Cha 1107-7626: Ο «πλανήτης-αποστάτης» που γεννιέται μόνος του στο σκοτάδι του διαστήματος ΒΙΝΤΕΟ

Μια σπάνια κοσμική ανακάλυψη αποκαλύπτει τα μυστικά των πλανητών-«παριών»: ο Cha 1107-7626, ένας νεαρός πλανήτης που σχηματίζεται χωρίς άστρο, απορροφά το περιβάλλον υλικό με ασύλληπτο ρυθμό, προσφέροντας νέα δεδομένα για την εξέλιξη των ουράνιων σωμάτων πέρα από το ηλιακό μας σύστημα.

Cha 1107-7626: Ο «πλανήτης-αποστάτης» που γεννιέται μόνος του στο σκοτάδι του διαστήματος ΒΙΝΤΕΟ

Όπως η Γη περιστρέφεται γύρω από τον Ήλιο, έτσι και οι περισσότεροι πλανήτες που έχουν εντοπιστεί έξω από το ηλιακό μας σύστημα κινούνται σε τροχιά γύρω από κάποιο άστρο. Ωστόσο, υπάρχουν και εκείνοι που περιπλανιούνται μόνοι στο σκοτάδι του διαστήματος, χωρίς να έλκονται από κανέναν ήλιο. Αυτοί οι μοναχικοί κόσμοι είναι γνωστοί ως πλανήτες-αποστάτες ή «παρίες».

Η προέλευσή τους παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της αστροφυσικής. Ωστόσο, οι επιστήμονες κατέγραψαν πρόσφατα ένα εντυπωσιακό παράδειγμα: έναν πλανήτη-αποστάτη στα πρώτα του στάδια, που απορροφά το γύρω του υλικό με πρωτοφανή ένταση, προσφέροντας νέα στοιχεία για το πώς γεννιούνται τέτοια ουράνια σώματα.

Ο πλανήτης ονομάζεται Cha 1107-7626 και έχει μάζα πέντε έως δέκα φορές μεγαλύτερη από του Δία. Παρατηρήθηκε σε φάση ταχείας ανάπτυξης, βυθισμένος σε έναν δίσκο αερίου και σκόνης — όπως ακριβώς τα νεαρά άστρα. Σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Astrophysical Journal Letters, το σώμα απορροφούσε υλικό με ρυθμό έξι δισεκατομμυρίων τόνων το δευτερόλεπτο, ρυθμό οκτώ φορές ταχύτερο από ό,τι μερικούς μήνες νωρίτερα.

«Η έκρηξη που παρατηρήσαμε είναι εντυπωσιακή, καθώς θυμίζει τις πιο έντονες φάσεις ανάπτυξης που έχουμε δει σε νεαρά άστρα», δήλωσε ο Βίκτορ Αλμέντρος-Αμπάντ, αστρονόμος του Αστεροσκοπείου INAF στο Παλέρμο της Ιταλίας και επικεφαλής της έρευνας. «Αυτό μας δείχνει πως οι ίδιες φυσικές διεργασίες που γεννούν τα αστέρια μπορούν να εκδηλωθούν και σε πλανητικό επίπεδο».

Ένα εξαιρετικά νεαρό ουράνιο σώμα

Ο Cha 1107-7626 εκτιμάται ότι είναι μόλις ενός έως δύο εκατομμυρίων ετών, γεγονός που τον καθιστά ένα από τα νεότερα γνωστά αντικείμενα στο σύμπαν. Οι ερευνητές θεωρούν ότι βρίσκεται στα τελικά στάδια του σχηματισμού του και δεν θα αυξήσει σημαντικά τη μάζα του.

Η ομάδα του Αλμέντρος-Αμπάντ υποστηρίζει πως διαθέτει ισχυρά μαγνητικά πεδία, τα οποία κατευθύνουν το υλικό από τον δίσκο σκόνης απευθείας προς τον πυρήνα του — μια διαδικασία που μέχρι σήμερα είχε παρατηρηθεί μόνο σε αστρικούς σχηματισμούς.

Η ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε με τη βοήθεια του Very Large Telescope (VLT) του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου, στη Χιλή. Ο πλανήτης βρίσκεται 620 έτη φωτός από τη Γη, στον αστερισμό του Χαμαιλέοντα — μια απόσταση που αντιστοιχεί σε περίπου 9,5 τρισεκατομμύρια χιλιόμετρα ανά έτος φωτός.

Πλανήτες χωρίς ήλιο

Οι λεγόμενοι πλανήτες-αποστάτες ή free-floating planets είναι σώματα με μάζα αρκετές φορές μεγαλύτερη από του Δία, τα οποία δεν περιφέρονται γύρω από κάποιο άστρο. Αντίθετα, περιπλανώνται μόνα μέσα στο διαστρικό κενό, ψυχροί και αόρατοι, με μόνη πηγή ενέργειας τα εσωτερικά τους αποθέματα θερμότητας.

Αν και ο Cha 1107-7626 φαίνεται να σχηματίζεται με τρόπο όμοιο με των άστρων, δεν διαθέτει τη μάζα που απαιτείται για πυρηνική σύντηξη υδρογόνου στον πυρήνα του — τη διαδικασία που κάνει τα αστέρια να λάμπουν. Έτσι, μένει για πάντα στο κατώφλι της αστρικής ύπαρξης, ένα σκοτεινό απομεινάρι της δημιουργίας που δεν πρόλαβε ποτέ να γίνει άστρο.