Βαρυθυμιάδης: Ο Πρόεδρος των Ποντίων στην «Π» – Η ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία

Κωνσταντίνος Μάγνης

Δεν χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να διατηρηθεί η πολιτιστική και ψυχική σύνδεση των απογόνων των παλιών ποντίων με τις προγονικές εστίες. Η νέα γενιά κρατά τις γέφυρες όρθιες και ανοιχτές, με όχημα τον πολιτισμό που αφυπνίζει στις συνειδήσεις μνήμη καταγωγής. Αυτό είναι το πνεύμα της κουβέντας μας με τον πρόεδρο της Ποντιακής Συνομοσπονδίας, Γιώργο Βαρυθυμιάδη.

Η υπόθεση της ελληνικότητας του Πόντου μας συγκινεί ως αποτέλεσμα της ζωντανής μνήμης του φρικιαστικού πογκρόμ. Μήπως θα πρέπει να αναδειχθεί περισσότερο η τεράστια πολιτισμική παρακαταθήκη της μακρόχρονης διαδρομής του ποντιακού ελληνισμού;

Δεν μπορούμε να δούμε, ούτε και να αντιμετωπίσουμε τα δύο θέματα ξεχωριστά. Είναι αλήθεια, ότι στα περισσότερα από 2500 χρόνια παρουσίας του ελληνικού στοιχείου στον Πόντο, αναπτύχθηκε πολύπλευρη και πολύμορφη πολιτιστική δραστηριότητα, παράλληλα με την πνευματική άνθιση, που κορυφώθηκε με την ίδρυση και λειτουργία του περιώνυμου «Φροντιστηρίου της Τραπεζούντας».

Αυτό που εσείς ονομάζετε «φρικιαστικό πογκρόμ», έχει νομική υπόσταση με διεθνή αναγνώριση και λέγεται Γενοκτονία. Κατά τη διάρκεια των δύο φάσεων της εφαρμογής του γενοκτόνου σχεδίου του Μουσταφά Κεμάλ, χάθηκαν 353.000 αθώες ζωές για το λόγο και μόνο, ότι ήταν Ελληνες και Χριστιανοί. Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά και η έντονη κοινωνική και οικονομική παρουσία, από τη μια, αποτέλεσε κίνητρο για αντίσταση και από την άλλη, αύξησε τη βουλιμία των Νεοτούρκων να σφετεριστούν τα πάντα, προσπαθώντας να εξαφανίσουν ένα σημαντικό πάχος χρόνου.

Οσον αφορά τη διάσωση και διάδοση της πολιτισμικής παρακαταθήκης των προγόνων μας αυτή καθ’ εαυτή, είναι ένας από τους κορυφαίους στόχους στο καταστατικό μας.

Κάθε χρόνο, εκατοντάδες εκδηλώσεις υπό την αιγίδα της Παμποντιακής Ομοσπονδίας Ελλάδος λαμβάνουν χώρα εντός και εκτός ελληνικής επικράτειας. Δεκαοκτώ χρόνια από την ίδρυση της Ομοσπονδίας μας, τα αποτελέσματα είναι πλέον ορατά και απτά. Ποτέ όμως, δε θα είναι αρκετά, γι’ αυτό και η προσπάθεια για την περαιτέρω ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς συνεχίζεται άοκνα και με επιταχυνόμενο ρυθμό.

Και εσείς, όπως και πολλοί άλλοι φορείς και οργανισμοί, θα μπορούσατε να σταθείτε αρωγοί στην προσπάθειά μας, εντάσσοντας τακτικά στην ύλη σας θέματα που αφορούν τον ποντιακό ελληνισμό. Αξίζει κάθε κόπο, ακόμη και θυσία, η συστράτευση με την Παμποντιακή Ομοσπονδία Ελλάδος για την επίτευξη των στόχων μας.

Πώς μπορούμε να αναζωπυρώσουμε τη σχέση μας με τον σημερινό Πόντο;

Δε χρειάζεται ιδιαίτερα μεγάλη προσπάθεια, γιατί σχέσεις υπάρχουν, σχέσεις που θα μπορούσαν υπό τις κατάλληλες προϋποθέσεις και συνθήκες να ανθίσουν και να αναπτυχθούν περαιτέρω. Αν εξαιρέσουμε τη δίχρονη περίοδο της πανδημίας, χιλιάδες συμπατριώτες μας, και όχι μόνο ποντιακής καταγωγής, επισκέπτονταν τον Πόντο, με αποκορύφωμα τον εορτασμό του Δεκαπενταύγουστου στην ιστορική Μονή της Παναγίας Σουμελά. Δεκάδες ερευνητές, ιστορικοί, φοιτητές, έχουν επισκεφθεί την περιοχή για επιστημονικούς λόγους. Καλλιτέχνες παραδοσιακής μουσικής και από τις δύο όχθες του Αιγαίου έχουν παρουσιάσει τη δουλειά τους και έχουν συμμετάσχει σε κοινές εκδηλώσεις και μουχαπέτια. Πρόθεσή μας είναι να διευρύνουμε τη γέφυρα επικοινωνίας με τον Πόντο. Αλλωστε, ακόμη και οι νεότεροι μιλούν τη διάλεκτό μας και τραγουδούν τα τραγούδια μας. Αρκετοί απ’ αυτούς έχουν επίγνωση της απώτερης ελληνικής τους καταγωγής.

Δυστυχώς, αυτή η προσπάθεια φαίνεται να σκοντάφτει στη διαρκώς διογκούμενη αδιαλλαξία, που αγγίζει τα όρια της εμπάθειας από πλευράς της Τούρκικης κυβέρνησης. Τα τελευταία χρόνια, έχει γίνει μόνιμο, όσο και ανησυχητικό, το φαινόμενο της άμεσης απέλασης, μετά από σύντομη κράτηση, Ελλήνων επισκεπτών, που αναδεικνύουν τη Γενοκτονία. Και εγώ ο ίδιος, πριν λίγους μήνες, έπεσα θύμα αυτής της απαράδεκτης και αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς. Ηταν προγραμματισμένο να παρευρεθώ στη λειτουργία για την Κοίμηση της Θεοτόκου στην Παναγία Σουμελά στον Πόντο, αλλά δε μου επετράπη η είσοδος στη χώρα. Με συνέλαβαν, με κράτησαν στο αεροδρόμιο και στη συνέχεια με συνοπτικές διαδικασίες με απέλασαν στην Ελλάδα. Γεγονός συμβολικής αξίας για την πολιτική πορεία που έχουν χαράξει ως κράτος και πάνω σε ποια θεμέλια το οικοδομούν. Αλλά και άμεση προσβολή, όχι μόνο για τους απανταχού Ποντίους, αλλά για το σύνολο των Ελλήνων.

Προς το παρόν, λοιπόν, φαίνεται αδιέξοδη κάθε προσπάθεια περαιτέρω ανάπτυξης σχέσεων. Εμείς όμως, επιμένουμε και συνεχίζουμε την προσπάθεια κόντρα στις δυσκολίες.

ΟΣΟ ΤΡΑΓΟΥΔΑΜΕ ΤΟΝ ΠΟΝΤΟ, Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΔΕΝ ΘΑ ΞΕΧΑΣΤΕΙ

Η σημερινή ελληνική κουλτούρα έχει καθαρή εικόνα για τον ποντιακό ελληνισμό; Την ιστορικότητά του, την ταυτότητά του, τη συμβολή του στη σημερινή εθνική ταυτότητα;

Παρά την ιδιαίτερα σημαντική βελτίωση αυτής της εικόνας, πιστεύω πως έχουμε αρκετό δρόμο μπροστά μας, ώστε η ελληνική κοινωνία να διαμορφώσει πλήρη αντίληψη και γνώση για τα θέματα που αναφέρετε. Για παράδειγμα, 200 χρόνια από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, υπό την ηγεσία του Αλέξανδρου Υψηλάντη, ο οποίος πρώτος άναψε το φυτίλι του ξεσηκωμού τον Φεβρουάριο του 1821, όταν διαβαίνοντας τον Προύθο ποταμό εξέδωσε την ιστορική διακήρυξη «Μάχου Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», και ελάχιστοι γνωρίζουν την καταγωγή του από τον Πόντο.

Ελάχιστοι γνωρίζουν τη συμβολή των Ελλήνων Ποντίων στον Αγώνα, τόσο σε χρήμα και πολεμικό υλικό, όσο και σε φυσική παρουσία. Ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν την ιστορία του Πόντου και των ανθρώπων του, που δεν εντάσσονται στα σχολικά εγχειρίδια, προφανώς γιατί η εν λόγω περιοχή δεν περιλαμβάνεται στα όρια του σημερινού ελληνικού κράτους. Ετσι, αυθαίρετα, ταυτίστηκαν στη συνείδηση του λαού μας οι έννοιες Ελλάδα και Ελληνισμός, παραγνωρίζοντας την προαιώνια παγκοσμιότητα του δεύτερου όρου.

Οσον αφορά τη συμβολή του ποντιακού στοιχείου στη διαμόρφωση της σημερινής εθνικής μας ταυτότητας, να αναφέρω μόνο τούτο. Ο ερχομός και στη συνέχεια η εγκατάσταση των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο στη Μακεδονία, έδωσε την απαιτούμενη ηθική και υλική στήριξη στο εκεί ελληνικό στοιχείο και έτσι σφράγισε την ελληνικότητά της.

Πόσο ζωντανά είναι τα ίχνη του ποντιακού ελληνισμού στις χαμένες πατρίδες; Πόσο «μιλούν» στη νεότερη γενιά;

Για τον Πόντο και την καθ΄ημάς Ανατολή στο σύνολό της, επιλέγουμε τον όρο «Αξέχαστες Πατρίδες». Οσο οι μνήμες, οι μουσικές, οι μυρουδιές, οι εικόνες, τα νανουρίσματα και τα τραγούδια ποτίζουν τις ρίζες μας, η πατρογονική μας γη θα ζει για πάντα στη ψυχή και τις καρδιές μας, και οι πατρίδες δε θα είναι ποτέ χαμένες.

Οσον αφορά τα ίχνη που άφησαν πίσω τους οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, πιο ζωντανά δε γίνεται. Η διάλεκτος, η μουσική, το τραγούδι, τα μουσικά όργανα, οι μαγειρικές συνταγές, πολλά από τα έθιμά μας, τα μεγάλα αρχοντικά, αλλά κυρίως η αύρα, η θύμηση και η γνώση, ότι οι πρόγονοί μας ζούσαν εκεί, συμβιώνοντας αρμονικά με τις υπόλοιπες εθνικές και θρησκευτικές κοινότητες, είναι ίχνη βαθιά και άσβηστα.

Η δύναμη από αυτά τα ίχνη ήταν αδύνατον να αφήσει ανεπηρέαστη τη νέα γενιά, είτε συνειδητά έχει στο νου της την προέλευση και την καταγωγή των πολιτιστικών χαρακτηριστικών, είτε όχι. Αυτό είναι το πλέον αισιόδοξο στοιχείο, που μας δημιουργεί θετική διάθεση να συνεχίσουμε το έργο μας.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω