Σύμβαση και πάθος

Χριστίνα Κόκκοτα

Η πρόσληψη του έργου του Λόρκα στην Ελλάδα άρχισε το 1947, όταν ο Κάρολος Κουν, πρωτοπόρος στην εποχή του, παρουσίασε στο Θέατρο Τέχνης τον «Ματωμένο Γάμο» (Bodas de Sangre), με την αριστουργηματική μετάφραση του Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζηδάκι, με τη νεαρή Ελλη Λαμπέτη στον ρόλο της Νύφης. Εκτοτε τα έργα του γνώρισαν αλλεπάλληλες παρουσιάσεις από τις κρατικές σκηνές και τα ΔΗΠΕΘΕ της χώρας, από ιδιωτικούς θιάσους, ερασιτεχνικές θεατρικές ομάδες, ακόμα και από πειραματικές σκηνές.

Η μεγάλη απήχηση και αγάπη του ελληνικού κοινού για τον ισπανό ποιητή του θεάτρου οφείλεται κυρίως σε δύο λόγους: Στην ισπανική φλόγα της δραματουργίας του, που άγγιξε την ελληνική ψυχή και στη μελοποίησή του όχι μόνο από τις δύο μουσικές μας κορυφογραμμές -τον Θεοδωράκη και τον Χατζιδάκι- αλλά και από άλλους σημαντικούς συνθέτες (Λεοντή και Ξαρχάκο).

«Ζωγράφος της Ανδαλουσιανής ψυχής», σκιαγράφησε με αφειδώλευτο λυρισμό τον χαρακτήρα και την παράδοση, τα όνειρα και τις ελπίδες του ισπανικού λαού. Χαρακτηρισμός αρκετά στενόκαρδος, για να χωρέσει το έργο καθολικών αξιών, που έγραψε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Με επιρροές από το αρχαίο ελληνικό δράμα ο κορυφαίος Ισπανός δραματουργός κατέθεσε στην Ιστορία του Παγκόσμιου Θεάτρου ένα έργο που υπερβαίνει τη σφραγίδα του τόπου του, καθώς δομείται πάνω σε πανανθρώπινες έννοιες: Τη χαρά της ζωής, τη μοίρα, τον έρωτα, τον θάνατο.

Στο «Ματωμένο Γάμο» (1933), όπως και στα δύο άλλα έργα της τραγικής τριλογίας του -τη «Γέρμα» και «Το σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα»- το θέμα είναι κοινό: Η φωνή της καρδιάς και η επιταγή του ερωτικού ενστίκτου είναι πάνω από τον «νόμο του Θεού» και την ηθική των ανθρώπων. Σε αυτό το ακατανίκητο ερωτικό κάλεσμα υποτάσσεται η Νύφη του «Ματωμένου Γάμου» και επιχειρεί την απόδραση της από τη συμβατική τελετή του γάμου, μαζί με τον Λεονάρντο, αναζητώντας την ουσιαστική ισορροπία στην ικανοποίηση της φυσικής έλξης και στη λύτρωση από τα δεσμά των αυστηρών κοινωνικών συμβάσεων της εποχής.

Η φυγή, βέβαια, της ηρωίδας του Λόρκα και του αγαπημένου της μακριά, απ’ όσα συμπιέζουν το ερωτικό τους πάθος, δεν γίνεται χωρίς τίμημα. Τη χαρά της ζωής διαδέχεται η βία του θανάτου, που σφραγίζει την τελευταία πράξη του δράματος, καθώς οι δύο αντίπαλοι του «Ματωμένου γάμου», ο Γαμπρός και ο Λεονάρντο, χάνονται αλληλοσφαγμένοι. Η κάθαρση έρχεται μέσα από τη σκληρότητα του πάθους, του τρόμου και της βίας, αναζητήσεις, που παραπέμπουν στον τελετουργικό πρωτογονισμό του θεάτρου Σκληρότητος του Αντονέν Αρτώ. Ελπίδα για ανάσταση και λύτρωση στον Λόρκα δεν υπάρχει. Ο θάνατος ως κάθαρση είναι προτιμότερος από μία απροσδιόνυση ζωή.

Σημαντική συνεισφορά στην υπόθεση του αριστοτεχνικού έργου έχει και η μεταφυσική των στοιχείων της φύσης, τα οποία παρουσιάζονται από τον Λόρκα ως φωτεινές και αδυσώπητες δυνάμεις, που καθορίζουν τα γεγονότα, κρίνουν, δικάζουν και καταδικάζουν.

Πλούσια η παραστασιογραφία του «Ματωμένου Γάμου», ιδιαίτερα στην πρώτη Σκηνή της χώρας. Από την πλειάδα των παραστάσεων του Εθνικού, ανασύρω ενδεικτικά δύο: Αυτή του 1971 σε σκηνοθετική ανάγνωση του Αλέξη Μινωτή με την αξέχαστη Νίκη Τριανταφυλλίδη στον ρόλο της Νύφης και εκείνη του 1980, σκηνοθετημένη από τον Αλέξη Σολομό με τη Νόρα Βαλσάμη στον ίδιο ρόλο. Στο αριστούργημα του Λόρκα το Εθνικό επιστρέφει κατά την τρέχουσα σεζόν, με τη σκηνοθετική ματιά της Μαρίας Μαγκανάρη.

Η σκηνοθέτης, που τα τελευταία χρόνια έχει στρέψει το ενδιαφέρον της στη δημιουργική προσέγγιση των κλασικών του σύγχρονου θεάτρου, συναντά το έργο του Λόρκα με ανανεωτική διάθεση. Αξιοποιώντας τη νέα μετάφραση της Εφης Γιαννοπούλου και εκκινώντας από τον λόγο του ποιητή «τόσο καιρό κρυβόντουσαν ο ένας από τον άλλον, αλλά στο τέλος νίκησε το αίμα», στοχεύει να πάει το έργο ένα βήμα πιο πέρα από την έξαρση του έρωτα και το βάρος του αίματος και να εστιάσει στη γυναικεία απελευθέρωση, ξεπερνώντας κάθε επικαιρική διάσταση.

Σε λιγότερο από μια βδομάδα από σήμερα (19/2) ένα εκλεκτό επιτελείο ηθοποιών, μεταξύ των οποίων οι: Σύρμω Κεκέ, Μαρία Κεχαγιόγλου, Νικόλας Παπαγιάννης, Γιάννης Σαμσιάρης και Μαρία Σκουλά αναμένεται να συστήσουν στο κοινό για μια ακόμα φορά το Λορκιανό δράμα ανανεωμένο, στην κεντρική σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού (κτίριο Τσίλλερ).

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω