Ψηλαλώνια, η «χρυσή εποχή»
Του Ντίνου Λασκαράτου¤
«Sic transit gloria mundi»
μτφρ. «Ετσι διαβαίνει η δόξα
του κόσμου.»
Λατινικό ρητό.
Αλήθεια, αναρωτηθήκατε ποτέ πώς θα ήταν τά Ψηλαλώνια σήμερα, αν στη νότια πλευρά τους είχε χτίσει ο βασιλιάς Γεώργιος ο Α’, ένα παλάτι;
Σιγά τώρα, θα μου πείτε, ανάκτορα στά Ψηλαλώνια;
Αλήθεια σας λέω. Ο Γεώργιος ο Α’ αγαπούσε την Πάτρα. Τήν ήξερε προσωπικά και την είχε επισκεφθεί αρκετές φορές, φιλοξενούμενος στο σπίτι του μεγαλεμπόρου Διονύσιου Φραγκόπουλου. Τό αρχοντικό του Φραγκόπουλου, επί των οδών Οθωνος-Αμαλίας, Πατρέως και Αγίου Ανδρέου, είχε χτιστεί το 1830. Ηταν ένα μικρό παλάτι στο οποίο λέγεται ότι είχε φιλοξενηθεί για τρείς μέρες το 1848, ο ανιψιός του Ναπολέοντα, λίγο πριν εκλεγεί πρόεδρος της Γαλλικής Δημοκρατίας, και γίνει κατόπιν το 1852, χωρίς εκλογές αυτή τη φορά, αυτοκράτορας, ως Ναπολέων ο Γ.’ Ας θεωρηθεί η ναπολεόντεια παρέκβαση, ως δείγμα της εμβέλειας των γνωριμιών και επαφών ενός πατρινού επιχειρηματία στά μέσα του 19ου αιώνα.
Ο βασιλιάς Γεώργιος αγαπούσε το περπάτημα, και περιδιαβάζοντας έκανε περίπατο με τον υπασπιστή του, ταγματάρχη στον βαθμό, και τον Φραγκόπουλο στα Ψηλαλώνια. Η πλατεία είχε πια πάρει την τελική της μορφή με το σχέδιο του 1882, μετά τα έργα ισοπέδωσης του χώρου το 1881, από τον δήμαρχο Μπενιζέλο Ρούφο.
Του άρεσαν πολύ του Γεωργίου τα Ψηλαλώνια. Στάθηκαν ο βασιλιάς με τον Φραγκόπουλο και τον υπασπιστή εκεί που είναι σήμερα το ηλιακό ρολόι, κι’ αγνάντευε ο Γεώργιος τη θέα προς τη θάλασσα και τ’ απέναντι βουνά.
-Ξέρετε Μεγαλειότατε, εδώ πού κοιτάτε ήταν άλλοτε τό αρχαίο λιμάνι της πόλης.
-Μα δεν νομίζω ότι η Πάτρα είχε ποτέ φυσικό λιμάνι κύριε Φραγκόπουλε.
-Εχετε δίκηο Μεγαλειότατε, γι’ αυτό και οι Ρωμαίοι κατασκεύασαν στη σημερινή θέση Τσιβδί, δύο παράλληλες προβλήτες στο άκρο των σημερινών οδών Τριών Ναυάρχων και Καλαβρύτων, οι οποίες αποτελούσαν την είσοδο τεχνητού (σκαμένου) λιμανιού, πού έφτανε μέχρι το τείχος των Υψηλών Αλωνίων, όπου υπήρχαν και σιδερένιοι κρίκοι γιά να δένουν τα πλοία.
-Τσιβδί; Τί όνομα είναι αυτό; Απόρησε ο βασιλιάς.
-Ηταν παλιά η εβραϊκή συνοικία πού λεγόταν έτσι, από το ελληνικό «κίβδος,» απ’ όπου το κίβδηλο και μεταφορικά η όχι αξιόπιστη συναλλαγή.
Συνηθισμένο σ’ αυτούς που κάνουν δουλειές να παραπλανούν ο ένας τον άλλον, όπως έλεγαν και οι βυζαντινοί* απάντησε ο Φραγκόπουλος.
-Βλέπω φιλομάθεια αντάξια φιλολόγου! είραξε τον Φραγκόπουλο ο βασιλιάς.
-Περιέργεια εμπόρου Μεγαλειότατε, είπε ο Φραγκόπουλος, πού μη ξέροντας από εθιμοτυπία έκανε δυο λάθη μαζί. Διόρθωσε ανοιχτά τον βασιλιά, και δεν τον άφησε να έχει την τελευταία λέξη.
Συνέχισαν έτσι οι τρεις τη βόλτα τους, σουλατσάροντας την νότια πλευρά της πλατείας. Στο σημείο που είναι σήμερα τα Goody’s, o βασιλιάς κοντοστάθηκε και έκανε μια χειρονομία δείχνοντας το μέρος, και κουνώντας το κεφάλι του επιδοκιμαστικά.
Στο φαγητό ο Γεώργιος πέταξε την κουβέντα ότι θα του άρεσε να αγοράσει οικόπεδο στα Ψηλαλώνια, και ο Φραγκόπουλος προθυμοποιήθηκε να ψάξει.
Να μη τα πολυλογούμε, τελικά ο Γεώργιος αγόρασε από την Εθνική Τράπεζα ένα (πρώην τουρκικό) περιβόλι εικοσιπέντε περίπου στρεμμάτων στη νότια πλευρά των «Υψηλών Αλωνίων», μεταξύ των οδών Μεσολογγίου και Βύρωνος [σημερινή οδός Τεμπονέρα], με προοπτική να χτίσει εκεί έπαυλη. Ας μην ξεχνάμε ότι η γυναίκα του Γεωργίου Ολγα, είχε πολύ μεγάλη προίκα ως ανιψιά του Τσάρου.
Δεν ήταν όμως της μοίρας γραφτό να μείνει η νότια πλευρά της πλατείας ένας κήπος με βασιλική έπαυλη. Ο Γεώργιος δολοφονήθηκε το 1913, ενώ περπατούσε, στην Θεσσαλονίκη. Ο Φραγκόπουλος δολοφονήθηκε κι’ αυτός, περπατώντας στην Πάτρα. Φαίνεται ότι το περπάτημα δεν κάνει πάντα καλό. Το οικόπεδο στα Ψηλαλώνια το κληρονόμησε ο γιός του Γεωργίου πρίγκιπας Χριστόφορος, πλούσιος λόγω γάμου του με μια πάμπλουτη Αμερικάνα, ο οποίος όμως αποφάσισε να το πουλήσει.
Πράγματι έτσι κι έγινε. Από τους αγοραστές του οικοπέδου ο Γκολφινόπουλος έχτισε το 1917 ένα ωραίο σπίτι, πού σώζεται σήμερα ευτυχώς, το κτίριο «Αλάμπρα.»
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1950, γύρω-γύρω στα Ψηλαλώνια, όλα τα σπίτια ήσαν δεν ήσαν καμιά δεκαριά. Σήμερα σώζονται τρείς κατοικίες της «χρυσής» εποχής της πλατείας. Του Γκολφινόπουλου στη νότια πλευρά, του Σκούρτα (1909) στην ανατολική, και του Βοΐλα (περίπου 1920) στο βορειοανατολικό άκρο της πλατείας. Ατυχώς όμως τά αρχιτεκτονικά αυτά διαμαντάκια όπως είναι σε διαφορετικά σημεία, δεν δημιουργούν στον θεατή την αίσθηση «αρχιτεκτονικού μετώπου».
Οι πολυκατοικίες στα Ψηλαλώνια μπορεί να βόλεψαν την λύση ενός στεγαστικού προβλήματος, αλλά με τι γενικότερο κόστος;
Τι κίνητρα θα μπορούσαν να είχαν δοθεί; Δεν ξέρω. Ισως είμαι ρομαντικός και σίγουρα άσχετος από πολεοδομία και τα σχετικά. Τί λέτε και σεις;
*Ελεύθερη μετάφραση του «Εξεστι τοις συμβαλλομένοις περιγράφειν αλλήλους».
*Ο Ντίνος Λασκαράτος είναι επ. δικηγόρος, συγγραφέας.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
