Θέατρο: Ο σωματοποιημένος λόγος

Χριστίνα Κόκκοτα

Οι μεγάλες σχολές και η θεατρική πρωτοπορία του 20ού αι. όχι μόνο δεν παραγκώνισαν τη γλώσσα του σώματος, αλλά αντίθετα την ανέδειξαν, την ενσωμάτωσαν στις τεχνικές τους και την δόξασαν.

Ο Μέγερχολντ, ριζοσπαστικός αναμορφωτής της θεατρικής τέχνης, θα εστιάσει το ενδιαφέρον του στις δυνατότητες του ανθρωπίνου σώματος, ανιχνεύοντας τη βιολογική δράση του μυϊκού και νευρικού συστήματος. Πρόκειται για την «βιο-μηχανή», που ως μέθοδος διερευνά την αντανάκλαση και την επίδραση που ασκούν πάνω στο σώμα και στην κίνησή του τα συναισθήματα του πόνου, του φόβου και της χαράς, έτσι ώστε τα αποτελέσματα της έρευνας να αποτελέσουν τις βάσεις για την κίνηση του ηθοποιού.

«Το θέατρο του 19ου αιώνα», σημειώνει, «ήταν ένα φλύαρο θέατρο όπου οι ηθοποιοί στρογγυλοκαθισμένοι σε πολυθρόνες και καναπέδες φλυαρούσαν αδιάκοπα και ατέλειωτα, σαν γραμμόφωνα που αλλάζουν δίσκους, σήμερα Πούσκιν αύριο Μολιέρος. Η διδασκαλία της βιο-μηχανής προορισμό έχει να ξαναδώσει στην ηθοποιό την χαμένη βιολογική του πλαστικότητα. Πρέπει να είναι ικανός να νιώθει κάθε στιγμή το κέντρο της βαρύτητάς του, τη σωματική του ισορροπία. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι ν’ ασκήσει και να τελειοποιήσει το μηχανισμό του κορμιού του».

Με μεγαλύτερη ένταση και πάθος επεδίωξε να αποκρυπτογραφήσει τα «άπαντα» του σώματος του ηθοποιού μια από τις πολυσυζητημένες θεατρικές προσωπικότητες του 20ού αι., ο Πολωνός Γιέρζι Γκροτόφσκι, δημιουργός του «φτωχού θεάτρου» του οποίου το θεατρικό Εργαστήρι έχει αναγνωρισθεί ως η αναμφισβήτητη avant-garde ομάδα του Παγκόσμιου Πειραματικού Θεάτρου.

Το σώμα ο ηθοποιός του ασκητικού θεάτρου καλείται όχι να το επιδείξει και να το εκθέσει αλλά να το εκμηδενίσει και να το κάψει, όχι να το πουλήσει αλλά να το θυσιάσει και ελευθερώνοντάς το από κάθε αντίσταση σ’ οποιαδήποτε ψυχική παρόρμηση, να το καταστήσει ικανό να εκφράσει ακόμη και τον πλέον ανεπαίσθητο ψυχικό κραδασμό, ακόμα και τα πλέον οριακά ορμέμφυτα.

Η απαίτηση του Γκροτόφσκι για ολοκληρωτικό ψυχο-σωματικό δόσιμο του ηθοποιού προϋποθέτει συστηματική και εξαντλητική σωματική άσκηση ώστε αυτός να αποκτήσει πλήρη συνείδηση και έλεγχο του σώματός του, διαδικασία, που κορυφώνεται με τη κατασκευή φυσικού προσωπείου με την χρησιμοποίηση των μυώνων του προσώπου.

Ο Πήτερ Μπρουκ, σκηνοθέτης του κόσμου, αποτιμώντας τη σχέση του με τον Πολωνό θεατράνθρωπο σημειώνει : «Η δουλειά του Γκροτόφσκι και η δουλειά η δική μας έχει παράλληλους αλλά και κοινά σημεία. Μέσα απ’ αυτά τα κοινά σημεία, μέσα από την αμοιβαία συμπάθεια και την εκτίμηση, ταυτιστήκαμε».

Στην Ελλάδα ο σκηνοθέτης που επηρεάσθηκε από την μέθοδο Γκροτόφσκι είναι ο Θόδωρος Τερζόπουλος. Εισηγητής της «βιοδυναμικής του σώματος» ενστερνίσθηκε τον σωματοποιημένο λόγο και διερεύνησε τις πηγές της σωματικής ενέργειας του ηθοποιού, εφαρμόζοντας με συνέπεια τις απόψεις του.

Οσες μέθοδοι προώθησαν τη γλώσσα του σώματος στη θεατρική πρακτική επικρίθηκαν από τους θιασώτες της άποψης «Εν αρχή ην ο λόγος». Στην ουσία πρόκειται για μια μετατόπιση, του επικοινωνιακού φορέα από τον λόγο στη σωματική γλώσσα, η οποία στις σύγχρονες πολυσυλλεκτικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες μπορεί να διασφαλίσει μία μεγαλύτερη διείσδυση στο θεατρόφιλο κοινό, αίροντας τα γλωσσικά στεγανά και τα πολιτισμικά σύνορα, που στήνουν φραγμούς ανάμεσα στους ανθρώπους.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω