Περί των κριτηρίων εκλογής προέδρου

Ο Δημήτρης Μαρδάς είναι καθηγητής Οικονομικών Επιστημών – π. αν. υπουργός Οικονομικών – π. υφυπουργός Εξωτερικών (2015-16).

Εφόσον τόσο εύκολα η Κεντρική Επιτροπή μπορεί να αλλάζει τα κριτήρια εκλογής προέδρου, σήμερα, το ίδιο μπορεί να συμβεί και στο μέλλον, λειτουργώντας υπό την επιρροή μιας ισχυρής ομάδας εξουσίας, ενός διευθυντηρίου ή ενός παράκεντρου λήψης αποφάσεων. Ο,τι πιο επικίνδυνο για την εύρυθμη λειτουργία ενός κόμματος!

Η Πολιτική Γραμματεία, με εισήγησή της προς την ΚΕ, πρότεινε να ισχύσουν τα «ίδια κριτήρια που ίσχυαν και στην προηγούμενη εκλογή προέδρου». Αυτό όμως δεν έγινε αποδεκτό.

Προτείνονται πρόσθετες προϋποθέσεις για την υποψηφιότητα εκλογής προέδρου, όπως σεβασμός συλλογικών αποφάσεων κομματικών οργάνων (τροπολογία Θεοχαρόπουλου). Κατά τη σκέψη αυτή, η ΚΕ παίζει προεξέχοντα ρόλο στην κρίση περί τήρησης ή μη της άκρως ρευστής προϋπόθεσης.

Αυτή, ως τρίτο υποκειμενικό κριτήριο θα οδηγήσει με τα υφιστάμενα αντικειμενικά κριτήρια (30 υπογραφές και πόθεν έσχες) στη δημιουργία λίστας υποψήφιων προέδρων. Κι εδώ τίθεται το λεπτό ερώτημα του συσχετισμού δυνάμεων στους κόλπους της ΚΕ, τάσεων επιρροής και οποιασδήποτε μεταβλητής επηρεασμού της κρίσης των μελών της.

Σύμφωνα με τις υφιστάμενες διατάξεις, «σε περίπτωση άρσης της εμπιστοσύνης της ΚΕ από το 50%+1 των μελών της προς τον πρόεδρο συγκαλείται Εκτακτο Συνέδριο». Αυτό έχει όλες τις αρμοδιότητες του Τακτικού Συνεδρίου, που εγκρίνει τις υποψηφιότητες για τη νέα ΚΕ και για την προεδρία του κόμματος» και ουδείς άλλος.

Οι υποστηρικτές των λύσεων, που θέτουν το ανωτέρω τρίτο πρόσθετο κριτήριο εκλογής προέδρου, προτάσσουν άρθρο, κατά το οποίο «η ΚΕ εξουσιοδοτείται να καταρτίσει κάθε άλλο Ειδικό Κανονισμό, που κριθεί αναγκαίος». Οι θιασώτες του τονίζουν ότι η ΚΕ μπορεί να αλλάξει τα κριτήρια εκλογής προέδρου.

Επεκτείνοντας το σκεπτικό της άποψης οδηγούμαστε στο ακόλουθο συμπέρασμα:

Πράγματι, δεν υπάρχουν στο Καταστατικό του κόμματος κριτήρια και προϋποθέσεις, που οφείλει να πληροί κάθε υποψήφιος πρόεδρος. Δεν εντάσσεται όμως αυτή η παράλειψη στον όποιον Ειδικό Κανονισμό, που αναφέρεται κατά κύριο λόγο στα οργανωτικά προβλήματα και μερικότερες ρυθμίσεις.

Το άρθρο, περί Διαρκούς Συνεδρίου, δίνει τη απάντηση σε περιπτώσεις μεγάλης βαρύτητας. Αναφέρει ειδικότερα: «Σε περίπτωση κρίσιμων αποφάσεων συγκαλείται το Διαρκές Συνέδριο από τους αντιπροσώπους του προηγούμενου Τακτικού Συνεδρίου. Η θεματολογία του είναι απολύτως περιορισμένη στο θέμα, για το οποίο συγκαλείται».

Αυτό είναι το μόνο αρμόδιο να ορίσει, λοιπόν, τα πρόσθετα κριτήρια και τις προϋποθέσεις εκλογής προέδρου -ως θέματος μεγάλης βαρύτητας κι όχι ως ειδικός κανονισμός με σχετικά περιορισμένη εμβέλεια- κι όχι à la carte ρυθμίσεις, με επιπτώσεις ιδιαίτερα σημαντικές, αν όχι απρόβλεπτες.