Η αντιμετώπιση της παρούσας πανδημίας και η εφαρμογή της χριστιανικής θεολογίας

Ο π. Κωνσταντίνος Παπακώστας είναι κοινωνιολόγος, θεολόγος, διδάκτορας ιστορίας, εφημέριος Χαϊκαλίου.

Εδώ και 18 μήνες όλος ο πλανήτης ζεί στον αστερισμό της γνωστής πανδημίας για την οποία δεν έχει βρεθεί ακόμα αποτελεσματικό φάρμακο. Όπως και στο παρελθόν, αντιμετωπίστηκε αρχικά με μέτρα αποστασιοποίησης και με τις μάσκες που είχαν εισαχθεί στη ζωή μας εδώ και πάνω από 100 έτη. Μέχρι που βρέθηκε το εμβόλιο που παρασκευάζουν 6 διαφορετικές εταιρείες. Και στις δύο περιπτώσεις υπήρξαν σφοδρές αντιδράσεις τόσο από απλούς πολίτες, όσο κι από μερικούς επιστήμονες.

Όμως, για να δούμε πώς ήταν τα πράγματα στον κόσμο και τους προηγούμενους αιώνες όπου αντιμετωπίστηκαν κι άλλες πανδημίες. Και δε θα πάμε πολύ μακριά, εκεί στο σκίρτημα των μεγάλων τεχνολογικών ανακαλύψεων, όταν ακόμα η θρησκευτική πίστη δεν είχε εγκαταλείψει τους ανθρώπους και οι υπερπροοδευτικές προτεσταντικές ιδέες δεν είχαν οδηγήσει στην άρνηση του Θεού. Τότε που ακόμα είχαν απήχηση τα κηρύγματα από τους άμβωνες των κληρικών θεολόγων που μιλούσαν για τον Καλό Σαμαρείτη.

Τον Καλό Σαμαρείτη που εγκατέλειψε πρόσκαιρα τη δική του εργασία, θυσιάζοντας τα δικά του δικαιώματα στην έγκαιρη προσέλευση στην εργασία, στη χρήση του ζώου, των υλικών του λάδι και κρασί και των χρημάτων που έδωσε στον πανδοχέα, όλα για να βοηθήσει τον ετοιμοθάνατο που είχαν κλέψει οι ληστές. Επίσης, όπως είναι γνωστό ρισκάρισε και τη δική του ζωή γιατί καθυστερώντας στις φροντίδες του αρρώστου, μπορεί να επέστρεφαν οι κλέφτες και να τον λήστευαν και να τον σκότωναν κι εκείνον.(Λουκάς, κεφ. ι,στ.30-37)

Θα μιλήσουμε δηλαδή για το 19ο αιώνα που παρά τις απανωτές τεχνολογικές ανακαλύψεις, η θεολογία για τον πλησίον κυριαρχούσε ακόμα, όπως και η θεολογία της ανάληψης της προσωπικής ευθύνης. Η τελευταία είχε αναπτυχτεί ως απάντηση στην ανευθυνότητα των πρωτόπλαστων που ο μεν Αδάμ τα έριξε στην Εύα, η δε Εύα έριξε την ευθύνη για την αμαρτία στο φίδι και τελικά εξωπετάχτηκαν από τον Παράδεισο, όχι γιατί δεν είπαν την αλήθεια στο Θεό, αλλά γιατί δεν ανέλαβαν την ευθύνη για την αμαρτία που έκαναν.(Γένεση, κεφ. β, στ.16-17, γ’ στ.6, Ρωμαίους ε’ στ.19)

Αυτή η θεολογία διαπότιζε την έφεση για μόρφωση και έρευνα των περισσότερων καθηγητών homo-universalis της εποχής, οι οποίοι πίστευαν ότι μόνο μέσα από τη διεπιστημονικότητα και την έρευνα θα βοηθήσουν τους ανθρώπους και θα περιορίσουν τη μεγάλη θνησιμότητα που κυριαρχούσε σε όλες τις χώρες.

Το 19ο αιώνα η βροχή αντί να ξεπλένει τους δρόμους στις πόλεις που ήταν γεμάτοι από ακαθαρσίες αλόγων και ανθρώπων, έφερνε νέα δυσάρεστα αποτελέσματα. Τα νερά αναμειγνύονταν με τα λύματα και συχνά μόλυναν το πόσιμο νερό της πόλης. Εξαιτίας αυτής της κατάστασης ξεσπούσαν αλλεπάλληλες επιδημίες με πολλά θύματα όπως: ευλογιά, τύφος, οστρακιά, δυσεντερία, χολέρα. Γι’ αυτό το λόγο και το προσδόκιμο ζωής ήταν κατά μέσον όρο τα 40 έτη. Λίγα χρόνια όμως αργότερα, τη δεκαετία του 1870, οι μικροβιολόγοι Ρόμπερτ Κοχ, γιατρός και χημικός και ο Λουί Παστέρ χημικός και φυσικός και οι δύο καθηγητές πανεπιστημίων, έχοντας στα χέρια τους τον κατάλληλο εξοπλισμό από μικροσκόπια κατάφεραν να εντοπίσουν τα πρώτα παθογόνα βακτήρια και να αναπτύξουν μεθόδους για να τα καλλιεργούν στα εργαστήρια. Έτσι, ο Παστέρ ανακάλυψε την αρχή του «προληπτικού εμβολιασμού», χρησιμοποιώντας κοτόπουλα ως πειραματόζωα που εμβολιάστηκαν με εξασθενημένα μικρόβια χολέρας με επιτυχία. (http://www.mixanitouxronou.gr/tzon-leal-o-giatros-poy-kathierose-tin-chloriosi-toy-posimoy-neroy-gia-na-peisei-tis-arches-to-erixe-kryfa-stin-dexameni-toy-nioy-tzersey/)

 

Ακόλουθα ήρθε η επιτυχία στην πρώτη εφαρμογή του εμβολίου της λύσσας σε ένα 9χρονο αγόρι που δαγκώθηκε από ένα λυσσασμένο σκυλί. Το εμβόλιο είχε δοκιμαστεί μόνο σε 11 σκύλους πριν την πρώτη δοκιμή του σε άνθρωπο κι έτσι αυτή η εφαρμογή ήταν πρόωρη. Επίσης, υπήρχε και κάποια διακινδύνευση από μέρους του Παστέρ, καθώς δεν ήταν ο ίδιος γιατρός με άδεια ασκήσεως της Ιατρικής και θα μπορούσε κάποιος να τον μηνύσει γι’ αυτό. Ωστόσο, το παιδί θα πέθαινε σχεδόν σίγουρα από λύσσα αν δε γινόταν κάτι. Αφού συμβουλεύθηκε συνεργάτες του, ο Παστέρ αποφάσισε να προχωρήσει. Ο εμβολιασμός είχε θεαματική επιτυχία, αφού το παιδί απέφυγε εντελώς την ασθένεια.

Βλέπουμε δηλαδή εδώ ότι ο επιστήμονας που ήταν και πιστός ρωμαιοκαθολικός, χρησιμοποιεί τη διακινδύνευση του Καλού Σαμαρείτη για να σώσει το συνάνθρωπό του. Επίσης δεν κρύβεται πίσω από τα δικαιώματά του ως χημικός που είναι διαφορετική επιστήμη, όπως οι ιερείς της παραβολής που δεν επιτρεπόταν ν’ αγγίξουν θνησιμαίο πλάσμα, αλλά τα υπερβαίνει και μεταβάλλεται σε γιατρό-σωτήρα.  (https://el.wikipedia.org/tinanantsou. blogspot.)

Επιπλέον, ο Παστέρ δεν είχε καθιερωθεί ακόμα στην ευρωπαϊκή συνείδηση, γιατί οι περισσότεροι Γερμανοί εκτός του Κοχ, μιλούσαν για «ένα φάρμακο για το οποίο δεν ξέρουμε τίποτα για μία ασθένεια για την οποία ξέρουμε ακόμα λιγότερα». Φυσικά με τον καιρό και ο Παστέρ και ο Κοχ δικαιώθηκαν. (://astrosparalio.gr/2020/12/26/ 1943/)

Σε μία δεύτερη περίπτωση αμφισβήτησης κι από τους επιστήμονες κι από τους κατοίκους που πάντα σπεύδουν να εκφράσουν τους φόβους τους, καθυστερούσε η χλωρίωση του νερού στην αμερικάνικη ήπειρο. Οι πρωτοπόροι του 19ου αιώνα είχαν ανακαλύψει ότι στο νερό ζούσαν όλα τα παθογόνα μικρόβια. Ένας Αμερικανός γιατρός, ο Τζον Λεάλ έκανε πειράματα στο εργαστήριο και πείστηκε απ’ αυτά ότι η προσθήκη χλωρίου στην παροχή της πόλης του Jersey ήταν η λύση. Τελικά έριξε μικρές ποσότητες χλωρίου στη δεξαμενή του νερού. Σ’ αυτή του την ενέργεια τον βοήθησε ο μηχανικός υγιεινής Τζορτζ Φούλερ. Και παρά τις αντίθετες γνώμες των επιστημόνων και την απειλή για καταδίκη του από δικαστήριο, τελικά δικαιώθηκε και σήμερα πίνουμε άφοβα το νερό. Κι εδώ, πάλι βλέπουμε τη διαδικασία της διακινδύνευσης από μέρους του επιστήμονα που θέλει να βοηθήσει το συνάνθρωπο και φυσικά της απόφασης για θυσία των δικαιωμάτων του ως υγειονομικός σύμβουλος της κυβέρνησης, αφού τον απειλούσαν με καταδίκη σε δικαστήριο. (http://www.mixanitouxronou.gr/tzon-leal-o-giatros-poy-kathierose-tin-chloriosi-toy-posimoy-neroy-gia-na-peisei-tis-arches-to-erixe-kryfa-stin-dexameni-toy-nioy-tzersey/)

Πριν όμως απομονωθούν όλα αυτά τα βακτήρια στο εργαστήριο, η μάχη δινόταν σκληρά αρρώστια την αρρώστια, αλλά και σπίτι προς σπίτι για να πειστούν να κάνουν για παράδειγμα το εμβόλιο για την ευλογιά που είχε κυκλοφορήσει από το 1796. Σε μας ήρθε με καθυστέρηση μισού αιώνα και όπως και στις χώρες που πρωτοεφαρμόστηκε(Ενωμένο Βασίλειο και βρετανικές αποικίες, Ε. Π. Αμερικής), προκάλεσε σκληρές αντιδράσεις και στην Ελλάδα το 1864. Η τότε Ιερά Σύνοδος ευαισθητοποιήθηκε και εξαπέλυσε εγκύκλιο προς τους τότε επισκόπους της Ελλάδος.

Σ’ αυτήν αναγνωρίζει ότι α)όχι μόνο επικρατεί «παχυλή και ολέθρια» πρόληψη στους περισσότερους των χριστιανών, οι οποίοι θεωρούν το «δαμαλισμό»(εμβολιασμό) και αναδαμαλισμό(δηλαδή την επαναληπτική δόση) ως περιττό, είτε β)τον αποφεύγουν απόλυτα, αλλά και επιπλέον γ)υπάρχει κακή συνήθεια να εμβολιάζεται κανείς κρυφά με φυσική ευλογιά και αποφαίνεται α)ότι αυτό μάλλον βλάβη επιφέρει παρά ωφέλεια και β)ότι αυτός ο δαμαλισμός πρέπει να επαναλαμβάνεται κατά τακτά διαστήματα. Παραδέχεται ότι α)όπως έχει αποδειχτεί τρανότατα από την πείρα της ιατρικής επιστήμης β) αυτό είναι το μοναδικό αντίδοτο φάρμακο και γ) το πιο ασφαλές μέσο στην πάσχουσα κοινωνία τόσο για την ύφεση όσο και για την αποτροπή της μεταδόσεως και τέλος για την τελειωτική εξάλειψη αυτής της ολέθριας νόσου. (Αρχιμανδρίτου Στεφάνου Γιαννόπουλου, Συλλογή των Εγκυκλίων της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος, εν Αθήναις 1901, σελ. 921-922)

Όσον αφορά το επιστημονικό μέρος παρατηρούμε ότι όπως και στη σημερινή επιδημία, η τότε Εκκλησία αναγνωρίζει ότι οι «περισσότεροι των χριστιανών» αρνούνται το δαμαλισμό. Παρά την τεχνολογική και επιστημονική γύμνια της εποχής και της χώρας, η τότε Ιερά Σύνοδος προσδιορίζει με ακρίβεια τα είδη της άρνησης από μέρους των πιστών και καταδικάζει το να περνούν αυτοί τη λοιμώδη ασθένεια με φυσικό τρόπο, ευθυγραμμιζόμενη με τους επιστήμονες.

Όσον αφορά τον τομέα του έργου που έπρεπε ν’ αναληφθεί, παρατηρούμε  ότι η Ιερά Σύνοδος με την εγκύκλιό της προσκαλεί τους ιεροκήρυκες και «άπαντα τον ιερό κλήρο» που όπως γνωρίζουμε οι περισσότεροι ήταν ολιγογράμματοι εκείνη την εποχή, να βοηθήσει ή ουσιαστικά να υποκαταστήσει το έργο της Πολιτείας στην ελληνική περιφέρεια με μοναδικά εφόδια τη θεία διδασκαλία και τον ορθό λόγο. Και μάλιστα α)να καταδείξουν στο λαό τις δυσάρεστες συνέπειες της άρνησης γι’ αυτό και ειδικότερα σε κείνους που κρυφά προτιμούν να περάσουν την ευλογιά φυσικά, β)να τους προτρέψουν και στις εκκλησίες και σε κάθε εύθετο χρόνο και τόπο, γ)νουθετώντας και πείθοντάς τους θετικά, έτσι ώστε όλοι να προστρέχουν στους εμβολιασμούς που γίνονται από τους αρμόδιους επιστήμονες γιατρούς.

Δηλαδή, το παιδαγωγικό έργο της πειθούς που σήμερα ασκεί η επιτροπή ΕΟΔΥ, και γενικότερα οι καθηγητές πανεπιστημίων της χώρας, το είχαν επωμιστεί εξολοκλήρου οι Έλληνες κληρικοί του 19ου αιώνα, παρά τις σοβαρές τους εκπαιδευτικές αδυναμίες. Επίσης, αναγνωρίζει ότι το θέμα του δαμαλισμού, δηλαδή του εμβολιασμού, υπάγεται στον ορθό λόγο, οι διακηρύξεις για τον οποίο ήταν πρόσφατες εκείνη την εποχή κι όχι στην πίστη του καθενός. Χρησιμοποιώντας τη θεολογία του αποστόλου Παύλου(Προς Κορινθίους Α’,στ.17), δε διαχωρίζει το σώμα από την ψυχή, μάλλον επισημαίνει και τις βλαβερές συνέπειες που αφορούν και την ψυχή, εφόσον βλαφτεί και το σώμα. Επίσης, απαντά στο διαχρονικό, αλλά προτεσταντικό επιχείρημα ότι «εγώ κάνω το σώμα μου ό, τι θέλω» με την απειλή της αιώνιας καταδίκης στην κόλαση. Αυτό το δικαιολογεί χαρακτηρίζοντας την αποφυγή του εμβολιασμού με αυτοχειρία και μάλιστα όταν γίνεται και στα μέλη της οικογένειας ως δολοφονία τους, πράγμα το οποίο μας ξαναφέρνει πάλι στο προαιώνιο θέμα της ευθύνης τους απέναντι στο Θεό, όπως και των πρωτοπλάστων, αλλά και στους ανθρώπους.

Αντίθετα με την ορθόδοξη Θεολογία και πρακτική, στη Δύση επικράτησαν άλλες εκκλησιαστικές τάσεις. Η Αγγλικανική Εκκλησία αντέδρασε έντονα καθώς θεωρούσε το εμβόλιο του Τζένερ(1796) για την ευλογιά, ως «μη χριστιανικό», επειδή προερχόταν από ένα «κατώτερο είδος», την αγελάδα, λέει η Μαριάννα Καραμάνου, καθηγήτρια Επιστημολογίας, Ιστορίας και Ηθικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. «Ακόμα και πριν το εμβόλιο του Τζένερ» συνεχίζει η κ. Καραμάνου, «όταν εφαρμοζόταν η πρωτόλεια μέθοδος του «ευλογιασμού(πρόδρομος του δαμαλισμού), βλέπουμε τον αιδεσιμότατο Έντμουντ Μέισι να εξαπολύει ένα δριμύ κατηγορώ λέγοντας πως η νόσος γενικά «είναι μία θεϊκή τιμωρία» για κάτι κακό που έχουμε διαπράξει και ο εμβολιασμός(τότε ευλογιασμός) «πράξη διαβολική», γιατί “ανέτρεπε το σχέδιο του Θεού για τον κάθε άνθρωπο”.

Η εποχή αυτή ήταν ηρωική γιατί η θεολογία του Καλού Σαμαρείτη βοήθησε στην ίδρυση του Ερυθρού Σταυρού και του σώματος των εθελοντών Σαμαρειτών επιστημόνων υγείας τα οποία απόχτησαν διεθνή διάσταση και όχι μόνο στις χριστιανικές χώρες, αλλά και στον ισλαμικό κόσμο. Εκεί λειτούργησε αποφασιστικά η θεολογία της ευθύνης που ζητά από εμάς ο Θεός στη νέα του συμφωνία που έκανε μαζί μας ο Χριστός στη σταύρωσή του. Ακόμα κι αν οι πόλεμοι διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, χιλιάδες άντρες και γυναίκες πρόσφεραν εθελοντικά τις γνώσεις, τα νιάτα τους και τις ζωές τους σε ένα ιδεώδες που η Εκκλησία ενίσχυε και ευλογούσε. Στο ιδεώδες της προστασίας της ζωής και της υγείας των στρατιωτικών που πολέμησαν στους παγκόσμιους και σε δεκάδες τοπικούς πολέμους. Αλλά κι αργότερα με συνεχείς αποστολές στις χώρες της Αφρικής και της Ασίας για τα παιδιά και τους ενήλικους που πέθαιναν από τις αρρώστιες. Δημιουργήθηκε δηλαδή ένα πλειονοψηφικό κοινωνικό ρεύμα το οποίο ενδιαφερόταν για την κοινωνική αλληλεγγύη η οποία τελικά εκφράστηκε και στα συντάγματα των κρατών, αλλά και στα μέτρα που εκείνα λαμβάνουν για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων όπως είναι τα καιρικά φαινόμενα και οι μεταδοτικές ασθένειες.

Αυτό στις μέρες μας προφανώς κι έχει ατονήσει και όχι μόνο στο θέμα της αντιμετώπισης της επιδημίας του κορωνοϊού. Η κοινωνία των πολιτών στην Ευρώπη έχει βυθιστεί σε μία ατομική θέαση των πραγμάτων, η οποία τροφοδοτεί τα μεταναστευτικά ρεύματα των νέων από χρεωκοπημένες χώρες ή πολεμικές ζώνες σε προηγμένες χώρες με κοινωνική ασφάλεια και εργασία. Επίσης, η κοινωνική αλληλεγγύη έχει κι αυτή ξεχαστεί γιατί οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες ζούν για πάνω από 75 έτη, δηλαδή δυόμισι γενιές σε περίοδο ειρήνης, η οποία απονεύρωσε την παραδοσιακή θεολογία του Καλού Σαμαρείτη και την αντικατέστησε με ατομοκεντρικά υποκατάστατα. Μ’ αυτό τον τρόπο, ξεχάστηκε η συμπεριφορά του πρωτοπόρου Λουί Παστέρ που ενώ είχε δοκιμάσει το εμβόλιο κατά της λύσσας μόνο σε σκύλους κι όχι σε ανθρώπους, άρα δεν ήταν ούτε καν «πειραματικό» όπως λένε για τα σημερινά εμβόλια, ρισκάρισε όμως να το δοκιμάσει σε άνθρωπο, παρά τις ενδεχόμενες παρενέργειες. Επίσης, με την επίδραση ατομοκεντρικών προτύπων και φυσικά του προτεσταντισμού, προβάλλεται ως επιχείρημα από τους αρνητές ότι και οι εμβολιασμένοι κολλούν την κορωνογρίπη και εισάγονται κι εκείνοι στα νοσοκομεία, πράγμα που είναι αληθινό, αλλά έτσι ξεχνούν ότι και οι πρωτόπλαστοι έλεγαν την αλήθεια στο Θεό, όμως τιμωρήθηκαν για τη μη ανάληψη της ευθύνης της παρακοής. Τέλος, όπως και την εποχή της ευλογιάς, οι δύσπιστοι προτιμούσαν κρυφά να κάνουν φυσικό δαμαλισμό, έτσι και σήμερα υπάρχει η ίδια θεωρία από τους αρνητές ότι θα έχουν λιγότερες συνέπειες αν κολλήσουν τον κορωνοϊό και τον περάσουν χωρίς να εμβολιαστούν. Επανήλθαν δηλαδή, οι πρωτόγονες απόψεις που κυριαρχούσαν λίγο πριν την εύρεση των μικροβίων και την εφαρμογή των εμβολίων στους ανθρώπους.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ