Τσιριγώτη στην «Π» για μεταναστευτικό: Ηρθε η ώρα η ΕΕ ν’ αναλάβει τις ευθύνες της

Χρήστος Βεργανελάκης

Η Ζαχαρούλα Τσιριγώτη μιλάει στην «Π» και αναλύει λεπτομερώς ένα πολύ σοβαρό θέμα που, κυρίως λόγω της υπόθεσης Ρούλας Πισπιρίγκου, έχει περάσει σε τρίτη και τέταρτη μοίρα, αλλά που σύντομα θα το βρούμε μπροστά μας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκαλεί, και θα συνεχίσει να προκαλεί, ασυγκράτητες και ανεξέλεγκτες προσφυγικές ροές. Πού θα πάνε όλοι αυτοί οι άνθρωποι; Μήπως η Ελλάδα, που εδώ και χρόνια είναι χώρα εισόδου προσφύγων και μεταναστών από την Αφρική (και η ΕΕ δεν συγκινείται ιδιαίτερα…), ήρθε η ώρα να «κερδίσει» κάτι απ’ τη νυν προσφυγική υπόθεση;
Η κ. Τσιριγώτη έχει τεράστια εμπειρία στο θέμα. Είναι αντιστράτηγος εα, επίτιμος γενικός επιθεωρητής Αστυνομίας Αλλοδαπών και Προστασίας Συνόρων.
Οι θέσεις και τα αξιώματα στα οποία υπηρέτησε, την καθιστούν ένα είδος «γκουρού» στα προσφυγικά – μεταναστευτικά θέματα, σε διεθνές επίπεδο.

-Συμφωνείτε, κυρία Τσιριγώτη, ότι πάμε ολοταχώς για τη μαζικότερη προσφυγική κίνηση στην Ευρώπη από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο;
Από τις 24 Φεβρουαρίου μέχρι σήμερα, οι εκτοπισμένοι πρόσφυγες έχουν ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια ανθρώπων, ενώ οι εσωτερικά στη χώρα εκτοπισμένοι είναι πάνω από 6,5 εκατομμύρια άνθρωποι. Οι αριθμοί από μόνοι τους ζαλίζουν και καταδεικνύουν ότι είναι η πιο γρήγορα εξελισσόμενη προσφυγική κρίση μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ενδέχεται κάθε εβδομάδα να φτάνουν το ένα εκατομμύριο οι εκτοπισμένοι από τις εστίες τους άνθρωποι (γυναίκες, παιδιά, υπερήλικες και ευάλωτοι) και να αγγίξουν συνολικά τα 15 εκατομμύρια.

-Εκτιμάτε ότι πρέπει οι Ουκρανοί πρόσφυγες να «τοποθετηθούν» εντός της Ευρώπης σύμφωνα με καθορισμένες ποσοστώσεις;
Με τον πόλεμο να είναι σε εξέλιξη, οι πρόσφυγες που εγκαταλείπουν τις εστίες τους βρίσκουν καταφύγιο στις γειτονικές χώρες όπως είναι η Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία, Ρουμανία, Μολδαβία, Λευκορωσία, ακόμη και στη Ρωσία. Σύσσωμη η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσισε να δείξει την αλληλεγγύη της. Η ευρωπαϊκή, λοιπόν, αλληλεγγύη στην πράξη εκφράστηκε μέσω της άμεσης ανθρωπιστικής και οικονομικής βοήθειας, της τοποθέτησης αξιωματούχων της FRONTEX στα σύνορα των χωρών υποδοχής, καθώς και μέσω ενός σαφούς νομικού πλαισίου -οδηγία για την προσωρινή προστασία-, που επιτρέπει στα άτομα που εγκαταλείπουν τις εμπόλεμες περιοχές να λάβουν άμεση προστασία στην Ευρωπαϊκή Ενωση, με κοινωνική στήριξη, πρόσβαση στην αγορά εργασίας, στην υγεία και στην εκπαίδευση. Προς το παρόν τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν ενημερώσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την πρόθεσή τους, ποιόν αριθμό προσφύγων εθελοντικά έχουν την δυνατότητα να φιλοξενήσουν. Οι δε πρόσφυγες έχουν την δυνατότητα να μεταβούν σε όποιο κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιθυμούν. Με τα μέχρι σήμερα δεδομένα, η όλη κατάσταση είναι κάπως διαχειρίσιμη, όμως δεν γνωρίζουμε ούτε πότε και πώς θα τελειώσει ο πόλεμος. Αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις της Υπατης Αρμοστείας, τότε θα Κράτη – Μέλη της ΕΕ που είναι και κράτη υποδοχής (Πολωνία, Ουγγαρία, Σλοβακία και Ρουμανία), δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν τόσα εκατομμύρια ανθρώπους και θα «απαιτήσουν» τον ίσο καταμερισμό με μετεγκατάσταση προσφύγων εντός της ΕΕ.

-Πώς, όμως, θα αποφασιστεί ποια χώρα θα υποδεχθεί πόσους πρόσφυγες, όταν αυτό δεν ρυθμίζεται, ως τώρα, επίσημα με κάποια διαδικασία;  Ολοι γνωρίζουν πως η ΕΕ δεν έχει καμία ενιαία στρατηγική στην προσφυγική πολιτική της…
Πράγματι, η ΕΕ δεν έχει σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και δεν έχει μέχρι σήμερα ενιαία στρατηγική. Η διαδικασία λήψεως αποφάσεων στους κόλπους της ΕΕ συνήθως είναι χρονοβόρα και πολλές φορές αυτές λαμβάνονται όταν έχει ήδη προκύψει το πρόβλημα. Για το θέμα της μετεγκατάστασης, εκτιμώ ότι θα χρησιμοποιήσουν αλγόριθμο με μεταβλητές, το ΑΕΠ και τον πληθυσμό της κάθε χώρας. Το θέμα είναι, εάν θα είναι υποχρεωτική ή σε εθελούσια βάση η μετεγκατάσταση και βέβαια εάν θα είναι διατεθειμένα τα Κ-μ της ΕΕ να αποδεχτούν και να εφαρμόσουν την απόφαση για μετεγκατάσταση. Οι διαφορετικές προσεγγίσεις των κρατών, σε σχέση με την διαχείριση του προσφυγικού, και η λήψη απόφασης βάση των συμφερόντων τους, αλλά και η διαστρέβλωση της λέξης «αλληλεγγύη», καθιστά άτολμη την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο να φέρει προτάσεις για άμεση απόφαση. Γενικά τρέχει πίσω από τις εξελίξεις…

-«Οσοι αφήνουν λιγότερους ανθρώπους να εισέλθουν στη χώρα τους, θα μπορούσαν να στηρίξουν οικονομικά τις χώρες που φιλοξενούν πολλούς πρόσφυγες. Χρειαζόμαστε ένα μεγάλο ταμείο στο οποίο θα πληρώνουν όλοι και από το οποίο τα χρήματα θα διανέμονται ανάλογα με την επιβάρυνση», είπε ο Erik Marquardt, ειδικός των Πρασίνων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Συμφωνείτε ή όχι;
Αυτή είναι μία πρόταση που «εξυπηρετεί» κάποια κράτη, ώστε να μην δέχονται πρόσφυγες για φιλοξενία στις χώρες τους. Δηλαδή θα συνεισφέρουν οικονομικά σε ένα μεγάλο ταμείο και αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να επιβαρύνονται με την φιλοξενία μόνον οι χώρες υποδοχής. Με αυτόν τον τρόπο δεν θα συμφωνηθεί ποτέ η τροποποίηση του Κανονισμού του Δουβλίνου.

– «Οσμίζεστε» ότι θα προκύψουν ρατσιστικές- επιλεκτικές αποφάσεις συγκεκριμένων κρατών για την τρέχουσα προσφυγική ροή σε σχέση με προηγούμενες; Θεωρείτε λογικό να υπάρχουν διαφορετικοί κανόνες για τους πρόσφυγες που προέρχονται από την Ευρώπη και τους πρόσφυγες από αραβικές μουσουλμανικές χώρες;
Η ΕΕ πρέπει να δημιουργήσει γρήγορα έναν μηχανισμό που θα διασφαλίζει ότι οι πρόσφυγες θα φιλοξενηθούν με ανθρώπινο τρόπο. Ανάλογη ανθρωπιστική κρίση με προσφυγικές ροές από την Συρία, είχαμε ως χώρα το 2015, πλην όμως, αν και ενημερώναμε συνεχώς την Ευρωπαϊκή Ενωση, δεν είχαμε την ίδια αντιμετώπιση. Συγκρίνοντας με το σήμερα, βλέπουμε ότι το 2015 η ανθρωπιστική και οικονομική βοήθεια άργησε τουλάχιστον 10 μήνες. Μάλιστα δε τον Ιούνιο του ίδιου χρόνου, που είχαμε καθημερινές εισόδους 3000 έως 5000 ανθρώπων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διέκοψε την χρηματοδότηση της Επιχείρησης «ΑΣΠΙΔΑ» και έτσι δεν είχαμε την δυνατότητα απόσπασης αστυνομικού προσωπικού στα νησιά του Αιγαίου και στον Εβρο. Επιπροσθέτως δεν ενισχύθηκαν τα σημεία υποδοχής με προσωπικό του FRONTEX και επιπλέον δεν ενεργοποιήθηκε η εφαρμογή της Οδηγίας για την προσωρινή προστασία. Η χώρα μας όμως, ανταποκρίθηκε μόνη της, παρά τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα λόγω μνημονίων της τελευταίας δεκαετίας.

-Είναι, άραγε, η μεγάλη ευκαιρία της ελληνικής κυβέρνησης να πιέσει για αναλογική μετεγκατάσταση προσφύγων, με ποσόστωση, και από Αφρική και Μέση Ανατολή;
Ξέρετε, οι χώρες που πρωτοστάτησαν με σκληρές αντιμεταναστευτικές πολιτικές από το 2015 έως και σήμερα, ήταν η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, γνωστές και ως Ομάδα Βίσεγκραντ. Είναι οι χώρες που απέρριπταν κάθε σκέψη για δίκαιη κατανομή των προσφύγων από άλλες εμπόλεμες περιοχές της Ασίας και της Αφρικής, που έφταναν κυρίως στην Ελλάδα. Είναι οι χώρες οι οποίες παρότι είχαν υποχρέωση να φιλοξενήσουν συγκεκριμένο αριθμό προσφύγων, στο πλαίσιο του συστήματος μετεγκατάστασης (2017/2018), αρνήθηκαν να το πράξουν και καταδικάστηκαν (2020) από το Δικαστήριο της ΕΕ.   Είναι οι ίδιες χώρες που έθεταν συστηματικά βέτο σε κάθε σκέψη αλλαγής ή κατάργησης του Κανονισμού «Δουβλίνο ΙΙΙ», το οποίο μετατρέπει τις χώρες πρώτης υποδοχής σε «αποθήκες ψυχών». Οι χώρες αυτές νοιώθουν πλέον την προσφυγική πίεση και επιθυμούν πλέον την «κοινοτική αλληλεγγύη» με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

– Είναι σωστό πιστεύετε να καταργηθούν τα εσωτερικά σύνορα εντός της ΕΕ, που δημιουργήθηκαν πριν από 30 χρόνια με τον κανονισμό του Δουβλίνου και εμπόδιζαν πρόσφυγες να μετακινηθούν από το ένα κράτος-μέλος στο άλλο;

Ο πρόσφυγας, βάσει της Σύμβασης της Γενεύης, έχει το δικαίωμα να μεταβεί στη χώρα εκείνη όπου νιώθει ασφαλής και γνωρίζει ότι θα γίνουν σεβαστά τα ανθρώπινα δικαιώματά του.
Αυτός είναι, για παράδειγμα, και ένας από τους λόγους που έφυγαν οι Σύριοι από την Τουρκία και ήρθαν στην Ευρώπη μέσω της xώρας μας. Η Τουρκία δηλαδή, εφάρμοζε την προαναφερόμενη Σύμβαση μόνο κατά το μέρος που αφορούσε Ευρωπαίους πολίτες, δηλαδή δέχονταν και εξέταζε αιτήματα ασύλου μόνον ευρωπαίων πολιτών και όχι για τους πολίτες τρίτων χωρών. Εξαιτίας αυτού, με κίνδυνο της ζωής τους, οι Σύριοι διέσχισαν τα θαλάσσια σύνορα και έφταναν στα νησιά του Αιγαίου. Για την εφαρμογή της Κοινής Δήλωσης ΕΕ -Τουρκίας, τροποποιήθηκε η τουρκική νομοθεσία «περί ασύλου», και γι’ αυτό έγιναν επιστροφές Σύριων, με ταυτόχρονα ανάλογο αριθμό μετεγκαταστάσεων από την Τουρκία στα Κράτη-μέλη της ΕΕ. Xρειάζεται τροποποίηση του Κανονισμού του Δουβλίνου, ώστε οι πρόσφυγες να μεταβαίνουν στη χώρα που επιθυμούν. Πρόσφατα η Γερμανία ειδοποίησε τη χώρα μας ότι θα επιστρέψει περί τους 40.000 πρόσφυγες που υπέβαλλαν εκ νέου αίτημα ασύλου στην Γερμανία. Είναι αναγκαίο λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ενωση να αναλάβει τις ευθύνες της.

-Γιατί πιστεύετε ότι ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας ενώ διάκειται ευμενώς προς τους Ουκρανούς πρόσφυγες, συνεχίζει να «αρρωσταίνει» μόλις ακούει για πρόσφυγες ή μετανάστες από Συρία, Αφγανιστάν, Πακιστάν, κλπ;
Ο εμπρηστικός πολιτικός διάλογος, με αντιμεταναστευτικές πολιτικές, και η παγκόσμια πόλωση όσον αφορά την υποδοχή των προσφύγων και των μεταναστών, έχουν άμεση επίπτωση στην αύξηση της ξενοφοβίας και της βίας. Η ξενοφοβία  αναπτύσσεται σε εποχές οικονομικής ύφεσης, κοινωνικών προβλημάτων, ένδειας και ανεργίας. Πάντα υπήρχε ρατσισμός, όμως αυτός τρέφεται και δυναμώνει από το πολιτικό σύστημα. Υπήρχαν πολιτικά κόμματα σε όλη την Ευρώπη που στήριξαν την προεκλογική τους εκστρατεία χρησιμοποιώντας αντιμεταναστευτικές κορώνες, και αυτά τα κόμματα είναι σήμερα κυβερνήσεις.

-Τι σας ανησυχεί πιο πολύ; Η επισιτιστική απειλή ή η ανεξέλεγκτη προσφυγική; Μήπως, δηλαδή, οι εξελίξεις αυτές πλήξουν τις φτωχότερες περιοχές του πλανήτη, πυροδοτήσουν εκεί χάος και κατ’ επέκταση μια νέα μεταναστευτική κρίση χωρίς προηγούμενο;
Με ανησυχούν και τα δύο, διότι είναι αλληλένδετα μεταξύ τους. Είναι προφανές ότι οι εξελίξεις θα πλήξουν τις φτωχότερες χώρες. Ας μην ξεχνάμε ότι σύμφωνα με τα στοιχεία των ΟΗΕ, 274 εκατομμύρια ανθρώπων είναι σε κίνηση, ενώ τα 26,5 εκατομμύρια είναι πρόσφυγες.
Τα αίτια που προκαλούν την κινητικότητα αυτή είναι οι πόλεμοι, η φτώχεια, η έλλειψη τροφής, οι κοινωνικές ανισότητες, τα αυταρχικά καθεστώτα και η κλιματική αλλαγή.
Συνεπώς οι πρόσφυγες είναι δεδομένο ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο θα βιώσουν έντονα τη φτώχεια. Επίσης η Ελλάδα αντιμετώπισε μια πρωτοφανή προσφυγική ροή, όντας τόσο η ίδια όσο και η ΕΕ απροετοίμαστες. Ενώ, λοιπόν, η ΕΕ θα έπρεπε να έχει διδαχθεί από αυτή την κρίση, μάλλον δεν φαίνεται…»

Ζήτησα από την κ. Τσιριγώτη κι ένα σχόλιο για το πολύκροτο θέμα των ημερών, τη Ρούλα Πισπιρίγκου και τον Μάνο Δασκαλάκη. Ηταν ιδιαίτερα λακωνική, αλλά σαφέστατη: «Με την υπόθεση της Πάτρας, η οποία έχει προκαλέσει σοκ στην ελληνική κοινωνία, και όχι μόνο, είδαμε μια ομάδα ανθρώπων να αντιδρά με όρους οχλοκρατίας, που παραπέμπει σε μεσαιωνικές πρακτικές, και αυτό είναι πολύ επικίνδυνο. Αλίμονο εάν ο όχλος υποκαταστήσει τους θεσμούς μιας οργανωμένης και δημοκρατικής πολιτείας. Και εδώ θα πρέπει να δούμε τις ελλείψεις τόσο της πολιτείας όσο και της κοινωνίας στο να προλαμβάνουν τέτοια ακραία φαινόμενα, είτε για εγκληματικές πράξεις είτε για αντιδράσεις σε αυτές. Και εδώ φαίνεται ότι η ελληνική κοινωνία και πολιτεία τουλάχιστον, κατά αυτό το μέρος, πάσχουν…».

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω