Όταν τα Χριστούγεννα γίνονται πολιτικό όπλο: Πώς η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά τα μετατρέπει σε πεδίο «πολιτισμικού πολέμου»
Από το σύνθημα «Καλά Χριστούγεννα» μέχρι τα χριστουγεννιάτικα φεστιβάλ με πολιτικό πρόσημο, τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη επιχειρούν να οικειοποιηθούν τις γιορτές, παρουσιάζοντάς τες ως σύμβολο ενός χριστιανικού πολιτισμού που –όπως υποστηρίζουν– απειλείται.
Τα Χριστούγεννα, μια κατεξοχήν οικογενειακή και θρησκευτική γιορτή, μετατρέπονται τα τελευταία χρόνια σε πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, καθώς ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα τα εντάσσουν στον λόγο τους ως σύμβολο «πολιτισμικής άμυνας» απέναντι σε μια υποτιθέμενα εχθρική, κοσμική και «αφυπνισμένη» Αριστερά.
Η ρητορική αυτή δεν είναι καινούργια. Αντλεί έμπνευση από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον διαβόητο «πόλεμο κατά των Χριστουγέννων», αφήγημα που καλλιεργήθηκε επί χρόνια από το Fox News. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι «επαναφέρει» τη φράση «Καλά Χριστούγεννα», παρουσιάζοντάς την ως πράξη αντίστασης στην πολιτική ορθότητα.
Από την Αμερική στην Ευρώπη
Το αφήγημα αυτό έχει πλέον υιοθετηθεί και από ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα, τα οποία παραδοσιακά επικεντρώνονταν στη μετανάστευση ή στη δημόσια ασφάλεια. Τα Χριστούγεννα αναδεικνύονται τώρα σε «τελευταίο πεδίο μάχης» ενός ευρύτερου πολιτισμικού αγώνα.
Στην Ιταλία, η πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι έχει θέσει την υπεράσπιση των χριστουγεννιάτικων παραδόσεων στο κέντρο της πολιτικής της ταυτότητας. Έχει καταγγείλει «ιδεολογικές» προσπάθειες αποδυνάμωσης των εορτών, υπερασπιζόμενη δημόσια τις σκηνές της Γέννησης και υποστηρίζοντας ότι τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν τις αξίες τους πέρα από τα δώρα και το φαγητό. Φέτος, μάλιστα, ανακοίνωσε ότι απέχει από το αλκοόλ μέχρι τα Χριστούγεννα, προβάλλοντας ένα προφίλ πνευματικότητας και παράδοσης.
Αντίστοιχες κινήσεις καταγράφονται στη Γαλλία, όπου το Εθνικό Ράλι, αλλά και στην Ισπανία με το Vox, αντιδρούν σε ουδέτερες γιορτινές εκφράσεις και στηρίζουν την παρουσία θρησκευτικών συμβόλων στα δημαρχεία. Στη Γερμανία, η Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) προειδοποιεί ότι οι χριστουγεννιάτικες αγορές «χάνουν τον γερμανικό χαρακτήρα τους», ενισχύοντας συχνά αφηγήσεις παραπληροφόρησης περί εκτόπισης των χριστιανικών παραδόσεων.
Το χριστουγεννιάτικο θέαμα της πολιτικής
Το κόμμα της Μελόνι, Αδέλφια της Ιταλίας, έχει μετατρέψει το μήνυμα σε θεαματικό γεγονός. Κάθε Δεκέμβριο διοργανώνει το πολιτικό φεστιβάλ Atreyu, με χριστουγεννιάτικο σκηνικό, Άγιο Βασίλη, παγοδρόμιο και ένα τεράστιο δέντρο στα χρώματα της ιταλικής σημαίας, πλέον μπροστά στο εμβληματικό Καστέλ ντελ’ Άντζελο.
Το φεστιβάλ προσελκύει οικογένειες και τουρίστες, πολλοί εκ των οποίων –όπως παραδέχονται– μπαίνουν στον χώρο λόγω της μουσικής και των φώτων, συνειδητοποιώντας εκ των υστέρων ότι πρόκειται για πολιτική εκδήλωση.
Ο «πολιτισμικός χριστιανισμός»
Για τα στελέχη των κομμάτων, το μήνυμα είναι σαφές: οι παραδόσεις παρουσιάζονται ως «ρίζες» που πρέπει να υπερασπιστούν. Ωστόσο, η θρησκευτική πίστη φαίνεται συχνά δευτερεύουσα. Πολλοί ηγέτες αυτών των κινημάτων δεν είναι ιδιαίτερα ευσεβείς και μόνο μειοψηφία των ψηφοφόρων τους είναι ενεργοί χριστιανοί.
Όπως εξηγεί ο Ντανιέλε Αλμπερτάτσι, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σάρρεϋ, ο χριστιανισμός λειτουργεί πλέον κυρίως ως πολιτισμικό σύμβολο. Ένας τρόπος χάραξης ορίων ανάμεσα στο «εμείς» και το «αυτοί», ιδιαίτερα μετά το 2010 και τις ισλαμιστικές επιθέσεις στην Ευρώπη, που παρουσιάστηκαν ως σύγκρουση πολιτισμών.
Παράδοση, νοσταλγία και πολιτική
Η στρατηγική αυτή αξιοποιεί και την αμηχανία της Αριστεράς απέναντι στη θρησκεία στον δημόσιο χώρο. Η χρήση όρων όπως «εορταστική περίοδος» από ευρωπαϊκούς θεσμούς και προοδευτικά κόμματα ερμηνεύεται από την ακροδεξιά ως πολιτισμική υποχώρηση. Στην Ιταλία, δεξιά κόμματα επιτέθηκαν φέτος σε σχολεία που αφαίρεσαν θρησκευτικές αναφορές από χριστουγεννιάτικα τραγούδια, ενώ στη Γένοβα η απόφαση της δημάρχου να μην εκτεθεί σκηνή της Γέννησης πυροδότησε σφοδρές αντιδράσεις.
Παρά το γεγονός ότι πολλές χριστουγεννιάτικες παραδόσεις είναι σχετικά σύγχρονες και επηρεασμένες από το εμπόριο, τα Χριστούγεννα παραμένουν πολιτικά ισχυρά ακριβώς επειδή είναι συναισθηματικά φορτισμένα: συνδέονται με οικογένεια, παιδικές αναμνήσεις και τοπική ταυτότητα.
Και αυτό ακριβώς εκμεταλλεύεται η ακροδεξιά: μια πολιτική που δεν εμφανίζεται ωμή, αλλά τυλίγεται σε φώτα, μουσική, νοσταλγία και εορταστική χαρά, καθιστώντας την ιδεολογία λιγότερο ορατή – αλλά ίσως πιο αποτελεσματική.
Η «Πελοπόννησος» και το pelop.gr σε ανοιχτή γραμμή με τον Πολίτη
Η φωνή σου έχει δύναμη – στείλε παράπονα, καταγγελίες ή ιδέες για τη γειτονιά σου.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
