Μεταξύ νερού και γης

Κωνσταντίνος Μάγνης

Δεν σας έχουμε πιθανούς να γνωρίζετε τι είναι ο μπότζος. Μάλλον έχετε ακουστά το στραβόξυλο, αλλά δεν θα γνωρίζετε το συνώνυμό του. Να το πάρει το ποτάμι: Είναι το μπρατσόλι. Κι αν δεν ξέρετε αυτά, μάλλον θα αγνοείτε και το σύστημα αυτόματου ποντελαρίσματος που πρόκειται βέβαια  για κάναβο ξύλινων υποστηλωμάτων, ούτε το άνω ταμπάνι, το βροντάλι, τον μπαμπά, την αντερίδα. Και στοιχηματίζουμε ότι δεν έχετε και μεγάλη ιδέα τι είναι η σοάντσα. Σας διαβεβαιώνουμε, αν και μάλλον δεν θα χρειαζόταν, ότι ούτε εμείς είχαμε την παραμικρή ιδέα, και παρ’ όλη την επαφή μας με τους όρους αυτούς, ελαφρά μόνο φωτιστήκαμε. Πρόκειται, τέλος πάντων, για τεχνικά μαραφέτια, εργαλεία και συστήματα που χρησιμοποιούνται στη δόμηση. Τους αντιγράψαμε από την «Ευρηματική Αντισεισμική Κατασκευή των κτιρίων της Νήσου Λευκάδας», μια μελέτη της αρχιτέκτονος και πολεοδόμου Χαράς Παπαδάτου- Γιαννοπούλου, λευκαδίτικης καταγωγής συμπολίτισσας που δεν απαρνήθηκε, πρώτον, την καταγωγή της, και, δεύτερον, το πολυτονικό σύστημα. Επιμένει και στα δύο με απόλυτη συνέπεια.

Το νέο βιβλίο της κ. Παπαδάτου- Γιαννοπούλου είναι μια εξειδικευμένη ιστοριογραφία και ως επί το πλείστον αφορά τεχνοκράτες και μελετητές που ασχολούνται με τις διαχρονικές και τις σημερινές τεχνικές της δόμησης. Οποιοσδήποτε άλλος δεν θα μπορέσει να παρακολουθήσει το περιεχόμενο, αλλά αν επιμείνει, θα καταλάβει την ουσία.

Η περίπτωση της Λευκάδας, ένας τόπος που λόγω γεωμορφολογικών ιδιαιτεροτήτων («ένα περιβάλλον μεταξύ νερού και γης, σε ένα έδαφος χαλαρό», σημειώνει σχεδόν ποιητικά η συγγραφέας) μπορεί να είναι μοναδική ως ιδιοσυστασία, αλλά αποτελεί μια από τις άπειρες εκδοχές των απαιτήσεων που εγείρει η φύση και η ταυτότητα του τοπίου έναντι στον άνθρωπο ως τεχνίτη, βιοπαλαιστή, νοικοκύρη, στην προσπάθειά του να ριζώσει, να επιβιώσει, να δημιουργήσει, να αντλήσει πόρους από το φυσικό κεφάλαιο και την ατομική του επιτηδειότητα, να ασφαλίσει τον εαυτό του και το γένος του. Μια ατομική καπατσοσύνη που έρχεται να προσθέτει στη συλλογική παράδοση και σοφία. Το βιβλίο της κ. Παπαδάτου- Γιαννοπούλου παρακολουθεί με τη γνωστή της εγκυρότητα και μεθοδικότητα την εξέλιξη στην τεχνική της δόμησης από τα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια μέχρι τις μέρες μας: Πρωταγωνιστής είναι ο πολιτισμός και ο άνθρωπος, αλλά απουσιάζει κάποιος Ντα Βίντσι ή Μιχαήλ  Αγγελος. Αυτού του τύπου οι τεχνολογίες, πολλώ δε μάλλον σε μια χώρα ταπεινή, γυμνή από συστήματα διάχυσης πληροφορίας, δεν αναδεικνύουν σταρ. Οι μάστορες και οι πρωτομάστορες εκτιμώνται αλλά αποτυπώνονται ως ανώνυμοι  ήρωες  δημοτικών τραγουδιών, σαν θρύλοι- σύμβολα του σιναφιού τους και της τεράστιας σημασίας του ρόλου του για την κοινωνία και την ομάδα. Αυτό που μένει, και εξελίσσεται συνεχώς, με βάση την εμπειρία των προηγούμενων γενεών, την πρόοδο, την ανταλλαγή εμπειρίας, τη δοκιμή, τη συνεργασία, την αντιγραφή, είναι ένα συνεχώς εμπλουτιζόμενο και θωρακιζόμενο δομικό σύστημα, που αποτελεί θρίαμβο του ανθρώπινου μυαλού, της κοινωνικότητας, της ομαδικότητας και της ικανότητας του ανθρώπου ως κυττάρου και ως μέλους ενός ευρύτερου ιστού να παράγει και να παραδίδει πολιτισμό. Ο σεισμός, η πλημμύρα, η παγωνιά, τα αγέρια, λυσσομανούν και υπονομεύουν, αλλά ο άνθρωπος, κανονικός μέρμηγκας, με τα χέρια και τα εργαλεία του, μηχανεύεται μπότζους, μπρατσόλια και βροντάλια, αμύνεται, απαντά, εφευρίσκει, βελτιώνει. Και ο αιώνας προχωράει.

Η μελέτη της Χαράς Παπαδάτου- Γιαννοπούλου είναι ένας ύμνος στον πολιτισμό και την εξέλιξη που πηγάζουν από τη μνήμη, την εμπειρία, τη συνεργασία, την επικοινωνία με το παρελθόν και το μέλλον. Το ποντελάρισμα και τα βροντάλια δεν έχουν σημασία τόσο σαν τεχνικοί όροι όσο σαν κώδικες που αποτυπώνουν το μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης, ως ατομικό, συλλογικό, πολιτισμικό μέγεθος. Διαβάζοντας το βιβλίο, οι όροι σου μένουν σαν στίχοι του τραγουδιού της πορείας του ανθρώπου στο πέλαγος του χρόνου. Και τους σιγοσφυρίζεις, γιατί ξέρεις τι σου λένε: Σου μιλάνε για τη δική σου εμπειρία, τη δική σου τη δουλειά, τη δική σου μνήμη, γιατί καθένας μας είναι ένας μάστορας που σμιλεύει την ίδια τη μορφή του σαν σκιά στο γαλήνιο νερό.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω