«Ιφιγένεια» συναισθηματικής έντασης

Χριστίνα Κόκκοτα

Με την απόλυτη ανταπόκριση του κοινού -όχι μόνο αριθμητικά αλλά και συγκινησιακά- συναντήθηκε η «Ιφιγένεια εν Ταύροις», σε σκηνοθετική ανάγνωση του Γιώργου Νανούρη, κατά το τελευταίο τριήμερο στο Θέατρο της Επιδαύρου. 14.500 θεατές συνέρευσαν στο θέατρο του Πολυκλείτου για να παρακολουθήσουν την παράσταση. Ενας αριθμός υψηλού συμβολισμού για τη δίψα επανένωσης του κοινού με το θέατρο, της σκηνής με το κοίλον, μετά την περιπέτεια της σχέσης τους, που επέβαλε η πανδημία.
Διόλου τυχαία ο Ευριπίδης συνθέτει την τραγωδία του (414/412 π.Χ.) σε μια κρίσιμη περίοδο, που συμπίπτει με την τραγική περιπέτεια της Αθήνας στη Σικελία, αναδεικνύοντας το νόστο ως κυρίαρχο θέμα, που θα προκαλούσε εύλογα έντονη συγκινησιακή φόρτιση στο κοινό της εποχής του, το τόσο ταλαιπωρημένο από την απουσία και την απώλεια αγαπημένων προσώπων.
Ο καημός του τραγικού ποιητή για τον γυρισμό χιλιάδων Αθηναίων στρατιωτών, που η ιστορικά και ηθικά αδικαίωτη εκστρατεία εγκλώβισε στην ξενιτειά, πιστοποιείται στο πρόσωπο της εξόριστης ηρωίδας του Ιφιγένειας στη χώρα των Ταύρων, στη σύνθεση του Χορού της τραγωδίας από εξόριστες Ελληνίδες, που διατηρούν άσβεστο τον πόθο της νοσταλγίας για την πατρίδα αλλά και στην εμφαντική αναφορά του –τρεις τουλάχιστον φορές– στη σημασία της ανδρικής απουσίας από το σπίτι.
Ωστόσο φαίνεται πως δεν είναι μόνο το «νόστιμον ήμαρ» ούτε μόνο οι αξίες της αδελφικής αγάπης στο δίδυμο Ιφιγένειας-Ορέστη και της φιλίας στο πρόσωπο του Πυλάδη, που ενδιαφέρουν τον ποιητή στην «Ιφιγένεια εν Ταύροις». Είναι και το θέμα της αντιμετώπισης του ξένου σε μιαν άλλη χώρα και του εξαναγκασμού του σε αποδοχή αλλότριων προς την πολιτιστική του παράδοση ηθών και εθίμων, εφόσον μια ελληνίδα, η ομώνυμη ηρωίδα, υποχρεώνεται στην τελετουργική απόδοση βαρβαρικών συνηθειών – και μάλιστα τόσο πρώιμα και προφητικά. Ειρήσθω εν παρόδω ότι με την απαράμιλλη διαλεκτική του, ο Ευριπίδης αντιστρέφει το θέμα στην «Μήδεια», θέτοντας στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του την αντιμετώπιση μιας «βάρβαρης» στην Ελλάδα.
Παρά το γεγονός ότι η τραγικωμωδία προσφέρεται σε διαφορετικές σκηνοθετικές αναγνώσεις, ο Γιώργος Νανούρης, που δοκιμάστηκε για πρώτη φορά στον στίβο της Επιδαύρου, έχοντας στη διάθεσή του ένα επιτελείο ηθοποιών – προϊόν δημιουργικής όσμωσης και γόνιμης συνεργασίας μαζί του κατά το παρελθόν (με τη Λένα Παπαληγούρα στον μακρόβιο μονόλογο «Κατερίνα», με τη Χαρούλα Αλεξίου στο βιογραφικό «Χειρόγραφο») – επέλεξε να επενδύσει στο συγκινησιακό κεφάλαιο του δράματος.
Αποφασισμένος να μην καινοτομήσει, όπως συνηθίζεται -κατά δήλωσή του «το πιο μοντέρνο πράγμα σήμερα στο θέατρο είναι μια κανονική παράσταση, στην οποία πρωταγωνιστής είναι το έργο και ο ποιητής»- κατέθεσε μια καθαρά κλασικότροπη παράσταση συναισθηματικής έντασης και ανθρώπινης κλίμακας με μέτρο και σύνεση. Εστιάζοντας στην αναγνώριση των δύο αδελφών και στον αγώνα τους για επιβίωση σε μια εχθρική για τους ξένους χώρα, κατάφερε να προκαλέσει γνήσια συγκίνηση στους θεατές και να αποσπάσει δικαιωματικά το θερμό τους χειροκρότημα ως ανταμοιβή.
Στο συγκινησιακά φορτισμένο παραστασιακό αποτέλεσμα συνέβαλαν όλα τα επίπεδα της παράστασης, από την ερμηνεία των ρόλων έως το ηχητικό και φωτιστικό της περιβάλλον. Η ζεστασιά και η ανθρωπιά της Λένας Παπαληγούρα ως Ιφιγένειας, παρά «το ιερατικό και τελετουργικό» του ρόλου, και ο καλοδεχούμενος παρορμητισμός του Μιχάλη Σαράντη ως Ορέστη. Η βασιλική αυστηρότητα του έμπειρου στο αρχαίο δράμα Νίκου Ψαρρά στον ρόλο του Θόαντα και η λαγαρότητα της ρήσης του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη ως Αγγελιαφόρου. Η φιλότητα του Προμηθέα Αλειφερόπουλου στον ρόλο του Πυλάδη και η τελετουργική παρουσία της Κίττυ Παϊτατζίδου ως κορυφαίας του Χορού: Ολες οι ερμηνευτικές αποδόσεις συντονισμένες στην υπηρεσία των σκηνοθετικών προθέσεων.
Στα high-lights της παράστασης η κομβικής σημασίας για την πλοκή σκηνή της αναγνώρισης των δύο χαμένων αδελφών, μέσα από μια παρατεταμένη ένωση των σωμάτων τους και η απρόσμενη εμφάνιση στο φινάλε της Χαρούλας Αλεξίου ως «από μηχανής θεάς» Αθηνάς, ρόλου σύντομου αλλά σημαντικού, που λύνει το μίτο της υπόθεσης, οδηγώντας τα πράγματα σε ευτυχές τέλος.
Στην πολυαναμενόμενη παράσταση θα επανέλθω, όταν το συγκινητικό παρθενικό βάπτισμα του Γιώργου Νανούρη στην Επίδαυρο φιλοξενηθεί μετά από λίγες μέρες (20-21/7) στην πόλη μας και η εικόνα γι’ αυτήν αποτελέσει συλλογική εμπειρία του θεατρόφιλου κοινού της.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News