Πόσο κοντά μας είναι ο Γ΄ Παγκόσμιος Πόλεμος; – Ο πατρινός διπλωμάτης Δημήτρης Παπανδρέου αναλύει στην «Π»

Παναγιώτης Ρηγόπουλος

Η καθημαγμένη και ταραγμένη από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου περιοχή της Μέσης Ανατολής ομοιάζει με πυριτιδαποθήκη, που κάποιοι παίζουν κρυφτό σε αυτήν, κρατώντας στα χέρια… αναμμένα σπίρτα και βενζίνη! Ο πόλεμος Ισραηλινών-Παλαιστινίων είναι μόνο η μία οπτική της έκρυθμης και αιματηρής αυτής κατάστασης, αφού ελλοχεύει ξεκάθαρα ο κίνδυνος εξάπλωσης της σύρραξης, με την εμπλοκή και άλλων κρατών και φυσικά των μεγάλων δυνάμεων, που τα συμφέροντά τους διακυβεύονται στην τεράστιας σημασίας αυτή, γεωπολιτική σκακιέρα.

Ο έμπειρος διπλωμάτης Δημήτρης Παπανδρέου βρέθηκε στην Πάτρα, για την παρουσίαση του επίκαιρου βιβλίου του «Σημειώματα για τη Μέση Ανατολή» και ανέλυσε στην «Π» μερικές από τις καίριες παραμέτρους του άλυτου επί αιώνες προβλήματος της Μέσης Ανατολής.
Απαντώντας και στο ερώτημα, αν υπάρχει βάση στο εφιαλτικό σενάριο, περί ενδεχομένου κήρυξης ακόμα και ενός Παγκοσμίου Πολέμου!

-Κύριε Παπανδρέου, για ποιον λόγο η Μέση Ανατολή αποτελεί μόνιμο θέατρο συγκρούσεων και πολέμων εδώ και τόσους αιώνες;
Ο τίτλος του βιβλίου μου θα μπορούσε να ήταν «Γιατί η Μέση Ανατολή;». Γιατί πράγματι, το μεγάλο ερώτημα που εγείρεται είναι αυτό. Και όπως πολύ σωστά είπατε, δεν είναι μόνο μια αντιπαράθεση Ισραηλινών και Παλαιστινίων, όπως έχει ξεκινήσει εδώ και 70-80 χρόνια, αλλά αναμειγνύονται όλες οι μεγάλες δυνάμεις, τα συμφέροντα των οποίων συγκρούονται στην περιοχή.
Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η Μέση Ανατολή αποτελεί αυτή τη στιγμή το επίκεντρο των παγκόσμιων εξελίξεων. Η περιοχή αυτή, πάντοτε ήταν στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, εδώ και 2.000 χρόνια. Από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου και των Ρωμαίων. Ο Μεγάλος Αλέξανδρος ήταν αυτός που έδωσε ανατολικό προσανατολισμό στον κόσμο. Οπότε από τότε οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής, οι Ελληνες, οι Πέρσες, είχαν αντιληφθεί ότι το παιχνίδι παιζόταν εκεί. Και βλέπετε ότι διαχρονικά, το παιχνίδι παίζεται εκεί, με διαφορετικούς όμως παίκτες.
Η γεωγραφία παραμένει η ίδια. Οι ιστορικοί συντελεστές έχουν αλλάξει, οι πρωταγωνιστές έχουν αλλάξει. Από τον Μέγα Αλέξανδρο, τους Πέρσες, τους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Οθωμανούς, τους Σταυροφόρους. Η Μέση Ανατολή θα παραμένει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, γιατί είναι περιοχή που παράγει συγκρούσεις. Οι οποίες εύκολα ξεκινούν και δύσκολα τελειώνουν. Αρκεί μόνο να αναφέρουμε τις μεγάλες συγκρούσεις του 20ου αιώνα, που μεταφέρθηκαν στον 21ο αιώνα.
15 χρόνια κράτησε ο πόλεμος στον Λίβανο, 8 χρόνια κράτησε ο πόλεμος Ιράν-Ιράκ και να πάμε στο Αφγανιστάν, που ο πόλεμος και η σύγκρουση αστάθειας συνεχίζεται από το 1979 μέχρι σήμερα.

-Πόσο ορατός είναι ο κίνδυνος επεκτάσεως του πολέμου της Γάζας, στην ευρύτερη περιοχή;

Κανείς δεν μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια τι μέλλει γενέσθαι. Γιατί όλα τα κράτη της περιοχής, πλην της Ιορδανίας που παραμένει πόλος σταθερότητας εδώ και πολλά χρόνια, έχουν πρόβλημα. Και όταν λέω Μέση Ανατολή, επειδή περιλαμβάνει και τα αραβικά κράτη πρέπει να συγκαταλέγουμε σε αυτή και τη Βόρειο Αφρική. Είναι και το Σουδάν, είναι η Υεμένη, η Λιβύη, η Αλγερία, η Αίγυπτος, είναι και η Σομαλία, που παλαιότερα είχαμε το φαινόμενο των πειρατών.
Είχαμε και έχουμε περιφερειακούς πολέμους, δεν έχουμε, ευτυχώς, έναν μεγάλο διακρατικό πόλεμο. Τελευταίος διακρατικός πόλεμος ήταν αυτός μεταξύ Ιράκ και Ιράν. Εχουμε όμως συνεχείς πολέμους, εμφυλίους πολέμους, όπως στη Λιβύη, στην Υεμένη, στην Αλγερία, τις συγκρούσεις Κούρδων-Σιιτών στο Ιράκ, πόλεμο στο Αφγανιστάν, στον Λίβανο…
Είναι ένα ηφαίστειο ενεργό. Πουθενά αλλού δεν υπάρχει το φαινόμενο αυτό στον κόσμο, ακόμη και στην Αφρική που έχουμε εντάσεις και συγκρούσεις. Δεν έχουμε όμως συνδυασμούς που μπορούν να επιφέρουν έναν γενικότερο πόλεμο.
Τώρα, ο γενικότερος αυτός πόλεμος, αν θα συμβεί, δεν μπορούμε να είμαστε προφήτες και να κάνουμε εκτιμήσεις. Εμείς παρατηρούμε προσεκτικά τις εξελίξεις. Υπάρχει και η Τουρκία στη μέση, που είναι μη αραβικό κράτος. Σημειώσετε ότι οι Αραβες, ποτέ δεν κατάφεραν μετά την πτώση του χαλιφάτου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να οργανωθούν σε ένα κράτος και να βγάλουμε έναν ενιαίο πολιτικό λόγο, που είναι και αυτό ένα σημαντικό φαινόμενο. Είναι κατακερματισμένοι δηλαδή. Φανταστείτε οι Ευρωπαίοι φτιάξαμε κοινό νόμισμα και δεν μιλάμε την ίδια γλώσσα, ενώ οι Αραβες μιλάνε την ίδια γλώσσα, αλλά δεν έβγαλαν κοινό νόμισμα.

«Η ΣΥΝΔΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ»

-Υπάρχει σύνδεση και με τον υφιστάμενο πόλεμο της Ουκρανίας;

Ναι, θα πει κάποιος, τι σχέση έχει η Ουκρανία με τη Μέση Ανατολή; Ολα έχουν σχέση, είναι μεγάλες περιφερειακές συγκρούσεις, είναι ζώνες αστάθειας. Αυτό το οποίο όλοι θέλουμε να αποφύγουμε είναι να ενοποιηθούν αυτές οι ζώνες αστάθειας. Θα με ρωτήσετε, μα είναι αυτό δυνατό; Βεβαίως και ενοποιούνται οι ζώνες αστάθειας σε διαφορετικές γεωγραφικές ζώνες, εάν οι διεθνείς συντελεστές και οι μεγάλες δυνάμεις θέλουν να το κάνουν! Δηλαδή Ρωσία, η Αμερική, η Τουρκία. Η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι λίγο κατακερματισμένη και ασθενική για να καταφέρει να έχει έναν ρόλο. Είναι και το Ιράν στη μέση, το οποίο και αυτό παρόλες τις περί αντιθέτου προβλέψεις, κρατάει σαν καθεστώς. Είναι και η Κίνα, που κι αυτή έχει έναν ρόλο στα πράγματα περισσότερο οικονομικό και λιγότερο πολιτικό. Οπότε αυτό που πρέπει να αποφύγουμε είναι η ενοποίηση αυτών των ζωνών αστάθειας.

-Ποιος είναι τελικά ο πραγματικός ρόλος και σκοπός της Χαμάς;
Είναι πάρα πολύ μπερδεμένη η κατάσταση, λέγονται και ακούγονται πολλά και από αυτά που υποστηρίζονται από δω και από κει, τα περισσότερα δεν έχουν βάση. Αυτό, το οποίο όμως μπορούμε να πούμε με σιγουριά, γιατί το βλέπουμε και στην πράξη, είναι ότι η Χαμάς είναι μια πραγματικότητα αυτή τη στιγμή. Κατάφερε ένα ισχυρό πλήγμα στο Ισραήλ. Δεν μπορεί το Ισραήλ να την αγνοήσει. Ούτε μπορεί να την εξοβελίσει οριστικά από την περιοχή. Είναι αδύνατο αυτό.

«ΚΛΕΙΔΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ»

– Αρα πώς μπορεί να τελειώσει το αιματοκύλισμα Ισραήλ-Παλαιστίνης;

Αρα λοιπόν, όλοι οι παίκτες, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, είναι υποχρεωμένοι να συνεργαστούν και να συμβιβαστούν. Ο συμβιβασμός δηλαδή είναι το κλειδί! Κανείς δεν μπορεί να πει με ασφάλεια πόσο είναι έτοιμοι όλοι να συμβιβαστούν, κατά πόσον υπάρχουν προτάσεις στο τραπέζι. Πολλά ακούγονται, πολλά γράφονται. Δεν δίνω ιδιαίτερη βάση. Μην ξεχνάτε και τον παράγοντα Χεζμπολάχ στον Λίβανο, που στηρίζεται από το Ιράν, το οποίο αν και όλοι περίμεναν ότι θα τηρούσε μια πιο δυναμική στάση, τελικά τηρεί μια στάση στρατηγικής αναμονής. Είναι πολλοί οι παράγοντες, πολλές οι πιέσεις που ασκούνται, αλλά δεν ξέρουμε μέχρι πού μπορεί να φθάσουν αυτοί οι συμβιβασμοί και αν υπάρχει διάθεση συμβιβασμού.

-Μπορεί να μετατραπεί αυτός ο πόλεμος της Γάζας, σε πυρηνικό εφιάλτη και Γ΄ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Θέλω να πιστεύω ότι αυτό δεν θα συνέβαινε ποτέ και δεν θα συμβεί ποτέ, αλλά ως ιστορικός έχω να πω το εξής: Εχουν περάσει πολλά χρόνια από το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Και ζούμε σε μια εποχή παγκόσμιας ειρήνης, που ποτέ άλλοτε δεν είχαμε τόσο παρατεταμένη χρονικά στην Ευρώπη. Αυτό λοιπόν, το οποίο πρέπει να προσέχουμε είναι μην οδηγηθούν τα πράγματα στα άκρα. Υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, τον οποίο δεν πρέπει να υποτιμούμε. Είναι ο αστάθμητος παράγων, δηλαδή το ατύχημα, που καραδοκεί παντού στην ιστορία και ειδικά στη Μέση Ανατολή. Μην ξεχνάτε ότι η αραβική άνοιξη ξεκίνησε με ένα απλό επεισόδιο με έναν Τυνήσιο μικροπωλητή και έπεσαν καθεστώτα από αυτό. Υπάρχει λοιπόν και αυτό το ενδεχόμενο. Θέλω να πιστεύω ότι δεν θα ανοίξει η πόρτα του φρενοκομείου, γιατί πραγματικά οι εξελίξεις θα είναι απρόβλεπτες…

Όλες οι ειδήσεις άμεσα μέσα από το Google News. Κάντε κλικ εδώ και κάντε εγγραφή

Άμεση ενημέρωση με όλες τις ειδήσεις τώρα και μέσω WhatsApp - Δες εδω