Μέσα κοινωνικής δικτύωσης σε νέους κάτω των 16 ετών;
*Ο Θεόδωρος Δημόπουλος, είναι κοινωνικός λειτουργός, MSc, υπ. διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρώην πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Η πρόθεση που εκφράστηκε προσφάτως στη Νέα Υόρκη και στην εκδήλωση “Protecting Children in the Digital Age” που διοργάνωσε η Αυστραλία κατά την εβδομάδα υψηλού επιπέδου της 80ης Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, περί της απαγόρευσης της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από την ηλικία των 16 ετών και κάτω, ήδη έχει τεθεί στο επίκεντρο της δημόσιας συζήτησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Τούτων δοθέντων, ο διάλογος στο εσωτερικό, περί της εξέτασης της εφαρμογής του ήδη θεσπισθέντος στην Αυστραλία μέτρου, οφείλει να διέλθει αποκλειστικά μέσα από το φίλτρο της διεξοδικής και ολιστικής διεπιστημονικής επεξεργασίας. Η πρόσφατη επίκληση του Αμερικανού κοινωνικού ψυχολόγου, Jonathan Haidt συνιστά μία έμμεση απαρχή της έναρξής του. Εκ μέρους του σημειώνεται ότι, η κρίση ψυχικής υγείας έχει προκληθεί από τη μαζική χρήση των έξυπνων κινητών τηλεφώνων, σε συνδυασμό με εκείνη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των εθιστικών διαδικτυακών παιχνιδιών. Για τον λόγο αυτό καλεί τις κυβερνήσεις να διαμορφώσουν το κατάλληλο θεσμικό πλαίσιο ώστε οι τεχνολογικές εταιρείες να έχουν την υποχρέωση σχετικής μέριμνας προς τους νέους .
Ο τρόπος με τον οποίο προετοιμάστηκε η θέσπιση του σχετικού μέτρου στην Αυστραλία συνιστά πεδίο προβληματισμού. Σύμφωνα με την Fardouly (2025) «η απαγόρευση πέρασε γρήγορα από το Κοινοβούλιο. Κατατέθηκε στις 21 Νοεμβρίου (2024) και εγκρίθηκε στις 29 Νοεμβρίου (2024), με ελάχιστες ευκαιρίες για δημόσια διαβούλευση». Παρά τους προβληματισμούς 140 ακαδημαϊκών περί υπεραπλουστευμένης ρύθμισης, κ.α. η διακομματική στήριξη της κυβερνητικής πρωτοβουλίας και τα ευρήματα δημοσκόπησης του Νοεμβρίου του 2024, όπου και κατέδειξαν ότι το 77% των Αυστραλών τάχθηκε υπέρ της απαγόρευσης, διαμόρφωσαν ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Επίσης, πραγματοποιείται μνεία στη δυνητική μείωση της έκθεσης των παιδιών σε επιβλαβές διαδικτυακό περιεχόμενο, ενώ ξεχωριστή υπόμνηση περιλαμβάνεται για το TikTok. Στην επιστημονική δημοσίευση των Galanis et al., (2025) γίνεται λόγος για προβληματική χρήση του TikTok και θετική συσχέτιση με την κατάθλιψη και το άγχος. Επιπροσθέτως, μία εκ των συνηθέστερων πρακτικών, όπως είναι το “doomscrolling”, καταγράφεται ότι, μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερα επίπεδα ψυχολογικής δυσφορίας, χαμηλότερα επίπεδα δεικτών ψυχικής ευεξίας, μειωμένη ποιότητα ύπνου και κόπωση κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Εντούτοις, στο ερώτημα αν θα μειώσει ο περιορισμός της ηλικίας πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τις ψυχικές ασθένειες στους Αυστραλούς νέους, οι Blake et al., (2025) προτάσσουν την ανάγκη για επένδυση σε μέτρα δημόσιας υγείας που θα στοχεύουν στη στήριξη των γονέων και των νέων με σκοπό την ασφαλέστερη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί ένα πολυεπιστημονικό πλαίσιο που περιλαμβάνει διαφορετικούς επαγγελματίες, μακροχρόνια παρακολούθηση και αξιολόγηση, συνεπή έρευνα και εμβάθυνση σε επιμέρους πολιτικές και πολιτισμικές πτυχές.
Με παρεμφερή τρόπο τίθεται το ακόλουθο ερώτημα κι από τους Champion et al., (2025): «Θα είναι αποτελεσματική η απαγόρευση;». Η απάντηση συνίσταται στα εξής: «Η σύντομη απάντηση είναι ότι δεν το γνωρίζουμε. Παρόλο που η νομοθεσία στοχεύει στην προστασία των νέων από τις πιθανές βλάβες των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η αποτελεσματικότητά της παραμένει αβέβαιη». Παράλληλα, σημειώνεται ότι: «η απαγόρευση από μόνη της σπάνια αποτελεί πλήρη λύση», ενώ επισημαίνεται ότι: «ανεξάρτητα από τον αντίκτυπό της, η εκπαίδευση παραμένει ουσιώδης για να βοηθήσει τους νέους και τις οικογένειές τους να πλοηγούνται στους ψηφιακούς χώρους με ασφάλεια και υπευθυνότητα».
Σε όμοια κατεύθυνση οι Redlich et al., (2025) θεωρούν ότι η συζήτηση γύρω από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και την ψυχική υγεία των παιδιών επιβάλλει την υπέρβαση των δυαδικών προσεγγίσεων. Τονίζεται ταυτόχρονα ότι οι καθολικές απαγορεύσεις κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τα πιθανά οφέλη από τη χρήση τους, ενώ είναι και δύσκολο να εφαρμοστούν.
Συμπερασματικά, η «μεγάλη επανασύνδεση της παιδικής ηλικίας», στην οποία αναφέρεται στο βιβλίο του ο Jonathan Haidt, υποδεικνύει την ανάγκη της διεύρυνσης της συζήτησης από την εστίαση στον προωθούμενο περιορισμό της πρόσβασης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Με τη διαδικασία αυτή να υπαγορεύει περαιτέρω εμβάθυνση, την ενίσχυση των δεξιοτήτων των παιδιών καθώς και την καλλιέργεια κατάλληλης συλλογικής κουλτούρας και κριτικής σκέψης εν σχέσει με την ασφαλή χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας.
*Ο Θεόδωρος Δημόπουλος, είναι κοινωνικός λειτουργός, MSc, υπ. διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και πρώην πρόεδρος του ΔΣ του Κέντρου Κοινωνικής Πρόνοιας Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας.
Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News
