Ενα διαφορετικό λεύκωμα

Φώτης Δημητρόπουλος

Με τον τίτλο «Καρναβαλική Πάτρα» και υπότιτλο «Φωτογραφικό και Ιστορικό Λεύκωμα της Πατρινής Αποκριάς» ο γνωστός δημοσιογράφος Παναγιώτης Ρηγόπουλος κυκλοφόρησε ένα δίτομο πολυτελές λεύκωμα, αποτελούμενο από 850 σελίδες συνολικά (εκδόσεις 24 γράμματα). Ο Π. Ρηγόπουλος είναι τακτικό μέλος της ΕΣΗΕΠΗΝ και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων, με επιπλέον σπουδές διακόσμησης και μουσικής. Είναι δε και γνώστης των εκδηλώσεων του Πατρινού Καρναβαλιού τα τελευταία χρόνια, αφού χρημάτισε και παρουσιαστής των παρελάσεων για την ΕΤ1 μαζί με την έγκριτη δημοσιογράφου Νατάσα Τραγουστή. Ως εκ τούτου, η συγγραφή και επιμέλεια του λευκώματος αυτού εκ μέρους του, αποκτά ιδιαίτερη σημασία.

Και το λεύκωμα αυτό βέβαια δεν είναι ενδιαφέρον μόνο για όσους ενεργά συμμετέχουν στις καρναβαλικές εκδηλώσεις και έχουν κάθε λόγο να φυλλομετρούν και να απολαμβάνουν τις σελίδες του, αναζητώντας στο φωτογραφικό υλικό πρόσωπα, φιγούρες, μεταμφιέσεις, άρματα και άλλα ανάλογα κατασκευάσματα, αλλά και για όλους τους «περιλειπομένους» είτε συγκαταλέγονται στους αδιάφορους, είτε στους φιλομαθείς και περίεργους, είτε στους ξένους επισκέπτες, είτε ακόμα και σε εκείνους που νιώθουν άβολα ή και είναι πολέμιοι του Καρνάβαλου για πολλούς και διάφορους λόγους.

Ασφαλώς το λεύκωμα θα ενδιαφέρει και τον σύγχρονο ιστορικό, που δεν μπορεί να κλείνει τα μάτια σε αυτά που συνέβησαν και συμβαίνουν γύρω του και απασχολούν δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους κάθε ηλικίας, ανεξαρτήτως του τρόπου με τον οποίον ιεραρχεί και κρίνει τα γεγονότα και τη ζωή στην πόλη.

Και εδώ ακριβώς βρίσκεται η αξία του λευκώματος που επιμελήθηκε ο Παν. Ρηγόπουλος ως «ειδικός», ως γνώστης των πραγμάτων. Γιατί μας παρέχει μία σειρά δεδομένων που θα συμπληρώσουν τη συνολική εικόνα της πόλης, δεδομένα που φανερώνουν όχι μόνον καλλιτεχνικά, λαογραφικά, ψυχαγωγικά, κοινωνικά και άλλα χαρακτηριστικά των ανθρώπων της πόλης, αλλά και την εξέλιξη των εκδηλώσεων αυτών μέσα στη ροή του χρόνου.

Βέβαια τον συγγραφέα δεν τον απασχολεί η πανάρχαια ιστορία και προέλευση του εθίμου, το οποίο έχει ρίζες σε γιορτές κατά την ελληνική και ρωμαϊκή αρχαιότητα, αλλά η εμφάνισή του και η εξέλιξη του στην Πάτρα, από τα πρώτα χρόνια της απελευθέρωσης της το 1828 και την ίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους μέχρι τις μέρες μας. Δίνει όμως την ευκαιρία στον ιστορικό, τον εθνολόγο, τον κοινωνιολόγο ή τον λαογράφο, να κάνει συγκρίσεις και να βρει ομοιότητες και διαφορές με τα τωρινά δρώμενα, είτε στο απώτατο προχριστιανικό παρελθόν, είτε στα μετέπειτα μεσαιωνικά και νεώτερα χρόνια που η Πάτρα βρέθηκε ενετοκρατούμενη ή τουρκοκρατούμενη και να διακρίνει την εξέλιξη του φαινομένου διαχρονικά.

Γιατί αυτοί ως επιστήμονες θα κρίνουν εάν τα δεδομένα που παραθέτει το λεύκωμα είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνορωμαϊκής παράδοσης ή είναι «απροσδιόνυσα» ή αν είναι συνέχεια των παραδόσεων επί τουρκοκρατίας και κατά πόσον αντιμάχονται τα λαογραφικά έθιμα άλλων ελληνικών πόλεων. Ο Π. Ρηγόπουλος μάς δίνει τα δεδομένα του φαινομένου μετά το 1828.

Ο συγγραφέας με ενθουσιασμό για το Πατρινό Καρναβάλι, αλλά και αγάπη για την Πάτρα, εκθέτει όσα στοιχεία της ιστορίας του Πατρινού Καρναβαλιού άντλησε από την παλαιότερη λιγοστή βιβλιογραφία και από τα αρχεία του Μουσείου Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, Φυσιολατρικού Συνδέσμου, χορωδιών της πόλης, πολλών οικογενειών, φωτογράφων, κατασκευαστών αρμάτων και άλλων προσώπων ή νεότερων ερασιτεχνικών σχημάτων, προκειμένου να μας παρουσιάσει, στο πρώτο μέρος, μία ιστορική αναδρομή από το 1829 μέχρι τη δεκαετία του 1970, οπότε άρχισε να διαμορφώνεται και να εξελίσσονται οι εκδηλώσεις με τη σημερινή τους μορφή και δυναμική.

Στο δεύτερο μέρος, επηρεασμένος ο συγγραφέας από τις δικές του εμπειρίες, πληροφοριακές και βιωματικές, στέκεται κυρίως στις τελευταίες δεκαετίες, στις οποίες υπάρχει πολύ περισσότερο οπτικό υλικό, προσδίδοντας αμεσότητα στα περιγραφόμενα.

Ετσι, πρόσωπα γνωστά που με κάθε τρόπο διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του σημερινού Πατρινού Καρναβαλιού κατέχουν περίοπτη θέση στο λεύκωμα.

Γίνεται ειδική μνεία για τα άρματα, τις μασκαράτες, τους χορούς, το παιχνίδι του Κρυμμένου Θησαυρού, τον σοκολατοπόλεμο, την πολιτική σάτιρα, τους κατασκευαστές και άλλα.

Το μεγαλύτερο βέβαια μέρος του λευκώματος κατέχει το φωτογραφικό υλικό και άλλα ενδιαφέροντα έντυπα, όπως επιστολές, φωτοτυπίες εφημερίδων, τηλεγραφήματα, πρακτικά, αγγελτήρια χοροεσπερίδων, προγράμματα κ.ά.

Οι φωτογραφίες βεβαίως με τις διαφωτιστικές λεζάντες οι περισσότερες, ανταποκρίνονται στη βούληση του συγγραφέα να παρουσιάσει ότι αυτή η «Καρναβαλική Πάτρα» δείχνει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων της, που διακρίνονται για τη σκωπτική τους διάθεση και αρέσκονται κατά τη διάρκεια της αποκριάς, να δημιουργούν ευτράπελα δρώμενα.

Ενδιαφέρεται ο συγγραφέας να φανεί στο πλούσιο φωτογραφικό υλικό του, ένα «πολιτιστικό σκηνικό» που διαπνέεται από πρωτοτυπία στην έκφραση και δημιουργικότητα, στον ενθουσιασμό και το κέφι της διασκέδασης και στην αξιοζήλευτη μαζικότητα, τόσο των συμμετεχόντων όσο και των θεατών.
Βρίσκει μάλιστα ότι η Πάτρα κρατάει τα σκήπτρα και την πρωτοκαθεδρία των αποκριάτικων εκδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα και περίοπτη θέση ανάμεσα στα καρναβάλια της Ευρώπης και του κόσμου ολόκληρου.

Αξίζει τέλος να σημειώσουμε ότι ο Π. Ρηγόπουλος στο λεύκωμά του πέρα από τη φιλοπαίγμονα ιδιοσυγκρασία των Πατρινών, την οποία θεωρεί ως γενεσιουργό αιτία των εκδηλώσεων, ξεχωρίζει δύο ακόμα παράγοντες που συνετέλεσαν στην ανάπτυξη της σύγχρονης μορφής του Καρναβαλιού: Την επίδραση της Δύσης και των κοντινών νησιών της Επτανήσου και την οικονομική άνθηση που γνώρισε η Πάτρα μετά την απελευθέρωση.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω