4/11/1918: Από την ίδρυση του ΣΕΚΕ στο ΚΚΕ – «Εμπρός της Γης οι κολασμένοι…» ΑΦΙΕΡΩΜΑ

Κωνσταντίνος Λαμπρόπουλος

Το φθινόπωρο είναι η εποχή των γενεθλίων των ελληνικών κομμάτων. Στις 3 Σεπτεμβρίου γράψαμε για το ΠΑΣΟΚ, στις 4 Οκτωβρίου κάναμε αφιέρωμα στα 48 χρόνια ζωής της Νέας Δημοκρατίας και σήμερα θα ταξιδέψουμε πίσω στον χρόνο, μέχρι το 1918, για να θυμηθούμε την ίδρυση του ΣΕΚΕ, του μετέπειτα ΚΚΕ.

Σκορπιός στο ζώδιο -τουτέστιν πάθος, έκρηξη και δυναμισμός- το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ελλάδας ιδρύθηκε «διά την ανατροπήν της διεθνούς κεφαλαιοκρατίας και τον θρίαμβον του διεθνούς σοσιαλισμού», με βασικούς στόχους τη «διεθνή συνεννόηση και δράση των εργατών», αλλά και την «πολιτική και οικονομική οργάνωση του προλεταριάτου σε ξεχωριστό κόμμα τάξεως για την κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας και δημοσιοποίηση των μέσων παραγωγής και ανταλλαγής δηλαδή την μεταβολή της κεφαλαιοκρατικής κοινωνίας εις κοινωνίαν κολλεχτιβικήν ή κομμουνιστικήν».

ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΕ ΡΩΣΙΑ, ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ ΚΑΙ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Το 1ο Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο συνήλθε στον Πειραιά μια ημέρα σαν σήμερα το 1918, με τη Φεντερασιόν του Αβραάμ Μπεναρόγια να βάζει το χεράκι της, αλλά κι έπειτα από την έντονη ριζοσπαστικοποίηση νέων σοσιαλιστών. Μην ξεχνάτε, άλλωστε, τι είχε προηγηθεί. Η επανάσταση στη Ρωσία έφερε χιονοστιβάδα στη Φινλανδία τον Ιανουάριο του 1918 και εγκαθίδρυση εργατικής εξουσίας (μέχρι τον Μάιο του 1919), ενώ και στη Γερμανία είχαμε την άνοδο των «Σπαρτακιστών» και την κατάλυση της μοναρχίας.

Ο ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΡΒΑΝΙΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΡΟΔΟΔΑΦΝΗ

Ανάμεσα στα μέλη της πρώτης Κεντρικής Επιτροπής του ΣΕΚΕ, που ψήφισε και «διαμαρτυρίαν διά την μελετώμενην επέμβασιν των συμμάχων κατά της νεαράς Σοβιετικής Δημοκρατίας», ήταν και ο Κεφαλονίτης Νίκος Δημητράτος και ο Αρίστος Αρβανίτης από τη Ροδοδάφνη Αιγίου, με τους εκπροσώπους από την Πάτρα να μην κατορθώνουν να παραστούν στο Συνέδριο «για άγνωστους λόγους».

Οπως αναφέρεται και στο Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ: «Η ίδρυση του ΣΕΚΕ ήρθε ως ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος στη χώρα μας, κάτω από την επίδραση της Μεγάλης Οκτωβριανής Σοσιαλιστικής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία».

Και το κυριότερο: «το ΣΕ Κόμμα δεν δύναται ποτέ να συμμετάσχει ή και να ενισχύσει οποιαδήποτε κυβέρνησιν της αστικής τάξεως και αποκρούει κάθε απόπειραν απομακρύνεσεως από την πάλιν των τάξεων, με σκοπόν να διευκολυνθή η προσέγγισις των εργατών με τα αστικά κόμματα».

Η ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΕ ΚΚΕ

Και κάπως έτσι θα φτάσουμε στο 1924 και στο 3ο έκτακτο συνέδριο του ΣΕΚΕ, όταν το κίνημα θα μετονομαστεί σε Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και θα ενταχθεί στην Κομμουνιστική Διεθνή, αποδεχόμενο τους 21 όρους της. Αυτή ήταν η αρχή της μπολσεβικοποίησης του κόμματος σύμφωνα με τις αρχές του Μαρξισμού-Λενινισμού. Αν και ο Νίκος Ζαχαριάδης αρκετά χρόνια αργότερα θα γράψει για τα μέλη της ιδρυτικής γενιάς του ΣΕΚΕ ότι: «Δεν μπόρεσαν ποτέ να αποβάλουν τη μικροαστική νοοτροπία και να αποκτήσουν μπολσεβίκικη. Ο μπολσεβίκος δεν μπόρεσε να επικρατήσει του μικροαστού…».

Τα υπόλοιπα είναι μια άλλη Ιστορία για την οποία θα ξαναγράψουμε…

Από την «Ομόνοια» μέχρι τη δράση του Νίκου Μπελογιάννη στα μέρη μας

Η Πάτρα ως πύλη από και προς την Εσπερία δεν θα μπορούσε να μην εισάγει στη χώρα μας τις επαναστατικές ιδέες που διαδίδονταν με ταχύτητα στην Ευρώπη στα τέλη του 19ου αιώνα. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 1880 ιδρύθηκε στην Πάτρα η οργάνωση «Ομόνοια», που πρωτοστάτησε στη δημιουργία της Σχολής του Λαού (1882), η οποία λειτουργούσε ως χώρος διαλέξεων περί της σοσιαλιστικής θεωρίας και επιστημονικών ζητημάτων. Αντίστοιχος χώρος ήταν ο Αχαϊκός Σύλλογος, ενώ την ίδια περίοδο στα τυπογραφεία τη περιοχής πραγματοποιήθηκαν ορισμένες από τις πρώτες μεταφράσεις σοσιαλιστικών έργων.

Το 1882 η εφημερίδα «Εργάτης της Πάτρας», που όριζε τον λαό διαταξιακά ως το σύνολο των εργαζόμενων τάξεων, ακολουθώντας τα αντίστοιχα κριτήρια του Σεν Σιμόν, μετέφρασε σε συνέχειες το «Κοινωνικό Συμβόλαιο» του Ρουσό.

Πολλά, πολλά, πολλά χρόνια αργότερα η Πάτρα θα φιλοξενήσει τον Νίκο Μπελογιάννη. 19 Απριλίου 1936 και ο «Ριζοσπάστης» αναφέρει: «Τη Δευτέρα 20 του Απρίλη στο Εφετείο της Πάτρας, δικάζονται οι φοιτητές Ν. Μπελογιάννης και Γ. Ντάβος και ο μαθητής Γυμνασίου της Αμαλιάδας Ν. Τσαγκάρης, για παραβίαση του Ιδιωνύμου… με την κατηγορία ότι είναι κομμουνιστές και κάνανε προπαγάνδα στους μαθητές». Και στις 16 Απριλίου 1938 ο «Ανθρωπος με το γαρύφαλλο» θα συλληφθεί στον Πύργο και θα καταδικαστεί στην Πάτρα σε 5 χρόνια φυλακή και 2 ακόμη εξορία. Και μετά την απελευθέρωση από τους Γερμανούς, ο Μπελογιάννης αναλαμβάνει υπεύθυνος για την έκδοση του δημοσιογραφικού οργάνου του Γραφείου Περιοχής του ΚΚΕ «Λεύτερος Μωρηάς», ενώ αρθρογραφεί στο εβδομαδιαίο κομματικό όργανο «Οδηγητής» και στην καθημερινή ΕΑΜική εφημερίδα της Πάτρας «Ελεύθερη Αχαΐα». Ολα αυτά μέχρι την ενσωμάτωσή του στο αντάρτικο με τον ΔΣΕ Πελοποννήσου προς το τέλος του 1946. Η συνέχεια είναι γνωστή, όπως και όλα τα σενάρια για το πώς έφτασε και τελικά δεν γλύτωσε το απόσπασμα…

Βασίλης Μόσχος: «Το νομοτελειακό αποτέλεσμα της κοινωνικής εξέλιξης…»

Ως μέλος του Τμήματος Ιστορίας της ΚΕ του ΚΚΕ, αλλά και μεταδιδακτορικός ερευνητής της σύγχρονης Ιστορίας, ο Βασίλης Μόσχος, μας ταξίδεψε πίσω στον χρόνο για την ίδρυση του ΣΕΚΕ. Χαρακτηριστικές είναι οι γραμμές που μας έστειλε από τον «Ριζοσπάστη» εκείνου του Νοεμβρίου του 1918.

«Εις το ξενοδοχείον «Πειραιεύς», εις την αίθουσαν του σωματείου των μηχανικών ατμοπλοίων… (λογοκρισία 3 γραμμών) συνήλθε χτες εις την πρώτην συνεδρίασίν του το πρώτον σοσιαλιστικόν συνέδριον της Ελλάδος, με κύριον σκοπόν την συνένωσιν όλων των εν Ελλάδι σοσιαλιστικών ομάδων εις ένα ενιαίον κόμμα διοικούμενον ενιαίως και αντιπροσωπευόμενον εις την Διεθνή. Η έναρξις εγένετο εις τας 10 π.μ… («Ριζοσπάστης» 5, (18) του Νοέμβρη 1918)».

Και ο Βασίλης Μόσχος ανέφερε και τα εξής: «Το Α΄ Πανελλαδικό Σοσιαλιστικό Συνέδριο, Ιδρυτικό του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που το 1924 μετονομάστηκε σε ΚΚΕ, έγινε από 17 μέχρι 23 Νοέμβρη (νέο ημερολόγιο) στον Πειραιά, στα γραφεία του Συνδέσμου Μηχανικών Ατμόπλοιων.

Η ίδρυση του ΣΕΚΕ δεν ήταν τυχαίο γεγονός. Ηταν συνέπεια μιας μακρόχρονης πορείας που ακολούθησαν το εργατικό και το σοσιαλιστικό κίνημα στη χώρα μας. Ηταν το νομοτελειακό αποτέλεσμα της κοινωνικής εξέλιξης, ο ώριμος καρπός της ανάπτυξης του εργατικού κινήματος και της συνένωσής του με τις ιδέες του σοσιαλισμού. Η Οκτωβριανή Επανάσταση στη Ρωσία επιδρά αποφασιστικά στην επιτάχυνση των διαδικασιών και στην ωρίμανση της ανάγκης ίδρυσης κόμματος της εργατικής τάξης.

104 χρόνια ζωής και δράσης συμπληρώνει σήμερα το ΚΚΕ. 104 χρόνια ασίγαστης, πρωτοπόρας πάλης για το δίκιο του λαού, για τις πιο πρωτοπόρες, ριζοσπαστικές ιδέες, για το πραγματικά σύγχρονο και προοδευτικό, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, για τον σοσιαλισμό – κομμουνισμό».

Γρηγόρης Σαββόπουλος: «Μπαστακωθήκανε στον σβέρκο των Ελλήνων»

Στη μνήμη του θείου του Μάκη Βλαχοστάθη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή πριν από μερικά χρόνια, είναι αφιερωμένη η ιστορία που μοιράστηκε μαζί μας ο δικαστικός υπάλληλος και προπονητής μπάσκετ Γρηγόρης Σαββόπουλος, με αφορμή τη σημερινή επέτειο από την ίδρυση του ΣΕΚΕ.

«Ο Μάκης Βλαχοστάθης ήταν πρώτος ξάδερφος της μητέρας μου, κομμουνιστής από μικρή ηλικία. Δεν είχε προλάβει καλά-καλά να εγκαθιδρυθεί η χούντα της 21ης Απριλίου, όταν η μάνα μου τον συνάντησε στο αστικό λεωφορείο στον δρόμο για τα Ταμπάχανα. Οταν η μητέρα μου τον χαιρέτησε και τον ρώτησε τι έγινε με την εγκαθίδρυση της δικτατορίας των συνταγματαρχών, εκείνος της απάντησε με τον εξής τρόπο: «Ηρθαν 10 γίδια και μπαστακωθήκανε στον σβέρκο των Ελληνων». Ε, δεν πέρασε μια εβδομάδα και τον έστειλαν εξορία στην Ελαία, μια περιοχή ορεινή με μεγάλη φτώχεια και εξαθλίωση. Ο θείος μου δούλευε στο Ταχυδρομείο και βοήθαγε τους χωρικούς να στέλνουν γράμματα. Ενα γραμματόσημο τότε έκανε 25 λεπτά και οι άνθρωποι τον πλήρωναν για τις υπηρεσίες του με αβγά ή λαχανικά, που είχαν αξία πολλαπλάσια από γραμματόσημο. Αλλά και ο πατέρας μου είχε προβλήματα στη δουλειά του, στη χαρτοποιία Λαδόπουλου, λόγω των πολιτικών του πεποιθήσεων. Ηταν με την ΕΔΑ και αυτό του δημιουργούσε κατά καιρούς ζητήματα… Ηταν δύσκολοι καιροί αν κάποιος χαρακτηριζόταν κομμουνιστής».

Ο Γρηγόρης Σαββόπουλος δεν το κρύβει ότι ανήκει και ο ίδιος στον χώρο του ΚΚΕ και πολλές φορές, μάλιστα, ασκεί κριτική σε όσα συμβαίνουν στη χώρα μας και γενικότερα στον κόσμο, όντας ιδιαίτερα ανήσυχος με αφορμή τις παγκόσμιες εξελίξεις με την ενεργειακή κρίση και τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.

Κώστας Καραγκούνης: «Η Μεγάλη Παρασκευή του 1967»

Ο Κώστας Καραγκούνης με τη σύζυγό του Λίτσα στη Μακρόνησο

Τη δική του ιστορία από τη σχέση του με το ΚΚΕ μοιράστηκε μαζί μας, ο Κώστας Καραγκούνης. «Ηταν Μεγάλη Παρασκευή του 1967 κι ετοιμαζόμασταν για το Πάσχα. Η μανά μου είχε πάει τα παπούτσια μας στον τσαγκάρη – πού λεφτά για καινούργια…; – και γύρω στις 11 το πρωί, προς το τέλος της Αποκαθήλωσης, με πήρε να πάμε μαζί στο τσαγκάρικο του κυρ-Μάκη του Μασμανίδη για να πάρει τα παπούτσια μας. Φθάνοντας, λοιπόν, απ΄ έξω από το μαγαζί του κυρ-Μάκη, η κυρα-Ελένη βλέποντας το τσαγαράδικο κλειστό και τους ασφαλίτες μπροστά από την πόρτα, μας πήρε άρον-άρον και μας πήγε γρήγορα στο σπίτι κι αμέσως έτρεξε για να ειδοποιήσει τη γυναίκα του! Ο κυρ-Μάκης εκείνη τη φορά τη γλύτωσε, όμως μετά από λίγο μάθαμε ότι πήγε τελικά εξορία».

Ο παλιός συνδικαλιστής της Πειραϊκής-Πατραϊκής (και «ανένταχτος κομμουνιστής», όπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος), μας μετέφερε και μια δεύτερη ιστορία από εκείνα τα δύσκολα χρόνια, με αφορμή τη σημερινή επέτειο από την ίδρυση του ΣΕΚΕ. «Μια άλλη εμπειρία που είχα και μάλιστα ιδιαίτερα σκληρή, ήταν εκείνη με πρωταγωνιστή τον κουμπάρο του πεθερού μου, τον οποίον έβαλαν σε ένα τσουβάλι με γάτες και τον πέταξαν στη θάλασσα για να πνιγεί κι αυτός τις έπνιξε για να σωθεί…», θυμήθηκε ο Κ. Καραγκούνης.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω