Εσείς ξέρετε πώς προέκυψε η Τελετή Έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού; Πώς μία πρόταση έγινε παράδοση – Ποιος ήταν ο εμπνευστής της;

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

Πολλοί έχουμε στο μυαλό μας την τελετή έναρξης ως κάτι στάνταρ, που έτσι και αλλιώς γίνεται κάθε χρονιά. Είναι κάτι που περιμένουμε κάθε χρόνο να συμβεί, το πρώτο Σάββατο μετά τις 17 Ιανουαρίου, την ημέρα που όλοι θα κατέβουμε στην πλατεία Γεωργίου για να γιορτάσουμε την έναρξη της μεγάλης γιορτής της πόλης.

Πόσοι όμως γνωρίζουμε το πότε ξεκίνησε η τελετή έναρξης; Και ποιος άραγε να είναι ο εμπνευστής της; Το  Πατρινό Καρναβάλι έχει τη δική του ιστορία, τους δικούς του ανθρώπους, αυτούς που μέσα στα χρόνια έβαλαν τις ιδέες τους, την φαντασία και τον κόπο τους για να το φτάσουν εδώ που είναι σήμερα.

Ένας από αυτούς είναι και ο Γιάννης Γεωργακάκης, που οι περισσότεροι τον γνωρίσαμε μέσα από το Ερασιτεχνικό Σχήμα Πάτρας “Ρεφενέ”. Όμως πάνω απ’ όλα ο Γιάννης Γεωργακάκης είναι ένας άνθρωπος του Καρναβαλιού και μάλιστα υπήρξε και ο εμπνευστής της τελετής έναρξης!

Όπως λέει ο ίδιος μιλώντας στο pelop.gr, “Ήταν αν θυμάμαι καλά το 1990, μία από τις πρώτες, ίσως και η πρώτη Καρναβαλική Συνδιάσκεψη που έγινε στο Porto Rio. Θυμάμαι τον Ορέστη Σκαλτσά να είναι στην αντιδήμαρχος Πολιτισμού και στην ουσία καθ’ ύλην αρμόδιος για το Καρναβάλι. Είχανκληθεί όλοι όσοι εμπλέκοντο  με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο στο Καρναβάλι δηλαδή και τα πληρώματα και τότε σαν πλήρωμα 34 είχαμε κληθεί και εμείς.

Ανάμεσα στις άλλες προτάσεις που κατατέθηκαν, ήταν και η πρόταση που είχα καταθέσει προσωπικά μέσω του πληρώματος 34 για την τελετή έναρξης του Καρναβαλιού. Για πρώτη φορά ακούστηκε και ο τίτλος εκεί μέσα, στην ουσία σκεπτόμενος πολύ απλά ότι: η Πάτρα, είναι η μοναδική πόλη στην Ελλάδα που το Τριώδιο κατ’ έθιμον ξεκινά ανήμερα του Αγίου Αντωνίου στις 17 Ιανουαρίου“.

Μάλιστα, ο Γιάννης Γεωργακάκης είχε ψάξει να βρει το γιατί ισχύει κάτι τέτοιο και σε θεωρητική βάση και όπως μας λέει: “Είχα βρειότι ο Άγιος Αντώνιος, σε μια πορεία στην έρημο, αν θυμάμαι καλά, είχε βασανιστεί από παγανιστικά στοιχεία, από δαίμονες, και είχε υπερκεράσει αυτό το εμπόδιο. Έτσι, στο δικό μου μυαλό συνέδεσα τον Άγιο Αντώνιο με το γιατί στην Πάτρα ανήμερα τ’ Αγιαντωνιού ανοίγει το Τριώδιο”.

Ο Γιάννης Γεωργακάκης, εμπνευστής της ιδέας της τελετής έναρξης, μιλά στο pelop.gr για το ξεκίνημά της

Τι περιλάμβανε η πρόταση

Τι όμως περιελάμβανε η πρόταση του Γιάννη Γεωργακάκη; Και πόσα από όσα πρότεινε τελικά έγιναν πραγματικότητα; Όπως επισημαίνει, η δική του πρόταση ήταν κάτι σαν… καρναβαλική πρωτοχρονιά: “Επειδή είχα δεν σε αντίστοιχες γιορτές του εξωτερικού, ότι γινόντουσαν τελετές έναρξης, είχα την ιδέα, τα μεσάνυκτα 16ης προς 17ης Ιανουαρίου, που ξημερώνει τ’Αγιαντωνιού, να έκανε το Πατρινό Καρναβάλι τελετή έναρξης. Σαν να γιορτάζουμε το άνοιγμα του Καρναβαλιού, με κύριο επιχείρημα ότι μόνο στην Πάτρα στις 17 Ιανουαρίου ανοίγει το Τριώδιο και όχι στην υπόλοιπη Ελλάδα”.

Εκτός από τον ημερολογιακό προσδιορισμό της τελετής έναρξης, ο Γιάννης Γεωργακάκης είχε προτείνει και κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, κάποιες δράσεις που θα λάμβαναν χώρα κατά τη διάρκειά της.

Μία από αυτές αφορούσε την παρουσία του άρματος του Βασιλιά Καρνάβαλου στην τελετή έναρξης: “Επειδή συνήθως εκείνο το διάστημα το άρμα του Βασιλιά Καρνάβαλου, βρίσκεται στα τελευταία στάδια κατασκευής του πρότεινα πως θα μπορούσε να φτάσει στην πλατεία  χαρτωμένος, θα μπορούσε να είχε βαφτει λευκός και να αποτελεί και ένα από τα στοιχεία της τελετής έναρξης, σε όποιο στάδιο κατασκευής του και αν βρισκόταν”. Παράλληλα, είχε προτείνει, την βραδιά της τελετής έναρξης να ανακοινώνεται και στο κοινό αλλά και σε όλη την Ελλάδα η ιδιότητα του Βασιλιά Καρνάβαλου, το τι θα απεικόνιζε, ανάλογα με την καθημερινότητα της χρονιάς που κατασκευαζόταν.

Συμμετοχή στην τελετή έναρξης θα είχαν και τα πληρώματα και μάλιστα με έναν ιδιαίτερο και έξυπνο τρόπο. “Είχα πει ότι θα μπορούσαν τα πληρώματα να ξεκινούν μία παρέλαση, από πέντε διαφορετικά σημεία της πόλης, π.χ. από τον Παντοκράτορα, από το νοσοκομείο Άγιος Ανδρέας, από τις Ιτιές, το Ρίο κλπ, καρναβαλικά ενδεδυμένα φυσικά και να καταλήγουν στην πλατεία Γεωργίου, με κάθε ένα από αυτά να κρατά το λάβαρό του φωτισμένο. Μάλιστα όπως μας σημειώνει: “εκείνη την εποχή, το συχνότερο και πιο φθηνό μέσο συγκοινωνίας ήταν το λεγόμενο παπάκι, το μηχανάκι. Έτσι, είχα συζητήσει με τον παλιό κατασκευαστή και μέγα καλλιτέχνη του Καρναβαλικού Συνεργείου, τον Δημήτρη Σουλιώτη και είχαμε κατασκευάσει μία μακέτα ενός φωτεινού λαβάρου, το οποίο θα μπορούσε να προσαρμοστεί πάνω σε οποιοδήποτε παπάκι. Έτσι, ένας από κάθε πλήρωμα, πριν ξεκινήσει η παρέλαση, θα μπορούσε να πηγαίνει στο Καρναβαλικό Συνεργείο, θα του έβαζαν “φορετή” αυτή την κατασκευή και θα προπορευόταν του πληρώματος ως φωτεινή του ταμπέλα. Με αυτό τον τρόπο μιας και μιλάμε για μια βραδινή εκδήλωση, η παρουσία τους θα ήταν πιο αντιληπτή από τους πολίτες”.

Το παζλ του Βασιλιά Καρνάβαλου

Σκεπτόμενος όμως και μία εναλλακτική, σε περίπτωση που η κατάσταση του άρματος δεν επέτρεπε την φυσική του παρουσία στον χώρο της πλατείας Γεωργίου, ο Γιάννης Γεωργακάκης είχε μία ακόμα ιδέα, που όχι μόνο θα έδεινε το στίγμα της έναρξης του Πατρινού Καρναβαλιού, αλλά θα χάριζε στην πόλη ένα εικαστικό που θα υπήρχε στο κέντρο της καθ’ όλη τη διάρκεια της καρναβαλικής περιόδου.

Τι ήταν αυτό; Η δημιουργία ενός γιγαντιαίου παζλ το οποίο θα έμενε στο Μέγαρο Λόγου και Τέχνης καθ’ όλη τη διάρκεια της καρναβαλικής περιόδου. Όπως μας λέει: “Όποιο και αν ήταν το στάδιο κατασκευής του άρματος του Βασιλιά Καρνάβαλου, ακόμα και αν δεν ήταν δυνατό να κατέβει στην πλατεία Γεωργίου, σίγουρα υπάρχει μια μακέτα βάση της οποίας λειτουργεί ο καλλιτέχνης. Αυτή η μακέτα, θα μπορούσε να χωριστεί σε αντίστοιχα κομμάτια ενός παζλ, όσα και τα πληρώματα που θα ήταν στην πλατεία Γεωργίου. Κάθε πλήρωμα θα έπαιρνε από ένα κομμάτι του παζλ και όταν θα έμπαινε στην πλατεία, θα το συναρμολογούσαν μέχρις ότου να έχουμε μία “γιγαντοαφίσα” με την μορφή του Βασιλιά Καρνάβαλου που θα έμενε εκεί”.

Η πρώτη τελετή έναρξης

Μέσα στο πέρασμα των χρόνων, πολλές είναι οι προτάσεις που έχουν ακουστεί κατά τη διάρκεια των Καρναβαλικών Συνδιασκέψεων, όμως αυτές που τελικά έγιναν πραγματικότητα, είναι μετρημένες στα δάκτυλα ενός χεριού. Μία εξ’ αυτών είναι και η τελετή έναρξης.

Το 1990 ο Ορέστης Σκαλτσάς είχε πει χαρακτηριστικά «Η πρόταση του γιατρού (σ.σ. έτσι φώναζε τον Γιάννη Γεωργακάκη) είναι εξαιρετική και θα την δουλέψουμε». Και έτσι έγινε. Το 1991 είχαμε την πρώτη τελετή έναρξης στην πλατεία Γεωργίου, η οποία βέβαια, καμία σχέση δεν έχει με αυτό που ξέρουμε σήμερα.

Στην πλατεία, όπως θυμάται ο Γιάννης Γεωργακάκης, είχε στηθεί ένα κεφάλι κλόουν, φτιαγμένο από λεπτό σίδερο, ως σκελετός. Πάνω σε αυτό υπήρχαν βαρελότα και ανάβοντας το ένα, σιγά-σιγά άναβαν όλα, με αποτέλεσμα να φωτίζουν την κατασκευή.

Αργότερα, ακολούθησε η καρναβαλική ορκωμοσία, μια ιδέα του Άγγελου Πολυδωρόπουλου, κατά τη διάρκεια της οποίας εκπρόσωπος του πληρώματος που είχε έρθει πρώτο στον Κρυμμένο Θησαυρό διάβαζε τον όρκο του Καρναβαλιστή, τα χρόνια πέρασα, στο παιχνίδι μπήκε και η τηλεόραση, με αποτέλεσμα η τελετή έναρξης να αποτελεί ένα θέαμα, κυρίως τηλεοπτικό, με το κοινό να αρκείται στον ρόλο του θεατή.

Η τελετή έναρξης όπως την ξέρουμε σήμερα και κάποιες επισημάνσεις

Τα τελευταία χρόνια, στάνταρ χαρακτηριστικό της τελετής έναρξης αποτελεί η συναυλία. Και εδώ ο Γιάννης Γεωργακάκης έχει πολλά να πει, καθώς αυτό που είχε προτείνει ο ίδιος, που είχε την μορφή λαϊκού δρωμένου, δεν έχει καμία σχέση με αυτό που βλέπουμε σήμερα.

Στιγμιότυπο από την φετινή τελετή έναρξης. Επί σκηνής η Πέννυ Μπαλτατζή

Μία από τις επισημάνσεις που κάνει ο Γιάννης Γεωργακάκης και ένα παράπονό του, είναι  η ημερομηνία της τελετής έναρξης. “Αυτό που γίνεται σήμερα, καταργεί στην ουσία την ιδιαιτερότητα της Πάτρας στην οποία το Τριώδιο ανοίγει στις 17 Ιανουαρίου. Αφού έχεις αυτή την ιδιαιτερότητα, γιατί δεν την εκμεταλλεύεσαι;” αναρωτιέται ο ίδιος.

Η δεύτερη επισήμανσή του έχει να κάνει με το κομμάτι της μουσικής και βασίζεται στη μεγάλη παράδοση που έχει η Ελλάδα όσον αφορά τα αποκριάτικα τραγούδια. “Θα μπορούσε ένα σημείο της τελετής έναρξης να είναι αφιερωμένο στην λαϊκή παράδοση, εκμεταλλευόμενο την φοβαρή δουλειά που έχει κάνει η Δόμνα Σαμίου και την έρευνά της για τα αποκριάτικα ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια. Θα μπορούσε να παρουσιάζονται 1-2 τέτοια τραγούδια με το Χορευτικό Τμήμα του Δήμου Πατρέων να συμμετέχει σε αυτό” λέει χαρακτηριστικά και συνεχίζει: “Έπειτα, θα μπορούσε να ανεβαίνει ένα μουσικό σχήμα στην σκηνή, όμως να τραγουδά καρναβαλικά κομμάτια. Και όταν λέω καρναβαλικά, δεν εννοώ τραγούδια που είναι γραμμένα ειδικά για το Πατρινό Καρναβάλι. Το “Μηδέν” είναι ένα καρναβαλικό κομμάτι αν και δεν έχει γραφτεί για το Πατρινό Καρναβάλι. Θα πρέπει να γίνεται μια καλύτερη επιλογή, τόσο από αυτούς που συμμετέχουν όσο και από τους υπευθύνους. Η τελετή έναρξης, δεν είναι η συναυλία ενός συγκροτήματος”.

Η τελευταία του επισήμανση αφορά την έκθεση στολών, καθώς όπως σημειώνει, στις 17 Ιανουαρίου θα μπορούσαν να γίνονται και τα εγκαίνια της έκθεσης, δίνοντας το σήμα της αφετηρίας της γιορτής για όλη την πόλη. “Θα μπορούσαν κάποιες εκδηλώσεις να έχουν αφετηρία αυτή την ημέρα” δίνοντας έτσι το μήνυμα καταλήγει ο Γιάννης Γεωργακάκης.

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω