Στις σκοτεινές θάλασσες του Γιώργου Δίπλα – Από τον Τσιτσάνη μέχρι τον Μπωντλαίρ, με οδηγό τα κύματα

Αλεξάνδρα Παναγοπούλου

Μιλώντας με αριθμούς η νέα παράσταση του Γιώργου Δίπλα «Εννιά φορές η θάλασσα», είναι 9 τραγούδια, 8 ποιητές, 9 μικρά κείμενα, ένα δικό του λογοπαίγνιο, 2 φωνές και 1 πιάνο. Μιλώντας με χρώματα και υφές, ο Γιώργος Δίπλας περιγράφει την μουσική του ως κοφτερή, που αποτελείται κυρίως από μαύρο βελούδο, με τόνους του μπλε και με λεπίδες ασημένιες.

Αυτό είναι που θα δει και θα ακούσει το κοινό, το Σάββατο 29 και την Κυριακή 30 Οκτωβρίου στο θέατρο act. Έναν κύκλο εννέα τραγουδιών, σαν μονόπρακτα από οκτώ ποιητές, με ένα πιάνο στο οποίο θα κάθεται μετά από πέντε χρόνια ο Γιώργος Δίπλας και δύο φωνές, τον Γιώργο Δίπλα και την Δέσποινα Γκοτσοπούλου.

Το πρόγραμμα θα ανοίξει με τα «Λιμάνια» του Τσιτσάνη σε ελεύθερη απόδοση για σόλο πιάνο του Γιώργου Δίπλα, θα ακολουθήσει το «Νυχτερινό» του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, το «Τελευταίο ταξίδι» του Κώστα Καρυωτάκη, το «Έφυγες» του Δημήτρη Μαρκαντωνάτου, η «Αντινομία» του Νίκου Καββαδία, η «Νεράιδα της θάλασσας» του Κώστα Καρυωτάκη, η «Δέηση» του Κωνσταντίνου Καβάφη, τα «Άλμπατρος» του Κάρολου Μπωντλαίρ, το «Να σ’ αγναντεύω θάλασσα» του Κώστα Βάρναλη και θα τελειώσει με τον «Αποχαιρετισμό στο φως» της Ελευθερίας Θάνογλου ως απάντηση στο «Νυχτερινό» του Λαπαθιώτη. Ενδιάμεσα θα ακούγονται σπαράγματα, όπως λέει ο ίδιος, από την «Θαλασσινή Ωδή» του Φερνάντο Πεσόα.

Για αυτά και ακόμα περισσότερα, μιλήσαμε με τον Γιώργο Δίπλα, ένα απόγευμα στο κέντρο της πόλης. Μια κουβέντα για την μουσική, τις αποχρώσεις της θάλασσας, την γλυκιά μελαγχολία, τα «όχι» που έχει πει και πολλά άλλα.

Γιατί «Εννιά φορές η θάλασσα»;

Λογοπαίγνιο είναι, σχεδόν αστειεύομαι. Γιατί έχουμε 9 τραγούδια, μεγάλα, με το καθένα να είναι σαν ένα μονόπρακτο, που οι ποιητές εμπνέονται από τη θάλασσα. Αλλά ποια θάλασσα; Όχι από τη θάλασσα του καλοκαιριού, που πολύ την αγαπούμε και εμείς, με τις βαρκούλες, τους γλάρους, το απέραντο γαλάζιο. Αυτά είναι για το βαθύ μπλε της θάλασσας. Αυτά τα τραγούδια εμπνέονται και υπηρετούν το βαθύ μπλε, το σκοτεινό, τις σκοτεινές θάλασσες. Ενδιαμέσως ακούμε σπαράγματα από την «Θαλασσινή Ωδή» του Φερνάντο Πεσόα, όχι όμως ακριβώς για να παρουσιάσουμε την «Θαλασσινή Ωδή» αλλά για να ενισχύσω την ατμόσφαιρα των τραγουδιών. Ο Φερνάντο Πεσόα και η «Θαλασσινή Ωδή» είναι μια άλλη μεγάλη πρόκληση για εμένα.

Μιλάς για μπλε σκούρο, και στα αγγλικά η λέξη «blue» εκτός από το μπλε περιγράφει και την μελαγχολία.

Δεν λείπει η μελαγχολία. Αλλά είναι γλυκιά. Είναι από τις μελαγχολίες εκείνες που σε παίρνει από το χέρι και σε βάζει να ονειρευτείς. Θέλω να επιμείνω λίγο εδώ. Δεν έχει καμία σχέση με το καταθλιπτικό και καμία σχέση με την κατάθλιψη. Ελάχιστη ίσως σχέση με την νοσταλγία. Η γλυκιά μελαγχολία είναι για εμένα ένα συναίσθημα το οποίο μπορεί να ενεργοποιήσει μηχανισμούς σκέψης, μηχανισμούς αίσθησης, μηχανισμούς τρυφερότητας, μηχανισμούς ερωτισμού, μηχανισμούς ονειροπόλους. Και εδώ ας πούμε, μετά από πέντε χρόνια, τόσο χρειάστηκα για να επανέλθω με τους δικούς μου όρους, ζωντανά πια, επί σκηνής. Έρχομαι να το πιάσω από εκεί που το άφησα. Με άλλο τρόπο, με άλλο θέμα, με πολύ καλή διάθεση.

Όταν νιώθεις αυτή τη γλυκιά μελαγχολία τι είναι αυτό που ονειρεύεσαι;

Απόδραση από τα πάντα. Και περισσότερο από ποτέ, τώρα πια, η απόδραση έστω και για μία ώρα είναι φάρμακο, είναι ζητούμενο, είναι επιβεβλημένη. Βιώνουμε μία εποχή ιδιαίτερα σκληρή. Πολλοί μπορεί να αναρωτιούνται αν είμαι εκτός πραγματικότητας. Όχι δεν είμαι εκτός πραγματικότητας, είμαι μέσα σε αυτή και επειδή είμαι μέσα στην πραγματικότητα, η οποία καθόλου δεν μου αρέσει, με όχημα την μουσική, την ποίηση και την επιθυμία για απόδραση προς το όνειρο, σταματάω να εμπνέομαι από την καθημερινή ασχήμια των πραγμάτων και επιλέγω κάθε φορά ένα θέμα που ελπίζω ότι σε παίρνει γλυκά από το χέρι και κάπου σε πάει. Κάπου πάμε όλοι μαζί.

Η θάλασσα έχει και κύματα, και λέμε πως όταν κάποιος αντιμετωπίζει δυσκολίες πως «περνάει από 40 κύματα». Εσύ από πόσα κύματα πέρασες για να καταλήξεις σε αυτή την παράσταση;

Από πολλά κύματα και κάποια ήταν σαν βουνά. Αλλά με κάνουν πολύ πιο δυνατό. Όταν περνάω από κύματα βουνά και δεν πνιγώ γίνομαι πιο δυνατός και γνωρίζω καλύτερα τον εαυτό μου, τα όριά μου.

Γιώργος Δίπλας και Δέσποινα Γκοτσοπούλου

Και σίγουρα ξέρεις τι σου αρέσει. Γιατί βλέπουμε ποιητές με τους οποίους έχεις ξανα-ασχοληθεί.

Όχι με όλους. Θα ακούσετε, στο σύνολό τους, ολοκαίνουργα τραγούδια, με εξαίρεση μόνο το «Τελευταίο ταξίδι» του Καρυωτάκη και το «Νυχτερινό» του Λαπαθιώτη. Όμως το «Νυχτερινό» έχει ξαναγραφτεί από την αρχή, είναι καινούργιο. Όλα τα άλλα, και οι μουσικές, και τα ορχηστρικά και οι διασκευές είναι όλα καινούργια δουλειά που έγινε το καλοκαίρι που μας πέρασε, Ιούνιο, Ιούλιο και λίγο από τον Αύγουστο.

Το «Εννιά φορές η θάλασσα», είναι ένα δίπτυχο, το οποίο θα ολοκληρωθεί τους πρώτους μήνες του 2023. Το δεύτερο μέρος είναι το «Μεθυσμένο Καράβι» του Ρεμπώ, σε μετάφραση Γιώργου Μπλάνα, που είχα την τιμή να μου παραχωρήσει την άδεια να το μελοποιήσω και θα ακουστεί αυτόνομα από μία σπουδαία ανδρική φωνή της γενιάς του, ένας από τους σημαντικότερους της γενιάς του. Δεν είναι ανακοινώσιμο ακόμα το όνομα του ερμηνευτή καθαρά και μόνο για λόγους πρακτικούς. Έχουμε ήδη μιλήσει, είναι ενθουσιασμένος και ανυπομονούμε και οι δύο να συναντηθούμε. Περιμένω μόνο να λυθούν κάποια πρακτικά ζητήματα για να ανακοινωθεί επίσημα.

Και όλο αυτό το εγχείρημα είναι αφιερωμένο κάπου.

Θα ήθελα πολύ ταπεινά να το αφιερώσω στη μνήμη του μεγάλου Θάνου Μικρούτσικου. Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος, όλα αυτά τα χρόνια, με έμαθε, χωρίς να το γνωρίζει ο ίδιος, να αγαπώ τα ποιήματα του Καββαδία. Γιατί ο Θάνος Μικρούτσικος, με μεγάλωσε με τον «Σταυρό του Νότου» τρεις τουλάχιστον δεκαετίες πίσω, σε όλες τις εκδοχές εξέλιξης αυτού του έργου. Και θα ήθελα σαν αντίδωρο να του χαρίσω τα δικά μου θαλασσινά – εντός ή εκτός εισαγωγικών – τραγούδια, με πολύ σεβασμό και απέραντη ευγνωμοσύνη για όσα μας έχει προσφέρει. Τουλάχιστον εγώ ως ακροατής αλλά και ως μουσικός, θεωρώ πως έχω «διδαχθεί» από τον Θάνο Μικρούτσικο, ακόμα και αν δεν είχα τη χαρά να τον συναντήσω ποτέ όσο ζούσα.

Διάλεξες ποίημα του Καββαδία που δεν το έχουμε ακούσει από αυτόν.

Διάλεξα μόνο ένα ποίημα του Καββαδία, την «Αντινομία», γιατί θεωρώ ότι τα τραγούδια σε ποίηση Καββαδία του Θάνου είναι μοναδικά, ανεπανάληπτα. Είναι οντότητες που εγώ τουλάχιστον δεν μπορώ να τις πλησιάσω ως συνθέτης παρά μόνο ως μουσικός, σαν δεύτερη ή ακόμα και όγδοη εκτέλεση. Αλλά στην παρούσα φάση δεν θεώρησα πρόκληση να κάνω μια επανεκτέλεση των τραγουδιών του και να κάνω μια βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του. Αυτό συμβαίνει και θα συμβαίνει για πολύ καιρό και θα συμβαίνει και με ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του και θα συμβαίνει πολύ πιθανόν πολύ καλύτερα απ’ ό,τι θα συνέβαινε με εμένα.

Ο Καββαδίας για εμένα είναι λίγο κόντρα σε εσένα. Είναι πολύ πιο σκληρός για την μουσική σου που είναι πιο γλυκιά μελαγχολική.

Η δική μου η μουσική είναι πιο κοφτερή. Αν της έδινα ένα χρώμα και μια υφή, η δική μου μουσική αποτελείται κυρίως από μαύρο βελούδο, με τόνους του μπλε και με λεπίδες ασημένιες. Για εμένα είναι πρόκληση να μην στυλιζάρω ένα ύφος, ή εν πάση περιπτώσει τον δικό μου «γραφικό χαρακτήρα» να τον εξελίσσω έτσι ώστε να έχω και εγώ τη χαρά και τη βεβαιότητα ότι κάτι εξελίσσεται στην γραφή μου ως μουσικός. Η «Αντινομία» είναι μια διαολεμένη ταραντέλα, η οποία θα εκτελεστεί με 2 φωνές. Είναι η πρώτη φορά που θα τραγουδήσω δημόσια. Η Δέσποινα Γκοτσοπούλου και εγώ θα τραγουδήσουμε μαζί την «Αντινομία», όπως θα τραγουδήσω σχεδόν ολόκληρα τα «Άλμπατρος» του Μπωντλαίρ.

Επιστρέφεις μετά από 5 χρόνια στη σκηνή. Είναι σαν να ξαναπιάνεις το νήμα από εκεί που το άφησες, ή είναι κάτι καινούργιο;

Δεν είμαι σίγουρος… Πιθανόν κάπου στη μέση είναι η σωστή απάντηση. Επιστρέφω για να το πιάσω από εκεί που το αφήσαμε το ακροατήριο και εγώ, μπορεί να είναι και κάτι καινούργιο. Ειλικρινά όμως δεν είμαι σίγουρος. Ξέρω μόνο γιατί απουσίασα αυτά τα 5 χρόνια. Τα πρώτα 2 ήταν λόγω προσωπικών προβλημάτων. Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης ψυχή και σώμα πρέπει να είναι παρών στην παράσταση, όποια και αν είναι αυτή. Εκείνα τα πρώτα χρόνια, λόγω προσωπικών και πολλών απωλειών, δεν μπορούσα να παρίσταμαι. Μπορούσα να γράφω, γι’ αυτό και ήμουν δημιουργικός αλλά δεν μπορούσα να παρίσταμαι, ούτε σωματικά, ούτε ψυχικά.

Μετά μας έκλεισε μέσα ο covid. Πολλοί λένε η covid, δεν ξέρω γιατί πάντα ό,τι κακό πρέπει να είναι θηλυκό. Εγώ θα τον αποκαλώ με την αρσενική του εκδοχή, ο ιός covid. Δεν θέλησα να επιστρέψω άμεσα όταν άνοιξαν οι αγορές, γιατί θεώρησα αγενές από πλευράς μου να διαχωρίσω το ακροατήριο σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους, άσχετα αν εγώ είμαι εμβολιασμένος τριπλά. Δεν θέλησα να παίξω αυτό το παιχνίδι και η εργασιακή μου κατάσταση, κατά κάποιο τρόπο, μου επέτρεψε αυτή την πολυτέλεια. Δεν κατηγορώ αυτούς που υπέκυψαν σε αυτή την κατάσταση.

Δεν μέμφομαι αυτούς τους επαγγελματίες της τέχνης, που υπέκυψαν γιατί κάπως πρέπει να ζήσουν, απλώς δεν το υιοθέτησα για τον εαυτό μου, γιατί θεώρησα ότι δεν είναι ευγενικό να διαχωρίσω το ακροατήριο σε εμβολιασμένους και ανεμβολίαστους. Διότι αυτοί που είναι ανεμβολίαστοι, είναι άνθρωποι που στο παρελθόν ήταν και παραμένουν φίλοι της μουσικής μου, ήταν και παραμένουν άνθρωποι που στήριξαν τις προσπάθειές μου, κάποιοι απ’ αυτούς ήταν και παραμένουν φίλοι μου. Μου είναι αδύνατον κάποιους φίλους να τους απαγορεύσω να έρθουν να μοιραστούμε την χαρά, γιατί χαρά είναι η κάθε εμφάνιση.

Ο Γιώργος Δίπλας λατρεύει τα χειρόγραφα

Μίλησες για «επαγγελματίες» του χώρου. Εσύ θεωρείς τον εαυτό σου, επαγγελματία ή ερασιτέχνη με την έννοια του εραστή της τέχνης;

Θεωρώ τον εαυτό μου εραστή της τέχνης της σύνθεσης, της τραγουδοποιίας και της μουσικής, διότι κάνω μόνο ό,τι μου αρέσει, ό,τι αγαπώ. Ο επαγγελματίας κάνει τα πάντα. Εμένα η διαδρομή μου βασίζεται κυρίως στο «ευχαριστώ δεν προλαβαίνω», το λέω συχνά αυτό. Η διαδρομή μου βασίζεται σε σκληρά κάποιες φορές «όχι». Φροντίζω πάντα να μου αρέσει αυτό που κάνω και να περνάμε τέλεια με αυτούς που είμαστε μαζί. Δεν ηγούμαι καμίας προσπάθειας, ποτέ δεν ηγήθηκα. Μοιράζομαι, συνεργάζομαι, δίνω το χέρι σε 2-3-4 ανθρώπους και υλοποιούμε μία ιδέα που μπορεί να είναι δική μου. Αλλά με την ίδια χαρά μπορώ να υλοποιήσω μια ιδέα κάποιου άλλου, φτάνει αυτή η ιδέα να με γεμίζει, να μου αρέσει και κυρίως να μου δίνει χαρά. Δεν με ενδιαφέρει καθόλου αν μου δώσει χρήματα.

Info

«Εννιά φορές η θάλασσα» με τον Γιώργο Δίπλα, πιάνο – τραγούδι και τη Δέσποινα Γκοτσοπούλου, τραγούδι, στο θέατρο act. Σάββατο 29 Οκτωβρίου στις 21.30 και Κυριακή 30 Οκτωβρίου στις 20.00. Εισιτήρια: 10 ευρώ και 8 ευρώ. Πληροφορίες – Κρατήσεις: 2610272037 – 6936122263

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News