έπαιξε τον καθοριστικότερο ίσως ρόλο ως γεωγραφική και διοικητική περιφέρεια στη δημιουργία του νέου ελληνικού κράτους. Ανάμεσα στις περιοχές που πρωτοστάτησαν στον Αγώνα στην Πελοπόννησο ήταν η Αχαΐα. Ωστόσο, παρόλο που γνωρίζουμε πολλά για τα γεγονότα στην Πάτρα, ίσως η πιο σημαντική πόλη της πελοποννησιακής χερσονήσου εκείνη την περίοδο, το Αίγιο (Βοστίτσα τότε) και τα Καλάβρυτα, δεν είναι γνωστή στο ευρύ κοινό η συνεισφορά στην Επανάσταση της Δυτικής Αχαΐας. Οι αναφορές που έχουν διασωθεί δεν είναι λίγες, αλλά η ανάδειξή τους μέσω των πηγών σκιάζεται από την πολιορκία της Πάτρας, στην οποία όμως η Δυτική Αχαΐα προσέφερε πάρα πολλά.

-Για να κατανοήσουμε τη σημασία της νευραλγικής αυτής περιοχής χρειάζεται να γνωρίζουμε ότι, πέρα από το εύφορο έδαφός της, η παραλιακή της ζώνη, με σημαντικότερα λιμάνια τις Αλυκές και το Καραβοστάσι, χρησίμευε στην επικοινωνία με τα Ιόνια νησιά, ως δίαυλος που θα βοηθούσε σε κρίσιμες στιγμές τον επαναστατικό αγώνα. Στα 1802 οι Οθωμανοί θα κηρύξουν στην Πελοπόννησο τον διωγμό των κλεφτών, με αποτέλεσμα πολλοί να καταφύγουν στη Δυτική Αχαΐα και επίσης πολλοί από αυτούς μαζί με επώνυμους γόνους προκρίτων της Αχαΐας να περάσουν στα Επτάνησα.

-Ενα από τα σημαντικότερα προεπαναστατικά γεγονότα που θρυλούνται αλλά και έχουν καταγραφεί από την παράδοση είναι ότι στα 1807 ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης αποβιβάστηκε στο λιμάνι των Αλυκών και από εκεί ξεκίνησε την επίθεσή του στις ιδιοκτησίες του Σαΐτ Αγά, που ήταν ο κύριος Οθωμανός ιδιοκτήτης και διοικητής της περιοχής. Η επιχείρηση αυτή του Κολοκοτρώνη οδήγησε σε αντίποινα από την πλευρά των Τούρκων, με αποτέλεσμα την ερήμωση της περιοχής, αναδεικνύοντας όμως ταυτόχρονα τη μελλοντική επαναστατική δυναμική της.

-Το 1809 η περιοχή συγκαταλέγεται στο σχέδιο αυτονόμησης περιοχών της Πελοποννήσου με τη δημιουργία ενός προτεκτοράτου υπό την επικυριαρχία της Γαλλίας του Ναπολέοντα, που τελικά δεν ευδοκίμησε. Σημαντική εικόνα για την περιοχή προτού ξεσπάσει η Επανάσταση μας δίνει ο Πουκεβίλ, που τη συνδέει με τη Ζουμπάτα στο Παναχαϊκό, αφού οι κάτοικοί της μεταφέρονταν ανάλογα με την εποχή για τις ανάγκες της συντήρησης των κοπαδιών τους. Από τη Ζουμπάτα καταγόταν και στην Κάτω Αχαΐα είχε ζήσει ο Μητροπολίτης Δέρκων και μέλος της Φιλικής Εταιρείας Γρηγόριος, που απαγχονίστηκε από τους Τούρκους στις 3 Ιουνίου 1821 στην Κωνσταντινούπολη. Ο Γάλλος περιηγητής αναφέρεται σε ζωντανούς και δραστήριους ανθρώπους, στο χάνι του Σαΐτ Αγά που βρίσκεται στην Κάτω Αχαΐα και στο λιμάνι των Αλυκών, όπου είδε πλοίο να φορτώνει καυσόξυλα για τη Μάλτα. Ο σημαντικότερος οικισμός είναι η Επάνω Αχαΐα, ενώ στην Κάτω Αχαΐα καταγράφονται 30 καλύβες.

-Η πιο γνωστή χρονικά στιγμή για τα γεγονότα της Επανάστασης στη Δυτική Αχαΐα είναι αναμφίβολα ο Φεβρουάριος του 1822. Παρά τις αντιδράσεις των αχαιών προκρίτων, ο Κολοκοτρώνης καταφθάνει για να διευθύνει τις επιχειρήσεις στην πολιορκία της Πάτρας, αφού μετά την άλωση της Τριπολιτσάς έχει χριστεί αρχιστράτηγος του Αγώνα στην Πελοπόννησο. Η Χαλανδρίτσα και η Κάτω Αχαΐα (Αχαγιά) αποτελούν τα ιδανικά σημεία για την ευρεία στρατοπέδευση και λειτουργούν ως ορμητήρια προς την Πάτρα. Συνολικά και στα δύο σημεία στρατοπέδευσαν γύρω στους 10.000 άνδρες, ενώ στην εκστρατεία στις αρχές Μαρτίου συμμετείχαν, σύμφωνα με τον Σπυρίδωνα Τρικούπη, 6.300 πολεμιστές, με τους Ελληνες αγωνιστές να επιστρέφουν μετά το τέλος των μαχών στην Αχαγιά. Επίσης, στις 25 Φεβρουαρίου έχει καταγραφεί η αποβίβαση στην Κάτω Αχαΐα 6.000 ανδρών του οθωμανικού στόλου, γιατί δεν μπορούσαν να προσεγγίσει στην Πάτρα.

-Η περιοχή καθ’ όλη τη διάρκεια της Επανάστασης θα λειτουργήσει ως κέντρο ανεφοδιασμού των επαναστατών και «γέφυρα» σωτηρίας τους προς τα Επτάνησα, ενώ θα παίξει ρόλο στις επιτυχημένες προσπάθειες του σπασίματος του αποκλεισμού του Μεσολογγίου, αφού γεωγραφικά βρίσκεται ακριβώς απέναντι. Στις 26 και 27 Αυγούστου 1827 θα λάβει χώρα και η σημαντική μάχη της Καυκαριάς, στα όρια με τη Δυτική Αχαΐα, με κύρια τη συμβολή και συμμετοχή των Μαζαρακιωτών, που πλέον οι απόγονοί τους ζουν στο Κάτω Μαζαράκι. Στα 1828, με την απελευθέρωση της περιοχής, η Κάτω Αχαΐα, που θα αναδειχθεί στο διοικητικό, εμπορικό και αγροτικό κέντρο της περιοχής, περιλαμβάνει πια πληθυσμό 40 οικογενειών.

Το «Τραύμα»

Οπως συνέβη και σε άλλες επαναστατημένες περιοχές, δεν είναι όλες οι στιγμές του Αγώνα γραμμένες με κλέος. Στη Δυτική Αχαΐα το «τραύμα» που επηρέασε την περιοχή, ακόμη και τις σχέσεις μεταξύ χωριών, είναι το προσκύνημα στον Ιμπραήμ τού μέχρι τότε ήρωα της Επανάστασης Δημήτρη Νενέκου. Ο Νενέκος ήταν πρωτοπαλλήκαρο της οικογένειας Κανακάρη-Ρούφου, που είχε ερείσματα στην περιοχή της Δυτικής Αχαΐας, ο οποίος στα 1827 πέρασε στο στρατόπεδο του Ιμπραήμ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Μπενιζέλος Ρούφος, σύμφωνα με νεότερες έρευνες, υπερασπίστηκε τον Νενέκο, ώστε ο Κολοκοτρώνης να πάρει πίσω την επικήρυξή του με θάνατο, που τελικά εκτέλεσε ο Σαγιάς. Το όνομα του Νενέκου χρησιμοποιείται στη λαϊκή γλώσσα αλλά και σε γραπτά κείμενα για να χαρακτηριστεί κάποιος που δείλιασε ή πρόδωσε. Ωστόσο, το φαινόμενο αυτό δεν ήταν σπάνιο κατά τη διάρκεια της Επανάστασης.

Το παρόν κείμενο στηρίχθηκε:

  • Στις σημειώσεις μου από τις παρεμβάσεις που έγιναν στην εκδήλωση του Δήμου Δυτικής Αχαΐας για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση με ομιλητές τους κ.κ. Παπαγιαννόπουλο Κώστα, Μόσχο Γιάννη, Αθανασόπουλο Τάσο και Δημήτρη Μπαχάρα.

  • Στα βιβλία:
    1. Pouqueville, F.C.H.L. 1820. Voyage dans la Grèce, t. 3. Paris: Firmin Didot, père et fils.
    2. Παναγιώτης Καράμπελας, Δυτική Αχαΐα, Ιστορία και Ζωή, Κέντρο Ανάπτυξης Δυτικής Αχαΐας, 1995.
    3. Μπαχάρας Δημήτρης, Αρχοντικές οικογένειες της Πελοποννήσου – Η οικογένεια Κανακάρη-Ρούφου, από την Επανάσταση του 1821 στη Δικτατορία των Συνταγματαρχών.
    4. Παπαγιαννόπουλος Κώστας – Σιμώνη Ελένη (επιμ.), «Ν’ αρμενίσουν τα καράβια τ’ Αλυκιώτικα», στο Αλάτι στην Αλιεία – Οικονομία και Κατοίκηση στις Αλυκές Δυτικής Αχαΐας Ινστιτούτο Τοπικής Ιστορίας, Δήμος Δυτικής Αχαΐας, 2020
    5. Σπυρίδων Τρικούπης, Ιστορία της Ελληνικής Επανάστασης, Από την Εισβολή του Ομέρ Βρυώνη στην Αττική ως την Πρώτη Πολιορκία του Μεσολογγίου, τ. 2, Εκδοτικός Οργανισμός Λιβάνη, 1993.

ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΒΕΡΓΑΝΕΛΑΚΗ

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ