Η βία στην μικροκοινωνία του σχολείου

Πελοπόννησος Newsroom

Η 6η Μαρτίου έχει οριστεί από το υπουργείο Παιδείας ως μέρα κατά της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού («school bullying»).  Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.
Ενας περισσότερο αναλυτικός ορισμός για τη σχολική βία και τον εκφοβισμό είναι της ψυχιάτρου παιδιών και εφήβων Κωνσταντοπούλου Φρίντας και ορίζει: «Σχολικός εκφοβισμός ή bullying, όπως συχνά αναφέρεται, ορίζεται η εσκεμμένη και επαναλαμβανόμενη βία, (σωματική, λεκτική, ψυχολογική), με σκοπό την πρόκληση σωματικού ή ψυχικού πόνου σε μαθητές, από έναν ή περισσότερους συμμαθητές τους. Τα περιστατικά αναφέρονται εντός, εκτός του σχολικού πλαισίου ή τα τελευταία χρόνια ευρέως και μέσω του Διαδικτύου. Πιο συγκεκριμένα, ο εκφοβισμός συμπεριλαμβάνει σωματική βία, απειλές, εκβιασμούς, διάδοση φημών, σαρκαστικά παρατσούκλια, αποκλεισμό από σχολικές και κοινωνικές δραστηριότητες, σεξουαλική παρενόχληση, βιντεοσκόπηση ιδιωτικών στιγμών, κλοπή και καταστροφή αντικειμένων του θύματος».

Πολλοί θεωρούν ότι η βία και ο εκφοβισμός, ή το Bullying όπως ακούγεται στην ξενόγλωσση εκδοχή του  στο σχολείο, είναι μια σύγχρονη μάστιγα στα σχολειά μας. Αυτό όμως δεν είναι πραγματικότητα. Αρκετοί από τους μεγαλύτερους σήμερα θα θυμούνται ιστορίες από τα μαθητικά τους χρόνια, περασμένων δεκαετιών, που παραπέμπουν σε εκβιαστικές και εκφοβιστικές καταστάσεις στο σχολείο. Επίσης αναφορά σε σχετικό περιστατικό  γίνεται στο έργο του  Νίκου Καζαντζάκη «Αναφορά στον Γκρέκο», το τελευταίο έργο του μεγάλου Ελληνα συγγραφέα, που άρχισε να γράφεται το φθινόπωρο του 1956.  Ομως παρά το γεγονός  ότι οι έρευνες δείχνουν μείωση των ποσοστών των εφήβων που γίνονται αποδέκτες βίαιης συμπεριφοράς και εκφοβισμού, το φαινόμενο έχει πάρει αρκετά μεγάλες διαστάσεις τα τελευταία χρόνια, με ιδιαίτερη έμφαση στον διαδικτυακό εκφοβισμό (αγγλικά: Cyberbullying), στην ηλεκτρονική δηλαδή βία και εκφοβισμό.  

Αναζητώντας πληροφορίες στη σχετική επιστημονική βιβλιογραφία, η οποία έχει μεγάλο εύρος, δεν μπορεί κάποιας εύκολα να βρει μια  συνοπτική και κοινά αποδεκτή θεώρηση που να εστιάζει στις αιτίες του φαινομένου. Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνείες που έχουν προκύψει μέσα από διαφορετικές έρευνες, σε διαφορετικές εποχές, σε διαφορετικές πολιτισμικές και κοινωνικές συνθήκες. Σταχυολογώντας κάποιες από αυτές προκύπτει ότι στις βασικές αιτίες, ως αφετηρίες του προβλήματος για την εκδήλωσή του, εκτός από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας των παιδιών, εξαρτάται και από:

Την οικογένεια

Το στενό και το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον

Το σχολικό περιβάλλον

Την παρέα ή την ομάδα των συνομήλικων-συμμαθητών

Κοινή διαπίστωση είναι ότι το πρόβλημα της βίας και του εκφοβισμού στα σχολεία είναι περισσότερο πολυσύνθετο από ότι ήταν στο παρελθόν, αλλά και με διάσπαρτες και πολλαπλές εστίες-αφετηρίες αιτιών. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία, οι αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις μας, οι διαφορετικές οπτικές στις αρχές και τις αξίες μας, η αλλαγή του τρόπου λειτουργίας της οικογένειας ως πρωτεύοντα πυρήνα παιδείας και εκπαίδευσης των παιδιών και πολλές αλλαγές ή και διαφορετικές προσεγγίσεις στο σύγχρονο κοινωνικό μοντέλο, καθιστούν το πρόβλημα μεγαλύτερο και την αντιμετώπισή του δυσκολότερη.

Η καθημερινή και αδιάλειπτη επικοινωνία των γονιών κατά βάση και των δασκάλων επικουρικά με τα παιδιά, θα βοηθήσει να αντιληφθούν άμεσα την αλλαγή στη συμπεριφορά ενός παιδιού και αυτό μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά σημαντικό. Αυτή η αλλαγή συμπεριφοράς, μπορεί να γίνει αντιληπτή και από το παιδί θύμα αλλά και από το παιδί θύτη. Και θα πρέπει οι γονείς και των δύο πλευρών να βοηθήσουν ουσιαστικά, χωρίς εκδικητική στάση στηρίζοντας με ηρεμία το παιδί θύμα από τη μια πλευρά, αλλά και το παιδί θύτη να αντιμετωπίσει τα προσωπικά «γιατί» του. Σημαντικό όμως ρόλο στο πρόβλημα έχουν να διαδραματίσουν οι επίσημοι θεσμοί του κράτους για την κατανόηση και την αποδοχή της διαφορετικότητας των ανθρώπων. Τέλος όλοι εμείς οι «μεγάλοι» δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι αφού το σχολείο αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας, η στάση μας και η συμπεριφορά μας στην κοινωνία των μεγάλων θα μεταφερθεί και στην μικρογραφία της: στο σχολείο

* Ο Βασίλειος Νικ. Σπανός είναι διευθυντής ΓΕΛ Καλαβρύτων

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω