Μαρία Δαλαμήτρου: Κοζάνη, Αγγλία, Πάτρα, Ηλιοστάσιο

Κωνσταντίνος Μάγνης

«Μπορούμε να βρούμε σε ποια φυλή ανήκει;» Είναι μια ερώτηση που κλέβουμε από το βιβλίο: Αναφέρεται σε ένα κοριτσάκι αγνώστου ταυτότητας και προελεύσεως που εκφέρει ακατάληπτους ήχους. Πρόκειται για ηρωίδα διηγήματος, που αγνοεί ότι είναι ηρωίδα και που κανείς μας δεν γνωρίζει τι άλλο αγνοεί και τι τέλος πάντων γνωρίζει.

Είναι μια ιστορία από αυτές που μας τράβηξαν την προσοχή στο «Ηλιοστάσιο» της Μαρίας Δαλαμήτρου, μια φροντισμένη έκδοση από την «Περισπωμένη», έναν εκδοτικό οίκο που εννοεί το όνομά του, καθώς ακολουθεί το πολυτονικό, στολίζοντας τα μακρά φωνήεντα προ των βραχέων με περισπωμένες πλαγιαστές, όπως τον παλιό καλό καιρό που μας βασάνιζε η γραμματική.

Μαρία Δαλαμήτρου. Σε ποια φυλή ανήκει; Την αναζητήσαμε. Ανήκει στη φυλή των ψαγμένων εκπαιδευτικών που κάνουν ιδιαίτερη καριέρα στην εκπαίδευση, αλλά η μισή τους καρδιά στη λογοτεχνία βρίσκεται.

Γεννημένη στην Κοζάνη; Τη ρωτάμε. «Τελείως» μας απαντάει, υπονοώντας καταβολές και βιώματα που την προσδιόρισαν. Τελείωσε το σχολείο εκεί, έφυγε για σπουδές στη Θεσσαλονίκη και «δεν ξαναγύρισα ποτέ» προσθέτει αφοπλιστικά, καθώς η ζωή της είχε πάρει άλλους δρόμους. Σπούδασε Αγγλική Φιλολογία, έφυγε για την Αγγλία για το διδακτορικό της, πήρε τίτλο διδάκτορα στο Εσεξ, επέστρεψε στην Ελλάδα, άρχισε να δουλεύει στην εκπαίδευση.

Το 2012 τη βρίσκει στην Πάτρα «άγνωστη μεταξύ αγνώστων». Αλλά αυτό δεν την πτοεί, καθώς «είχα εξοικειωθεί με τις μετακομίσεις». Αλλωστε ανακάλυψε στοιχεία κοινότητας της Πάτρας με την αγαπημένη της Θεσσαλονίκη, εννοώντας κυρίως το αγκάλιασμα της πόλης από τη θάλασσα. Μια δεκαετία αργότερα έχει καταφέρει να ενσωματωθεί στην τοπική ζωή να εμβαθύνει στα ποιοτικά στοιχεία του κοινωνικού περιβάλλοντος, να το αποκωδικοποιήσει.

Διαφορές ανάμεσα σε Μοραΐτες και Βορειοελλαδίτες έχει εντοπίσει; «Να το πω;» ρωτάει. Να το πει: Λοιπόν, «στη Βόρεια Ελλάδα ο ξένος εύκολα γίνεται δεκτός στο σπίτι σου, ενώ εδώ όχι». Επιχειρεί μια εξήγηση: Ισως στα βόρεια υπάρχει πιο έντονη η προσφυγική καταβολή, ενώ στην Πάτρα παρατηρείται «μια τυπικότητα, μια αστικότητα» την οποία όμως δεν παρεξηγεί γιατί είναι στοιχείο της τοπικής ταυτότητας.

Κόλλησε η ίδια από το πατρινό στοιχείο; Μπορεί. Πάντως το βόρειο γλωσσικό ιδίωμα («θα σε τηλεφωνήσω») το διατήρησε.

Εχει μια δεκαετία που γράφει λογοτεχνία. Το «Ηλιοστάσιο» είναι το πρώτο μεγάλο της, τα προηγούμενα ήταν κείμενα μικρής φόρμας. Επέλεξε να σπουδάσει τη λογοτεχνία πρώτα και να αφήσει να ωριμάσει μέσα της η ικανότητα της προσωπικής δημιουργίας, την οποία συνδύασε με το βιωματικό στοιχείο, το οποίο πάντως είναι μάλλον καλά κρυμμένο στις ιστορίες της.

Οι ιστορίες της: Διηγήματα, οκτώ τον αριθμό, με ξεχωριστές ταχύτητες στο ύφος και το περιεχόμενο. Αλλού κυριαρχεί το μυθικό στοιχείο, υπερρεαλιστικό το χαρακτηρίζει η ίδια, που κινείται ακόμα και στα επίπεδα της επιστημονικής φαντασίας, στην οποία έχει αγάπη, ομολογεί. Αλλού, μας προτείνει κομψά, διεισδυτικά ψυχογραφήματα γύρω από διαδρομές απλών ανθρώπων που η τύχη τους επιφύλαξε ένα απρόσμενο δράμα- και ανεξίτηλη ενοχή- ή μια προσωπική περιπέτεια ελληνικού χαρακτήρα, όπως ο ξεριζωμός και η μετανάστευση.

Την απασχολούν ο χρόνος, η φθορά, η ανάμνηση, το παρελθόν, η τραυματική επίδραση της ζωής. Δουλεύει πάνω σε σκέψεις και συναισθήματα με φροντισμένη γλώσσα, που φαίνεται ότι την απασχολεί εξίσου. Εκτιμά ότι η γλώσσα και η λογοτεχνία γεφυρώνουν τη σχέση μας με το τραύμα της ζωής.

Ποιο από όλα τα διηγήματά της ξεχωρίζει; Το ομώνυμο του βιβλίου, ομολογεί, το «Ηλιοστάσιο», καθώς έχει ως ρίζα του προσωπικές της εμπειρίες από την Αγγλία. Εμείς στεκόμαστε στο πρώτο, μια εντυπωσιακή ιστορία τύψεων για μια θανάσιμη αστοχία της παιδικής ηλικίας, που ίσως ξεκλειδώσει και δικό σας ανάλογο φορτίο, αλλά και το πολυσέλιδο τελευταίο, μια σπουδή στον ψυχισμό μιας γυναίκας που υιοθετήθηκε για λόγους ανάγκης- κλασικό φαινόμενο της μεταπολεμικής Ελλάδας- και που αποξενώθηκε από την οικογένειά της, ζώντας μια δεύτερη και πλήρη ζωή στις ΗΠΑ. «Είναι μια πραγματική ιστορία» μας αποκαλύπτει. Η ίδια έχει ζήσει στη Νέα Υόρκη και είχε εμπειρία από Ελληνες μετανάστες, πολύ εγκάρδιους, αλλά τραμπικούς…

Περισσότερα, στο «Ηλιοστάσιο», μια έκδοση περιποιημένη, σύμφωνα με την προσωπική αισθητική του εκδότη Σωτήρη Φασούλα. Η συγγραφέας της ιστορίας μας δεν είναι υπέρ του πολυτονικού, ως φιλελεύθερη και στα γλωσσικά ζητήματα, όπως λέει, αλλά απολαμβάνει την καλαισθησία της έκδοσης, όπως απολαμβάνει γενικότερα και τη στιγμή, μαζί με την υποστήριξη των ανθρώπων του περιβάλλοντός της για αυτό της το εγχείρημα.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω