Νους ασθενής εν σώματι υγιή

Κωνσταντίνος Μάγνης

Είχαμε πάντα το άγχος μη βρεθούμε στη θέση κάποιων ντέτεκτιβ που προλαβαίνουν τον μάρτυρα δευτερόλεπτα πριν πεθάνει. Κι εκείνος λέει τα τελευταία λόγια. «Θυρίδα 2367. Σιδηροδρομικός σταθμός Γουέστ Ιστ Σίγιου Λέιτερ, στο Μπέρθντεϊ. Είσοδος 33Α». Και ο ντέτεκτιβ προλαβαίνει να συγκρατήσει όλες τις λεπτομέρειες. Και κάθε φορά που βλέπει έναν άνθρωπο, θυμάται πού τον έχει ξαναδεί και πώς λεγόταν και τι φορούσε. Κι εμείς ρωτάμε δέκα φορές τον συνάδελφο ποιό είπαμε πώς είναι το μικρό όνομα του υφυπουργού Μεταφορών. Μας το λέει και το ξαναλέει και το γράφουμε λάθος.

Αντουκανουμπάμπ, είναι το φάρμακο που θεωρείται ότι επιβραδύνει το αλτσχάιμερ, και που αρκετοί επιστήμονες το θεωρούν αποφασιστική ανακάλυψη. Ακούγεται σαν μαύρη παρωδία να δώσεις τόσο μη αποστηθήσιμο όνομα στο φάρμακο ειδικά μιας τέτοιας νόσου. Ας μείνουμε όμως στην ουσία. Μια ακόμα αήττητη ασθένεια βρίσκει τον δάσκαλό της μέσω της φαρμακευτικής. Το μέλλον έρχεται υποσχόμενο θριάμβους.

Εχουν καθιερωθεί κάποιοι ασεβείς και αλαζονικοί παραλληλισμοί. «Επαθα εγκεφαλικό», όταν τάχα δοκιμάζουμε μια μεγάλη έκπληξη ή σύγχυση. Δεν θα το έλεγες εύκολα, εάν είχες συγγενή ή φίλο που έχει πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο πράγματι. «Είσαι στην αρχή του αλτσχάιμερ» είναι η φράση με την οποία κοροϊδεύουμε οικεία πρόσωπα που ξεχνούν πράγματα «στοιχειώδη» ή που εκτίθενται σε σοβαρές παραδρομές. Και πάλι δεν θα το έλεγες αν σου έχει τύχει περίπτωση άνοιας στο περιβάλλον σου. Οταν είμαστε μικροί, τη διασκεδάζαμε όταν εκδηλωνόταν σε παππούδες και γιαγιάδες, συναντιόμαστε οι άστοργοι, κυνικοί εγγονοί και ανταλλάσσαμε τη φαιδρότητα της ημέρας στην οποία είχε υποπέσει η γιαγιά. Εφτιαξε καρυδότουρτα χωρίς καρύδια. Χα χα χα χα. Τον καιρό εκείνο την άνοια την ξέραμε ως «αρτηριοσκλήρυνση» ή «αρτηριοσκλήρωση», επί το απλουστευτικότερο.

Ποιά είναι τα όρια ανάμεσα στην αδράνεια του εγκεφάλου και στα κενά ή τις δυσλειτουργίες που προκαλεί η υπερφόρτωση της συνείδησής μας με σκέψεις, πληροφορίες και έγνοιες; Αυτά μόνο ένας γιατρός μπορεί να τα ορίσει. Το πιθανότερο είναι πως όταν ανησυχείς ότι βαίνεις προς άνοια, μάλλον αυτό δεν ισχύει. Ο ανοϊκός δεν καταλαβαίνει τι του συμβαίνει ή δεν μπορεί να το εξηγήσει ως πάθηση. Καλά καλά δε τον καταλαβαίνεις εσύ. Διερωτάσαι γιατί ο παππούς αρνείται να βγει από το σπίτι ή το αναβάλλει με παραπειστικές εξηγήσεις. Ολα τα εξηγούμε σαν παραίτηση, μελαγχολία ή διάθεση να επαναλαμβάνει πανομοιότυπα προγράμματα γιατί η έξοδος από τη ρουτίνα τον πανικοβάλλει, κάτι που σχετίζεται με τον εκφυλισμό. Δεν πάει το μυαλό μας ότι ο εγκέφαλός του δεν του δίνει εντολή να υψώσει σωστά το πόδι στο περπάτημα, και έχει αρχίσει να έχει φόβο πτώσης. Οταν αδιαφορεί για τους λογαριασμούς, αυτό συμβαίνει επειδή ξεχνάει τη διάσταση αυτή παντελώς. Και θα έρθει η στιγμή που θα αποκαλέσει τον γιο του με το όνομα του αδελφού του. Του δικού του αδελφού. Και μετά θα διερωτηθεί γιατί έχει τόσο καιρό να τον δει. Α ναι, έχει πεθάνει.

Ο Φιτζέραλντ έγραψε το γνωστό διήγημα που έγινε ταινία, περιγράφοντας τον θάνατο σαν μια βύθιση στη γαλήνη και τη λήθη, κατάσταση που υπέθετε ότι αποτελούν βρεφικά χαρακτηριστικά. Η συνείδηση είναι λευκή και η μνήμη πανάλαφρη και οι έξωτερικοί ερεθισμοί προσλαμβάνονται σαν μουσικές, σαν κελαηδήματα και μετά τέλος. Σε μια τέτοια συνθήκη πορεύεται ο ανοϊκός, έτσι που διερωτάσαι εάν πρέπει να τον συνεφέρνεις- κατά κανόνα ματαιοπονείς- ή να τον αφήνεις σ’ αυτού του τύπου την αξιολύπητη ευτυχία. Αλλά είναι μια νόσος θλιβερή, αδειάζει τον άνθρωπο από τον εαυτό του, ενώ τον εκθέτει στον οίκτο των άλλων, έναν οίκτο που αδυνατεί να τον διακρίνει. Βιάζεσαι να πεις: Είναι μια άδικη νόσος. Αλλά υπάρχει νόσος δίκαιη, εξαιρουμένων εκείνων που πήγαινες γυρεύοντας για να συναντηθείς μαζί τους; Απλό ήταν το θέμα τελικά. Αντουκανουμπάμπ. Δεν το έλεγες τόσα χρόνια; Η επιστήμη προοδεύει, αλλά προοδεύει και ο θάνατος βέβαια. Βρίσκει τρόπους και εργαλεία καινούργια. Η αναμέτρηση γίνεται πιο συναρπαστική. Δεν θα πεθάνουμε από πλήξη. Ή μήπως μπορεί αυτή να γίνει νούμερο ένα αιτία θανάτου κάποια στιγμή;

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News