Η σκέψη της Μόσχας, ο έλεγχος του μετά-Σοβιετικού χώρου και ο ρόλος του Βερολίνου

Παναγής Παναγιωτόπουλος

Η αποφυγή μιας ευρείας πολεμικής σύρραξης μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας φαίνεται πως ακόμα δεν έχει οριστικοποιηθεί και όπως γίνεται αντιληπτό η συνολικότερη διαδικασία επιστροφής σε μια «σχετική» κανονικότητα δεν θα είναι τόσο ομαλή, όπως βιάστηκε το σύνολο των μέσων να διατυμπανίσει.

Με δεδομένη την έντονη αντιρωσική προπαγάνδα, την άνοδο του ακροδεξιού ουκρανικού εθνικισμού και τη διάθεση του Κιέβου να συνεχίσει την προσέγγιση με τη Δύση, η Μόσχα δεν φαίνεται διατεθειμένη να προβεί σε ολική αναδιατύπωση της εξωτερικής της πολιτικής και να υποχωρήσει-τόσο πολιτικά όσο και στρατιωτικά- στο ουκρανικό ζήτημα. Ένα ζήτημα το οποίο υπερβαίνει τις διαφορές των δύο χωρών σχετικά με τις αυτονομιστικές τάσεις των ρωσόφιλων περιοχών της Ανατολικής Ουκρανίας.

Αντίθετα η Μόσχα αναδεικνύει ως βασικά θέματα διαπραγμάτευσης (εκτός της Ανατολικής Ουκρανίας) ενεργειακά ζητήματα καθώς και το δικαίωμα να έχει άποψη στην επιλογή των οπλικών συστημάτων του συνόλου των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.

Η κρίση της Ουκρανίας είναι απλά η κορυφή του παγόβουνου, ένα μέρος μιας πτυχής της Ρωσικής εξωτερικής πολιτικής, που αφορά στον έλεγχο του ευρύτερου μετά-Σοβιετικού χώρου. Ο σχεδιασμός της Ρωσικής ενεργειακής πολιτικής, φαίνεται να επιβεβαιώνει την παραπάνω λογική.

Είναι γνωστό πως η Ε.Ε και η Ρωσία χαρακτηρίζονται από μια σχέση οικονομικής και ενεργειακής αλληλεξάρτησης. Πάνω από το 40% του συνολικού φυσικού αερίου, που καταναλώνει η Ε.Ε προέρχεται από τη Ρωσία ενώ το αντίστοιχο γερμανικό ποσοστό αγγίζει τα επίπεδα του 50%. O βασικός άξονας μεταφοράς του αερίου ήταν η Ουκρανία, μιας και το 80% των αγωγών διέσχιζε αναγκαστικά την Ουκρανική επικράτεια.

Από το 2004 και με το ξέσπασμα της ουκρανικής «πορτοκαλί επανάστασης» η Ουκρανία αποτίναξε τον φιλορωσικό μανδύα , ξεκίνησε τη διαδικασία προσέγγισης της Δύσης και η ιστορία αρχίζει να αλλάζει.

Η Ρωσία έμπειρη στα γεωπολιτικά παιχνίδια, αναγνωρίζοντας πως η Ουκρανία μπορεί να αποτελέσει εν δυνάμει απειλή και εκμεταλλευόμενη την ανάγκη της Γερμανίας για εξασφάλιση της ενεργειακής της επάρκειας , το 2011 εγκαινίασε μαζί με το Βερολίνο τον αγωγό Nord Steam. Έναν υποθαλάσσιο αγωγό που – διασχίζοντας την Φινλαδική, Σουηδική, Δανέζικη και Γερμανική ΑΟΖ – παρακάμπτει την Ουκρανία, ενώνει τη Ρωσία απευθείας με τη Γερμανία και υποβαθμίζει αισθητά τη γεωπολιτική σημασία της Ουκρανίας.

Θέλοντας να αυξήσουν τον όγκο του μεταξύ τους εμπορίου, οι δυο χώρες αποφάσισαν και δημιούργησαν (χωρίς να έχει ακόμα τεθεί σε λειτουργία) ένα δεύτερο αγωγό τον Nord Stream II, αυξάνοντας τις αμφιβολίες των συμμάχων πως η Ουκρανία αφήνεται αβοήθητη στο έλεος του ρωσικού «χειμώνα».

Ακόμα και όταν το επιτελείο του προέδρου Μπάιντεν πίεζε το Βερολίνο να προβεί σε επίσημη τοποθέτηση, που να υπαγορεύει το πάγωμα του αγωγού ως απάντηση στην Ρωσική επιθετικότητα (παρότι εν τέλει το έκανε) η Γερμανική πλευρά αντιστεκόταν σθεναρά στην προοπτική αυτή, διαμελίζοντας για μια ακόμη φορά την ενότητα τόσο της Ε.Ε όσο και του ευρύτερου Δυτικού-κεντρικού μπλοκ (Ε.Ε- ΗΠΑ).

Εν κατακλείδι, όσο το Βερολίνο θα μένει πιστό στο δόγμα της «Ostpolitik», πολιτικής δημιουργίας θεσμών και σχέσεων οικονομικού και εμπορικού χαρακτήρα με τη Ρωσία και όσο θα απουσιάζει μια κοινή Εξωτερική Πολιτική Ασφαλείας από την Ε.Ε, η Ρωσία θα διατηρεί την επιρροή της στον μετά-σοβιετικό χώρο, είτε με την επιβολή κυβερνήσεων «μαριονετών» της αρεσκείας της, είτε με την απειλή ευρείας πολεμικής σύγκρουσης.

Ακολουθήστε μας για όλες τις ειδήσεις στο Bing News και το Google News