Ενας εκπεπτωκώς άγγελος, ένας σύγχρονος εκπεσμός

Χριστίνα Κόκκοτα

Είναι πραγματικά δύσκολο να συλλάβει κανείς πώς η πένα ενός μεγάλου δημιουργού, όπως ο Διονύσιος Σολωμός, που έπλασε γυναικείες μορφές εξαίσιες και ιδανικές, υπερβατικές και μεγαλόψυχες, κατάφερε με την ίδια ορμή ζωής και φλόγα ψυχής να δώσει υπόσταση σε μια διαμετρικά αντίθετη γυναικεία φιγούρα, όπως η Γυναίκα της Ζάκυθος, που προσωποιεί το Κακό στην έσχατη μορφή του.

Το ομώνυμο αφηγηματικό έργο (1826), το οποίο μαζί με τον «Διάλογο Ποιητή και Σοφολογιωτάτου» συνθέτει την πεζογραφική παραγωγή του Σολωμού – την επισκιασμένη από την ποιητική του δημιουργία – είναι ένας αινιγματικός, τοπικός λίβελλος, εξπρεσσιονιστικού ύφους και σατιρικής διάθεσης με στόχο την ηθική καταδίκη της ανθρώπινης κακίας.

Ηρωίδα του μια ανισόρροπη, αρρωστημένη και άσπλαχνη ζακυνθινή αρχόντισσα, μια ύπαρξη γεμάτη σωματικές και ψυχικές πληγές, φιλότουρκη και ξενόδουλη, η οποία, με όχημα την ποιητική τέχνη του Σολωμού, παίρνει διαστάσεις απαίσιου και αξιοκαταφρόνητου τέρατος, φορτωμένου με όλα τα ανθρώπινα ελαττώματα, ανάλογου με τον Λεβιάθαν του Μπλέηκ και τον Κάιν του Κόλεριτζ. Μία γυναικεία μορφή-αντίποδας της Φραγκίσκας Φραίζερ, της Φαρμακωμένης και της Φεγγαροντυμένης, που τρέφει αδικαιολόγητο μίσος για τις δυστυχισμένες Μεσολογγίτισσες προσφυγοπούλες, που ψωμοζητούν για τους δικούς τους και για το «ενδοξότατο αλωνάκι τους».

Επηρεασμένος ο Σολωμός από την «Υπερκάλυψη», τον λατινικό λίβελλο του Ούγκο Φώσκολο και έχοντας πάντα την πατριωτική αγωνία για την τύχη του δοκιμαζόμενου Μεσολογγιού, καίει με πυρωμένο σίδερο και με αδυσώπητη οργή το πρόσωπο της Γυναίκας και παρά την θρησκευόμενη φύση του, θέση για συγχώρηση στην ανταριασμένη ψυχή του δεν υπάρχει. Με την αφήγηση στο στόμα του Διονυσίου του Ιερομονάχου, που λειτουργεί ως προσωπείο του, αφήνεται στην εκδήλωση μιας θανάσιμης έχθρας και οργής, παραδίδοντας στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» σελίδες αινιγματικές, ακραία υβριστικές και αποτρόπαιες.

Είναι βέβαιο ότι ο ποιητής έχει συνείδηση και των δύο όψεων της ζωής αλλά και των αντιθέσεων, που συνθέτουν τον κόσμο και ότι σ’ αυτό το στοχαστικό και οραματικό δημιούργημά του αφήνει το φως της ηθικής ομορφιάς και της ψυχικής ευγένειας, που τόσο ύμνησε στην ποίησή του, για να αναζητήσει την σκοτεινή και δαιμονική πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και να οσμισθεί τη δυσωδία της σαπισμένης συνείδησης, που κυλιέται ανενδοίαστα στην ηθική κόπρο. Στο πρόσωπο της μοχθηρής και αποκρουστικής ηρωίδας του ξεσκεπάζει χωρίς φόβο το ταπεινό, το άσχημο και το πρόστυχο προσβλέποντας, μέσα από την εξασθένηση και την τελική κατάρρευσή του, στην θωράκιση και την ενδυνάμωση του υψηλού, του ωραίου και του ευγενικού σε μια προσπάθεια εκτόνωσης της δικής του φουρτουνιασμένης ψυχής αλλά και της δικής μας.

Ευφυής η σκηνοθετική σύλληψη της μη συμβατικής και πρωτοποριακής Αντζελας Μπρούσκου, όχι μόνο να οργανώσει αφηγηματικά το σολωμικό πεζογράφημα με πρωτότυπο τρόπο –μοιράζοντας τον πυρετικό και εφιαλτικό λόγο του ποιητή σε τρεις γυναικείες μορφές, που τον εκφέρουν ως μέλη ενός σύγχρονου Χορικού, όντας έγκλειστες σε ένα ασφυκτικό περιβάλλον και στον απόηχο της πτώσης του Μεσολογγίου– αλλά και τοποθετώντας τον σ’ ένα κόσμο βίαιης πραγματικότητας, να επιτύχει τη συνομιλία του παρελθόντος με το παρόν αλλά και το μέλλον της Ιστορίας, όπως αυτή διαμορφώνεται με το πέρασμα του χρόνου.

Με τη συνδρομή του απλού αλλά επιβλητικού σκηνικού χώρου, τη διαμόρφωση του οποίου υπογράφει η ίδια η σκηνοθέτις, του πρωτότυπου ηχοτοπίου του Γιώργου Ανδριώτη και του φωτιστικού περιβάλλοντος του Παντελή Μάκκα, το σκηνικό αποτέλεσμα υπερέβη τα όρια μιας τυπικής παράστασης και αποδόθηκε στον θεατή ως ένα οπτικό και ακουστικό ποίημα αλλά και ως ένα επιδραστικό σχόλιο για τη βιαιότητα του σύγχρονου κόσμου, στον οποίο το κακό αποκτά υπόσταση μέσα από τις φωνές του εθνικισμού και του ρατσισμού, που αντιστρατεύονται και αντιμάχονται τη γλώσσα της αλληλεγγύης και της αλληλοκατανόησης.

Οι τρεις γυναίκες-ηθοποιοί της παράστασης (Αντζελα Μπρούσκου, Παρθενόπη Μπουζούρη και Δανάη Κατσιμένη), χρησιμοποιώντας ως όχημα την αφήγηση και μέσα από μια σωματοποιημένη, εξαιρετικής ενέργειας ερμηνεία, κατάφεραν να μεταφέρουν τον θεατή σ’ ένα σύμπαν μιας σύγχρονης κόλασης, πραγματώνοντας το ζητούμενο, την αναγωγή του έργου στο σήμερα.

Η «Γυναίκα της Ζάκυθος», της οποίας η πρώτη εκδοχή ήταν διαδικτυακή, ως μια παράσταση πολυμέσων, έκανε πρεμιέρα σε φυσικό θεατρικό χώρο στο θέατρο «Οροφως», τη νέα πολιτιστική εστία της Πάτρας, με επόμενο σταθμό το «Μπάγκειον» της Αθήνας.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω