Η πρόκληση της υλοποίησης
Η Λούκα Τ. Κατσέλη είναι ομότιμη καθηγήτρια ΕΚΠΑ-πρώην υπουργός.
Η Πολιτική Συνοχής εξακολουθεί να είναι η κύρια επενδυτική πολιτική της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) που προωθεί την αναπτυξιακή, κοινωνική και εδαφική συνοχή των περιφερειών κι αστικών περιοχών της.
Για την περίοδο 2021-2027, λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο του συνολικού Ευρωπαϊκού Προϋπολογισμού (426,7 δις ευρώ), έχει δεσμευθεί για την επίτευξη πέντε στόχων, ώστε η ΕΕ να γίνει «εξυπνότερη» μέσω καινοτομίας και ψηφιοποίησης, πιο «πράσινη» μέσω επενδύσεων και πολιτικών προώθησης της πράσινης μετάβασης, πιο «συνδεδεμένη» μέσω στρατηγικών μεταφορικών και ψηφιακών δικτύων, πιο «κοινωνική» μέσω προώθησης της ποιοτικής απασχόλησης και αναβάθμισης των συστημάτων εκπαίδευσης, κατάρτισης και υγειονομικής περίθαλψης και τέλος «πιο κοντά στους πολίτες» μέσω προώθησης βιώσιμων, τοπικών αναπτυξιακών προγραμμάτων.
Οι ίδιοι στόχοι διέπουν το Εθνικό Πρόγραμμα Πολιτικής Συνοχής 2021-2027, ύψους 26,2 δις ευρώ, που χρηματοδοτεί δράσεις για τις Λιγότερο Ανεπτυγμένες Περιφέρειες (35,4 δις για όλες πλην Αττικής και Νοτίου Αιγαίου), για τις Περιφέρειες σε Μετάβαση (1,86 δις για Αττική και Νότιο Αιγαίο), για το Ταμείο Συνοχής (3,0 δις) και από το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (830 εκατ.) για την μετάβαση λιγνιτικών περιοχών.
Δεδομένων των πόρων που έχουν διατεθεί τόσο από τα πολυετή ΕΣΠΑ όσο και πιο πρόσφατα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την περίοδο 2021-2026 (31,1 δις ευρώ), τα αναπτυξιακά αποτελέσματα είναι δυστυχώς απογοητευτικά.
Η πρώτη Εκθεση Παρακολούθησης Κοινωνικο-Οικονομικών Τάσεων στις περιφέρειες που εκπονήθηκε από το ΙΟΒΕ με πρωτοβουλία του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Περιφερειακής Πολιτικής αποτυπώνει διευρυνόμενες διαπεριφερειακές ανισότητες όσο και συστημικές αδυναμίες των ελληνικών περιφερειών να συνεισφέρουν στον αναγκαίο μετασχηματισμό της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας. Η επενδυτική δυναμική σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες επικεντρώνεται στον τουρισμό. Το 2019, οι επενδύσεις συνεισέφεραν θετικά στον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ τριών μόνο περιφερειών. Για όλες τις περιφέρειες, με εξαίρεση την Αττική, η εξάρτηση από εισαγωγές είναι σημαντική και οι εξαγωγικές επιδόσεις πενιχρές.
Η αναιμική αναπτυξιακή δυναμική της χώρας είναι αποτέλεσμα της διαχρονικής παραγωγικής αδράνειας και προβληματικής διάρθρωσης των επενδύσεων. Το μερίδιο των κατασκευών, υποδομών και εξαγορών καταλαμβάνει τη μερίδα του λέοντος της επενδυτικής δαπάνης, ενώ η απορρόφηση για παραγωγικές, επιχειρηματικές επενδύσεις είναι περιορισμένες.
Η αντιμετώπιση του «παραγωγικού ελλείμματος» επιβάλλει:
α) Σχεδιασμό και υλοποίηση μιας συνεκτικής μεσοπρόθεσμης Εθνικής και Περιφερειακής Αναπτυξιακής Στρατηγικής στη βάση της οποίας, μετά από εκτεταμένη διαβούλευση και συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, θα σχεδιάζονται, θα ωριμάζουν και θα προωθούνται συγκεκριμένες ολοκληρωμένες παραγωγικές επενδύσεις σε κάθε περιφέρεια της χώρας.
β) Επανασχεδιασμό της αναπτυξιακής διοίκησης σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο για την αποφυγή αλληλοεπικαλύψεων, τη συμμετοχή και τον αποτελεσματικό συντονισμό όλων των εμπλεκομένων φορέων, την εξασφάλιση τεχνογνωσίας και την αποδοτική ενεργοποίηση των Αναπτυξιακών Οργανισμών που συστάθηκαν από τον Ν.4674/2020.
γ) Απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου από την έναρξη και λειτουργία μιας επιχείρησης, την αδειοδότηση επενδύσεων, τη φορολογική και ασφαλιστική μεταχείριση εταιρειών, τη διαχείριση εγγυήσεων, τη χρηματοδότηση και αναδιάρθρωση δανείων, την επίλυση διαφορών.
δ) Διεύρυνση αρμοδιοτήτων Αναπτυξιακής Τράπεζας Επενδύσεων, ώστε να καταστεί πόλος μιας στάσης για την αξιολόγηση και χρηματοδότηση νέων παραγωγικών επενδύσεων (greenfield) και start up με κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία.
ε) Αποτελεσματική στελέχωση και ενίσχυση συντονιστικών και διαχειριστικών αρμοδιοτήτων κάθε περιφέρειας ώστε, μέσω έκδοσης εφαρμοστικών περιφερειακών κανονισμών, να διασφαλίζονται οι απαραίτητες υποδομές και δίκτυα, η χρηματοδότηση και η άρση θεσμικών εμπλοκών.
στ) Παρακολούθηση υλοποίησης έργων και αποτίμηση αποτελεσμάτων, ώστε να διορθώνονται αστοχίες.
ζ) Δίκαιη κατανομή οφέλους και κόστους στις τοπικές κοινωνίες με προώθηση συμπεριληπτικών και διαφανών διαδικασιών στη λήψη αποφάσεων.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
